Leden van de Hovese milieuraad gingen de eerste maanden van 2024 op pad met fijnstofsensoren om lokale bronnen van luchtvervuiling in kaart te brengen. Veel meer dan verkeer, viel vooral houtrook op als lokale bron.
Het pilootproject werd begeleid door milieuraadslid Jordy Vercauteren. Hij werkt bij de dienst Luchtkwaliteit van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Hijzelf en zeven andere leden van de milieuraad legden samen ongeveer 500 kilometer af met mobiele sensoren. Deze kleine toestellen meten fijn stof in de lucht en sturen de data automatisch door naar het internet.
Met de sensoren fietsten, wandelden of liepen de ‘burgerwetenschappers’ door de straten van Hove om PM2.5 fijn stof te meten. Dit zijn zwevende deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer (= 1/400ste van een millimeter) die met het blote oog niet zichtbaar zijn, maar diep in onze longen kunnen binnendringen. Ze zijn verantwoordelijk voor tal van aandoeningen, waaronder hart- en vaatziekten en longkanker. Men schat dat we in Vlaanderen gemiddeld 15 maanden gezonde levensjaren verliezen door fijn stof en dat er jaarlijks ongeveer 3.500 vroegtijdige sterfgevallen zijn toe te schrijven aan deze vorm van luchtvervuiling.
De concentratie aan fijn stof kan sterk variëren in de tijd door het weer. De wind, regen en de aanvoer van vervuilde continentale lucht of propere zeelucht hebben invloed op de luchtkwaliteit. Dit doet de concentraties over heel Vlaanderen op en neer gaan. Daarom trokken de onderzoekers telkens de regionale achtergrondwaarden af, dit is de vervuiling die van buiten Hove komt. Op die manier konden ze de lokale bijdrage aan de luchtvervuiling berekenen. Door te kijken hoe vaak er op bepaalde plaatsen pieken opdoken, ontstond een beter beeld van de lokale bronnen van fijn stof.
Steekproef
Hoewel de deelnemers heel wat uren op pad waren, werd er natuurlijk niet altijd en overal gemeten. Sommige straten kwamen veel meer aan bod dan andere, omdat ze bijvoorbeeld centraal gelegen waren of omdat ze op routes van woon-werkverkeer lagen. Zo waren er in de Kapelstraat meer dan 80 metingen, terwijl er uithoeken van de gemeente waren waar maar één of twee metingen gebeurden. De metingen moet dus vooral gezien worden als een steekproef die een idee geeft van de variatie in lokale luchtvervuiling. Ondanks het steekproefkarakter bleken er na afloop toch enkele plaatsen te zijn met relatief veel pieken van luchtvervuiling. Dit was onder andere het geval voor de buurt van de Donderbrug en de Lintsesteenweg nabij de kapel. Op deze plaatsen bleken de stofpieken telkens veroorzaakt door houtrook. Het is zeker niet uit te sluiten dat er nog meer van deze ‘hotspots’ in Hove zijn op plaatsen waar nu relatief weinig passages waren.
95% te wijten aan houtrook
Dat houtrook veruit de meest voorkomende lokale bron was, bleek duidelijk uit de dagboeken die een aantal deelnemers bijhielden. Hierin gaven ze aan of de bron van een lokale piek van fijn stof gekend was. Ze konden zo meer dan honderd pieken identificeren en daarbij bleek dat circa 95 procent te wijten was aan houtrook. Verrassend genoeg bleek verkeer een minder belangrijke bron van fijn stof dan de meesten verwachtten. Dit toont dat voertuigen de laatste jaren aanzienlijk minder vervuilend zijn geworden op vlak van fijn stof. Voor houtkachels is die ‘verschoning’ er nauwelijks en bedraagt de uitstoot nog steeds ettelijke grammen per uur. VMM berekende enkele jaren geleden dat een gemiddelde kachel op vier uur tijd evenveel fijn stof uitstoot als een gemiddelde auto die meer dan 2.000 kilometer rijdt. Nieuwe kachels zijn op papier wel wat schoner, maar stoten nog steeds enorme hoeveelheden fijn stof uit. Bovendien stoken veel mensen ook nog met oudere kachels. Ook het stoken van nat of behandeld hout of het smoren van kachels zorgen voor extra veel vervuiling en hinder.
De resultaten van het project benadrukken niet alleen de impact van houtrook op de lokale luchtkwaliteit, maar dienen ook als oproep tot actie. De milieuraad hoopt dat burgers bewuster worden van de impact van houtverbranding op hun omgeving en op hun eigen gezondheid. Het is ook niet toegestaan om onvoldoende droog of behandeld hout te stoken. Tijdelijk niet stoken bij ongunstige weersomstandigheden, zoals mistig of windstil weer, kan de hinder al beperken, maar gewoon minder of niet meer stoken blijft de beste oplossing voor de lokale luchtkwaliteit.
foto’s (c) Gazet van Hove .