door Julien Borremans in ’t Pallieterke .

We subsidiëren de kansarme onderlaag van onze toekomstige samenleving

De leesvaardigheid van de Vlaamse leerlingen dondert zo naar beneden dat straks het zo geteisterde Waalse onderwijs het beter doet. De onderwijsspecialisten struikelen over elkaar om de resultaten te duiden, maar ze weten het ook niet meer. Zeker is dat “de foute migratiepolitiek… een gigantische negatieve impact op het niveau heeft”, aldus Bart De Wever in De Zondag. Maar de N-VA-voorzitter moet de hand in eigen boezem steken : Vlaanderen moet tot volle wasdom komen en heldere beleidskeuzes maken. De halfslachtigheid speelt het grootste Vlaamse departement parten.

rampzalige migratiepolitiek

Nergens in Europa ligt het leesniveau lager dan hier. “Geen land ging sneller de dieperik in”, geeft ook cognitief psycholoog Wouter Duyck toe. De trend werd door eerder onderzoek reeds bij vijftienjarigen bevestigd. Er werd toen vastgesteld dat niet enkel de leesvaardigheid, maar ook de wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid beangstigend achteruit gaan. Twintig procent bleek toen quasi functioneel analfabeet te zijn. Dit zijn cijfers van een ontwikkelingsland, maar horen niet thuis in één van de hoogst ontwikkelde regio’s van de wereld.

Waar blijft het actieplan ?

Beangstigend is dat deze trend zich doorzet, zonder dat dit leidt tot een diepgaand maatschappelijk debat. Want net als de vorige keren, zal deze pijnlijke vaststelling niet verder reiken dan wat verontwaardiging en obligate weekendinterviews. “De zeebodem is bereikt. Maar de opeenvolging van alarmsignalen heeft de voorbije jaren niets wezenlijk veranderd in ons onderwijs”, stelt Wouter Duyck pijnlijk vast. “Waar blijft het actieplan begrijpend lezen ?” Dat is meer dan nodig, want één op de drie leerlingen haalt niet het vereiste leesniveau dat nodig is om in een hoogontwikkelde samenleving vlot mee te draaien. De kansarme onderlaag van onze toekomstige samenleving zit momenteel op onze stevig gesubsidieerde schoolbanken.

De grootste oorzaak vormt ongetwijfeld de thuistaal die niet de onderwijstaal is. Liefst 48 procent van de leerlingen spreekt thuis geregeld een andere taal dan het Nederlands. De foute migratiepolitiek vormt zeker een belangrijke oorzaak, maar de maatregelen van de Vlaamse regering corrigeren deze ontsporing niet. Ze heeft nochtans de beleidsinstrumenten, maar die blijken te bot. In De Zondag beweert Bart De Wever dat de onderwijstanker aan het keren is, maar dat is praat voor de galerij. Vorige week schreven we al dat heel wat leerkrachten eieren voor hun geld kiezen en het onderwijs verlaten. Dat maakt de crisis alleen nog maar pijnlijker. We hebben de zeebodem dus nog niet bereikt.

In Vlaanderen zijn er nog steeds grote groepen die geen Nederlands spreken. Dat ondergraaft de sociale cohesie. Als we het leven in diversiteit enigszins mogelijk willen maken, dan is een degelijke kennis van het Nederlands de eerste, absolute vereiste. Bovendien ondergraaft op termijn het gebrek aan kennis van het Nederlands de dynamiek van de verlichtingswaarden.

“De zogezegde onderwijsvernieuwingen drijven de leerkrachten tot wanhoop”

De inburgering moet stringenter

De Vlaamse regering moet dus het gaspedaal induwen. Inzetten op een stringent inburgeringsbeleid is dus van levensbelang. “Waarom verzwijgen dat de inburgering tekortschiet, waardoor er zoveel Nederlandsonkundige nieuwkomers (en oudkomers) blijven rondlopen ?”, vraagt een groep van leerkrachten zich in De Standaard af. Na twee jaar inburgering ligt het taalniveau laag. Nieuwkomers kunnen dan enkel korte, eenvoudige en actieve zinnen gebruiken, maar komen zelden verder dan een heel oppervlakkig gesprek.

Daarbij komt nog dat een flink deel van de nieuwkomers de verplichte inburgering niet moet volgen, omdat men uit de Europese Unie komt. De kennis van het Nederlands bij nieuwkomers is slecht. Hoe kunnen ze dan hun eigen kinderen stimuleren om behoorlijk Nederlands te leren of een boek in de taal van Guido Gezelle te lezen ?

Bovendien drijven de zogezegde onderwijsvernieuwingen de leerkrachten tot wanhoop. De leerlingen komen centraal te staan. De leerkracht wordt gedegradeerd tot coach en het zelfgestuurd leren wordt de norm. De leerkracht mag niet meer vanuit zijn eruditie vertrekken, want dat kan een bedreiging betekenen. De leerlingen moeten hun eigen leerweg ontdekken.

Minister Weyts voerde ook enkele veranderingen in : de taalscreening met de koalatest, het Leesoffensief, de Vlaamse Toetsen, de oprichting van de stichting Leerpunt om wetenschappelijk onderbouwde inzichten en didactiek naar het klaslokaal te brengen. Uitstekende initiatieven, maar druppels op een hete plaat.

Atheneum Lier

Het onderwijs heeft decennialang arbeidskinderen de kans gegeven om een vak te leren of een universitair diploma te halen. De problemen waar de leerkrachten toen mee geconfronteerd werden, waren niet minder uitdagend dan nu. Het grote verschil is dat de politici overtuigd waren dat onderwijs niet enkel de sociale mobiliteit, maar ook de Vlaamse emancipatie ten goede kwam. Momenteel staat het multicultureel burgerschap centraal en vormt het Vlaamse emancipatiestreven een beladen begrip. De deconstructie van de Vlaamse identiteit heeft geleid tot de deconstructie van het onderwijs. De resultaten liegen er niet om.

Sint-Gummaruscollege Lier

Foto’s (c) Gazet van Hove – cover : atheneum Mortsel 1971.