de bevrijderDe graven van zijn manschappen lagen over heel Europa verspreid, meer dan drieduizend kilometer uit elkaar. Ze waren gedood op Sicilië, in Frankrijk en in het donkere hart van nazi-Duitsland. Het maakte niet uit hoe goed hij oorlog had gevoerd. De kosten waren te hoog geweest.

Dat besef trof de 72-jarige Amerikaanse generaal en oorlogsheld Felix Sparks toen hij in de herfst van 1989 een tocht maakte langs de steden die hij als infanteriecommandant de laatste twee jaren van WO II had bevrijd en langs de slagvelden waar hij en zijn manschappen hadden gevochten. Daarbij stond ook een bezoek aan verscheidene begraafplaatsen, met lanen van duizenden witte kruisen op zijn programma.

Net als in april 1945 eindigde zijn reis ook nu even ten noorden van München, in het plaatsje Dachau, een duivelse plek, waar hij destijds zijn zelfbeheersing had verloren, misschien wel een half uur lang… Het was de eerste keer geweest, de eerste keer in meer dan vijfhonderd dagen oorlog.

In zijn jongste boek ‘De bevrijder’ vertelt de Britse bestsellerauteur Alex Kershaw het verhaal van deze Felix Sparks met wie hij, voor diens dood in 2007, urenlange gesprekken had gehad. We volgen de jonge Felix vanaf 1931 wanneer hij als arme jongen zijn geboorteplaats verlaat om dienst te nemen bij de National Guard, daar genoeg geld verzamelt om rechtenstudies aan te vatten en vervolgens, we schrijven 1943, vertrekt naar het front in Europa. Haast onmiddellijk wordt Sparks er geconfronteerd met de verschrikkingen van de oorlog; de landing op Sicilië met kort daarna de zeer bloedige landing bij Anzio waar zijn volledige compagnie wordt uitgemoord. Aan het hoofd van een nieuwe eenheid wordt de bevrijding van Zuid-Frankrijk aangevat om langs die weg door te stoten naar de Duitse grens. Zijn tegenstanders zijn fanatieke SS-eenheden die hem en zijn manschappen tot in Aschaffenburg het leven zuur maken en Sparks vervullen met diepe afschuw. Die bereikt zijn hoogtepunt in april 1945 wanneer hij het concentratiekamp Dachau bereikt en er geconfronteerd wordt met de ergste excessen van nazi-Duitsland. Verward en uitgeput vindt hij toch nog de kracht om zijn op hol geslagen manschappen tegen te houden, die zich willen wreken op de nog aanwezig zijnde kampbewaarders…

Vele jaren na de oorlog hult Sparks zich in stilzwijgen. Pas vanaf de jaren zeventig van vorige eeuw kan en wil hij praten over zijn diensttijd. De oorlog heeft hem geen lage dunk gegeven van de mensen, maar zo voegt hij er steeds aan toe, ze kunnen wel heel erg domme dingen doen…In 1993 treedt Sparks nogmaals in de schijnwerpers nadat een kleinzoon van hem gedood werd door een vijftienjarige schutter. Samen met een groep medestanders bindt hij de strijd aan tegen de vrije verkoop van wapens in de VS. Hij boekt een succesje… Zes jaar later volgt de schietpartij op Columbine High School… later nog zovele andere.

Alex Kershaw,  De bevrijder, BBCN uitgevers, Amersfoort, 2012,  430 blz., 24,95 euro – ISBN 978 90 4531 410 5.