Na 40 jaar integratiestudies komt er nu ook onderzoek naar de ontvangende groep. Moeten autochtonen zich aanpassen ?
door Sander Carollo – www.doorbraak.be .
Wat gebeurt er met de oorspronkelijke inwoners van een wijk of stad als ze zelf een minderheid zijn geworden ? Socioloog Maurice Crul van de Vrije Universiteit Amsterdam onderzoekt de komende vijf jaar hoe de integratie verloopt bij autochtonen in steden en buurten waar er geen meerderheidsgroep meer is – voor het eerst in de geschiedenis is dat het geval. In Amerika worden zulke steden ‘majority minority cities’ genoemd.
Het project ‘Becoming A Minority’ (BAM) zal gebeuren in zes Europese steden. Drie havensteden : Rotterdam, Antwerpen en Malmö en drie financiële centra : Amsterdam, Frankfurt en Wenen. Crul zal zich de komende jaren vooral richten op de vraag waar en waarom integratie wel slaagt. Nooit eerder werd onderzoek over dit aspect gedaan.
Verschil Amsterdam en Rotterdam
Het startpunt voor het BAM-project waren voor Crul enkele opvallende verschillen tussen steden. ‘In sommige steden zoals Rotterdam en Antwerpen stemt een flink deel van de bevolking op partijen die tegen immigranten zijn. Waardoor komt dit ? Speelt het mee dat Rotterdam en Antwerpen havensteden zijn met een oorspronkelijke bevolking van wie een groot deel laagopgeleid is ?’, vraagt hij zich af op de VU-nieuwssite. ‘In dat opzicht is Malmö interessant. Ook een havenstad, maar daar wordt veel minder rechts gestemd. We gaan daarom kijken of we verklaringen kunnen vinden voor de verschillen in de aanhang van rechtse partijen.’
Crul merkte overigens op dat de laagopgeleide bevolking met een Nederlandse afkomst zowel in Rotterdam als in Amsterdam even negatief is over diversiteit. Wel zijn mensen in de “creative class” er in beide steden positief over en blijkt dat vooral de middenklasse het verschil maakt tussen de steden.
Autochtonen leven geïsoleerder
Eerder onderzoek in grote Europese steden naar de integratie van de tweede generatie toonde opvallende uitkomsten. ‘Tot onze grote verrassing integreerden zij beter dan autochtonen uit dezelfde buurten. Autochtonen leefden vaker geïsoleerd. Ze woonden in aparte delen van de wijk, brachten hun kinderen naar aparte scholen, soms buiten de eigen buurt en hadden weinig sociale contacten buiten hun eigen groep’, zei Crul hierover in Trouw.
Waarom moeten wij ons aanpassen ?
Op sociale media en in opiniestukken kreeg Crul kritiek op het autochtonenonderzoek. ‘Waarom moeten wij ons aanpassen ?’, was een veel gestelde vraag. In het Nederlandse Zaman Vandaag kon Crul zijn onderzoek afgelopen zaterdag verduidelijken. ‘Interessant aan al die opmerkingen over het onderzoek is dat veel van de mensen die kritisch zijn juist klagen over wat de migratie en het diverser worden van de wijk voor hen voor gevolgen heeft gehad. Dit onderzoek gaat daar juist naar kijken. In die zin snap ik de kritiek niet.’
De emotionele geladen kritiek staat volgens Crul los van hoe mensen in de praktijk over zulke vraagstukken nadenken. ‘Ze hebben het idee dat ze voor integratie in zulke diverse wijken iets van zichzelf moeten opgeven of dat ze zich moeten aanpassen aan andere groepen. Maar mensen die hun kinderen naar een gemengde school sturen of in een gemengde relatie zitten zullen zij niet zeggen dat ze iets hebben moeten opgeven. Er is voor hen net een nieuwe wereld opengegaan. Mensen die in een diverse omgeving functioneren zullen nooit zeggen “nu ik hier woon vind ik opeens dat homoseksualiteit niet kan, want ik heb me aangepast.” Dat is toch een idioot idee ?’
Multicultureel model naïef
Volgens Crul helpt de integratie van de autochtone minderheid in grote steden door met iedereen om te gaan. ‘Als je de keuze maakt voor een school buiten je buurt, waardoor je dus in feite contact vermijdt met andere groepen, dan sluit je je op in je eigen gemeenschap. Openheid is de eerste voorwaarde.’
Bij zijn aantreden als hoogleraar in 2013 pakte Crul overigens al uit met voorwaarden voor een grootstedelijk toekomstscenario voor de superdiverse stad. ‘Terwijl de superdiverse samenleving een realiteit is, staat het idee van de multiculturele samenleving steeds verder onder druk. De belangrijkste kritiek op het multiculturalisme is dat het idee van gelijkwaardigheid van culturen naïef is, omdat de tolerantie voor sommige culturele gewoontes de weg open zet voor de onderdrukking van anderen.’
Volgens Crul ligt de integratiesleutel bij de emancipatie van de tweede generatie vrouwen. Als zij kansen krijgen in het onderwijs en door kinderopvang zorg en werk kunnen combineren, kunnen ze zelf emancipatie in gang zetten, blijkt uit Europees onderzoek. Blokkeert hun sociale mobiliteit, dan verkondigen ze vaak nog conservatievere opinies dan hun ouders.
Foto’s (c) Gazet van Hove