Welke plaats krijgt de hoofddoek bij moslimvrouwen in landen als Denemarken, Bosnië, uiteraard Iran of dit eigenste land ? Chantal De Rudder, de voormalige hoofdredacteur van Le Nouvel Observateur, tracht de vraag te beantwoorden door haar onderzoek. Verschillende landen deed ze aan, ettelijke gesprekken had ze met zij die ertoe doen en hoe verschillend elke situatie ook is, bepaalde parallellen zijn onmiskenbaar.
De Rudder heeft enig spreekrecht als het over dit aspect van de islam gaat. Haar eigen (joodse) grootmoeder droeg een hoofddoek, alleen had dat niets te maken met de hoofdbedekking die dezer dagen voor de nodige heisa zorgt. In essentie betreft het een patriarchaal gebruik dat men aantreft in de Middellandse Zee-regio tot aan de grenzen van China. Geleidelijk aan verdween dit hoofddeksel, deels door druk vanuit de basis, maar ook – en vooral – door enkele resolute beslissingen van overheidswege (Iran, Turkije, het Joegoslavië van Tito…).
Hoofddoek was obsessie voor Khomeini 
In de jaren ’50 presteerde de Tunesische leider Bourgiba het voor de camera de hoofddoek van een vrouw af te rukken. Eind jaren zeventig was de hoofddoek grotendeels uit het straatbeeld gebannen. En toen kwam de Iraanse revolutie, een belangrijk kantelpunt. De hoofddoek was een obsessie voor Khomeini en men slaagde erin er een symbool van islamitische identiteit te maken.
Sterker nog, en de voorbeelden zijn legio, worden net westerse waarden zoals godsdienstvrijheid en vrouwenrechten misbruikt om de hoofddoek te promoten. “Deze gebruiken als een symbool van non-discriminatie is pure waanzin”, liet ze zich ontvallen in een interview in Le Figaro naar aanleiding van het verschijnen van het boek. Treffend stelt De Rudder vast dat de grote overwinning van de islamisten erin bestaat te doen geloven dat het dragen van de hoofddoek een religieus voorschrift is.
Haar bezoek aan dit land bracht haar in Molenbeek, dat spreekt. Maar ze heeft ook aandacht voor Nabella Benaïssa, zus van de vermoorde Loubna, midden jaren negentig. In perfect Frans, met bezadigde woorden én met hoofddoek ontpopt ze zich als de spreekbuis van de familie. Dit heeft een duidelijk effect gehad op hoe men tegen die hoofddoek is gaan kijken. Nabella werd advocate, woont inmiddels in de VS en hing haar hoofddoek aan de haak. Letterlijk.
Chantal De Rudder, “Un voile sur le monde”, Editions de l’Observatoire 2021, blz. 302, prijs : 21 euro, ISBN : 979 103 2904 29 9
Foto’s (c) Gazet van Hove.