Propagandakaarten waren wapens op papier tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Door Karl Drabbe – www.doorbraak.be
Ansichtkaarten met politieke propaganda zijn een novum sinds de Eerste Wereldoorlog en werden door alle partijen duchtig ingezet in de politieke ideeënstrijd in het interbellum en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat schrijft Pieter Jan Verstraete, gevierd biograaf van de Vlaamse Beweging, in alweer een nieuw boek van zijn hand : ‘Strijd met ons !’
Op basis van de collectie van verzamelaar Luc De Bast en ook zijn eigen verzameling, stelde Verstraete een kijkboek samen met Vlaamse en Waalse propagandakaarten uit Wereldoorlog II. Daarbij beperkte hij zich tot kaartjes uit de ‘uniformdragende’ verenigingen. Zo krijg je een overzicht van VNV, NSJV, Vlaamse Wacht, DM-ZB, DeVlag tot – aan de andere kant van de taalgrens – de Franstalige divisie in de Waffen SS, waar Rex-leider Léon Degrelle de plak zwaaide.
De propagandakaarten werden, net als de vele affiches uit die tijd, in zwart-wit of in kleur, uitgebracht als een ‘papieren wapen’. ‘Aan weerszijden van de morele scheidslijn werden grafische vormgeving en propaganda als wapens ingezet.’ Dat gebeurde niet alleen in de oorlog(en), maar ook in de politieke strijd in het interbellum. Verstraete beeldt ter illustratie enkele propagandakaarten uit die periode af uit de Vlaamse Beweging.
Dat tijdens de oorlog de kaarten vooral tegen de tegenstander enerzijds waren gericht, en op de heroïsche strijd van Duitse soldaten en buitenlandse – hier Vlaamse en Waalse – vrijwilligers, spreekt voor zich. Maar ook de Vrijwillige Arbeidersdienst voor Vlaanderen (VAVV) en het Duitse Rode Kruis voerden propaganda met de kaart. Het bood alvast tewerkstelling aan Vlaamse en Waalse kunstenaars.
Verstraete maakt zich sterk dat hij behoudens enkele toevallige uitzonderingen een haast exhaustief werk heeft afgeleverd met dit boek. Wie na doorbladeren van het boek toch weet zou hebben van een andere prent, mag zich tot de auteur wenden. Hij zal er zeker dankbaar gebruik van maken.
‘Strijd met ons !’ is een fraai uitgegeven boek, volledig in kleur en met hardcover. Zoals elk boek van Pieter Jan Verstraete tot in de puntjes verzorgd. Zo’n boek mag niet ontbreken in de bibliotheek van een Wereldoorlog II-‘fan’.
‘Strijd met ons!’ is verkrijgbaar na overschrijving van 30 euro + 7,80 euro verzendkosten op IBAN BE64462728679152 BIC KREDBEBB, van Pieter Jan Verstraete, K. Permekelaan 13 in 8500 Kortrijk.
Pieter Jan Verstraete, ‘Strijd met ons !’ Vlaamse en Waalse propagandakaarten 1940-1944, uitgave in eigen beheer, 2015, 104 blz., 37.8 €, ISBN nummer : 9789079497058 .
Foto’s (c) Gazet van Hove.