IKEA niet typisch Zweeds? Volgens een onderzoekster van de universiteit Bonn gaan vele ontwerpen terug op Duitse voorbeelden.
Persmededelingen van universiteiten baren meestal weinig opzien. Maar de Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn (Duitsland) maakte daarop wel een uitzondering door op 4 februari jongstleden het nieuws de wereld in te sturen dat volgens een kersverse doctor in de Scandinavistiek het design van IKEA eigenlijk ‘Duitse wortels’ heeft. De ‘onverlaat’ die dat beweert, is Andrea Suhr, die Zweeds studeerde aan de universiteit van Bonn. De grote Zwedenfan Suhr verzamelde al vanaf 1980 alle catalogi van IKEA en stelde zich de vraag wat er nu zo typisch Zweeds is aan het wereldberoemde meubelbedrijf. Het lijdt volgens haar geen twijfel dat IKEA in zijn communicatie ‘door en door Zweeds’ is. Zo bijvoorbeeld heten de zomerkoopjes bij IKEA ‘Midsommar’ naar het Zweedse midzomerfeest.
Vondst
Andrea Suhr bekeek ook het design van IKEA van dichterbij, vooral dan in de mate waarin het meubelconcern aanknoopt bij het werk van de Zweedse kunstenaars Carl en Karin Larsson en bij het Zweedse Functionalisme van de jaren 50 van vorige eeuw. Nader onderzoek leverde de bevinding op dat de stijl van zowel Larsson als het Functionalisme vaak geïnspireerd was door Duitse voorbeelden. De ‘Zweedse keuken’ bijvoorbeeld, met haar inbouwkasten, ging terug op het design van de ‘Frankfurter Küche’ uit 1927, de ‘Billy’-boekenkast op de kast T550 van Bruno Paul uit 1908 of de Bauhaus-boekenplank van Marcel Breuer uit 1926. Ook dat de klant zelf zijn meubels in elkaar moet steken, zou geen vondst van IKEA zijn, maar al in 1906 door de Jugendstilkunstenaar en ontwerper Richard Riemenschneider gepraktiseerd zijn. Andrea Suhr besluit in haar doctoraat dat wat typisch Zweeds is ook ‘made in Germany’ is : ‘Ideeën uit Duitsland werden in Zweden opgepakt en verder ontwikkeld. Met IKEA kwamen ze dan terug naar Duitsland en verspreidden ze zich over de hele wereld.’ Dat hoeft ons niet echt te verwonderen. Duitsland fungeerde in de twintigste eeuw voor de Scandinavische landen als een poort op de wereld. Dat gold voor de literatuur, maar blijkbaar dus ook voor design en binnenarchitectuur.
Andrea Suhr zelf zoekt nu nog een uitgever voor haar doctoraat : Der „schwedische Stil” in Deutschland. Von Carl Larsson über den Funktionalismus zu IKEA. Een tip voor Pelckmans ?
Dirk Rochtus – www.doorbraak.be