Volgens een recente Franse studie is er een transfer van meer dan 7 miljard van Vlaanderen naar andere delen van dit land. Elke Vlaming betaalt gemiddeld 1 087 euro per persoon en per jaar. De andere gewesten zijn dan de ontvangers, Walen en Brusselaars krijgen gemiddeld 1 721 en 744 euro per persoon per jaar. Maar het is vooral niet communautair.
7,14 miljard transfers
Deze week kwam er nog eens een nieuwe studie naar de ‘Noord-Zuid’-transfers in België. De auteur is Eric Dor, directeur economische studies bij IESEG School of Management van Parijs en Rijsel. Volgens deze Franse studie bedroeg de totale transfer in 2018 7,14 miljard euro van Vlaanderen naar de andere gewesten. Wallonië ontvangt netto 6,25 miljard en Brussel 895 miljoen.
De studie had volgens de onderzoeker tot doel ‘te meten hoe progressieve inkomstenbelasting, en sociale-zekerheidsbijdragen en -uitkeringen, samen met enkele andere marginale elementen, een herverdeling teweegbrengen die overeenkomt met stromen van interpersoonlijke solidariteit tussen de bevolkingsgroepen van de verschillende geografische gebieden van België.’
Interpersoonlijke solidariteit
Het ‘interpersoonlijke’ wordt uitgewerkt in de studie. De economieprofessor verduidelijkt dat ‘het natuurlijk totaal verkeerd zou zijn om te beweren dat elke inwoner van Vlaanderen impliciet 1 087 euro betaalt aan inwoners van andere regio’s’. ‘Dit is een gemiddelde. De juiste interpretatie is dat in Vlaanderen de bijdragen van de nettobetalers groter zijn dan de winsten van de netto-begunstigden, en dat resulteert in een gemiddelde nettobijdrage van 1 087 euro per inwoner.’
In dezelfde stijl is het volgens professor Dor ook fout om te beweren dat elke Waalse inwoner impliciet 1 721 euro ontvangt van de Vlaamse bevolking. De juiste interpretatie klinkt dan : ‘in Wallonië zijn de winsten van de netto-begunstigden groter dan de bijdragen van de nettobetalers, en dat resulteert in een gemiddelde nettowinst van 1 721 euro per inwoner en per jaar’. Het is een systeem van solidariteit tussen personen. Dat benadrukt deze studie. De geldstromen kunnen namelijk ook de andere kant op gaan. Uit de studie blijkt dat Waals-Brabant een nettobetaler is en Limburg een netto-ontvanger. Een conclusie die de onderzoekers ook al in 2019 hadden gemaakt.
Leuven betaalt
Geheel in de trant van de recente studie worden de transfers verder opgesplitst in een vergelijking op het niveau van de arrondissementen. De hoogste nettobetalers aan interpersoonlijke solidariteit zijn de inwoners van het arrondissement Leuven, met 4 132 euro per persoon per jaar. Gevolgd door Halle-Vilvoorde met 4 096 euro en Waals-Brabant met 3 402 euro per persoon per jaar.
De regio die het meest wint bij de transfers is Charleroi: 5 328 euro per persoon per jaar. Van de bevolking van 43 Belgische arrondissementen zijn er 17 nettobetalers en 26 netto-begunstigden. Van de 17 arrondissementen waarvan de bevolking nettobetaler is, liggen er elf in Vlaanderen en zes in Wallonië. Van de 26 arrondissementen waarvan de bevolking netto-begunstigd is, bevinden zich er 14 in Wallonië, elf in Vlaanderen en Brussel, zo blijkt verder uit de studie.
Kleine transfers
Volgens Dor zijn de stromen van interpersoonlijke solidariteit tussen de Belgische gewesten vrij laag in vergelijking met de buurlanden. Met dezelfde methodologie komt hij tot de conclusie dat in Duitsland de bevolking van de regio Hamburg een nettobetaler is van 2 572 euro per inwoner. De inwoner van Beieren is een nettobetaler van 2 411 euro per inwoner, die van Baden-Württemberg van 1 900 euro per inwoner. Daartegenover staat de bevolking van de regio Saksen-Anhalt (voormalige DDR) met een nettowinst van 4 701 euro per inwoner en de regio Saksen met 4 422 euro per inwoner.
In Frankrijk is de bevolking van Île de France (rond Parijs) een nettobetaler van 5 325 euro per hoofd van de bevolking ten voordele van andere Franse regio’s. In Spanje draagt de bevolking van de gemeente Madrid in 2018 netto bij voor 3.012 euro per hoofd van de bevolking.
Weinigzeggend
De studie bevestigt dus de ordegrootte van de transfers, maar doet er ook alles aan om daar niets communautair van te maken. Transfers tussen gewesten, beleidsbepalende niveaus, worden herleid tot transfers tussen personen. Het is een trend in recent academisch onderzoek. De transfers worden gereduceerd tot rijk deelt met arm. De plaats waar in België zij wonen, speelt dan geen rol. Dat klopt niet voor een solidariteitsmechanisme tussen twee gebieden met een ander beleid. Twee gebieden waar de verbondenheid verzwakt.
De studie van professor Dor tracht de transfervis te verdrinken in de arrondissementele zee. Ook door de transfers op te delen volgens arrondissement worden ze gedecommunautariseerd. Maar het arrondissement heeft geen enkele politieke betekenis op het gebied van belastingen of sociale zekerheid. Uiteindelijk zegt dat dus weinig.
Nog commentaar
Tenzij als manier om de discussie over de transfers te ontmijnen. Het heeft niets met verschillende economieën of democratieën te maken. Niets met verschillende medische consumptiepatronen. Dan blijft ook de vraag weg naar de verantwoordelijkheid van het beleid van die regio, noch naar de gevolgen van de transfers voor die regio. Zo blijft de transferafhankelijkheid van die regio onbesproken. De transfers blijven zo bestaan, tot hun economische en democratische houdbaarheidsdatum wordt overschreden.
Ten slotte vergelijkt deze studie de transfers met andere regio’s in Europa. De maatstaf is de totale transfer per persoon. Maar die absolute cijfers zeggen niet alles. Zo heeft de regio Hamburg het hoogste bbp van Duitsland. Je moet dat ook in het perspectief plaatsen van het aandeel in het bruto binnenlands of bruto regionaal product. Als je die berekening maakt, zijn onze transfers torenhoog.
Lees alles over de transfers tussen Vlaanderen en de andere Gewesten in Vlaanderen Betaalt; De mythe van de omgekeerde transfers van Juul Hannes.