ANALYSE – door Herman Matthijs – www.doorbraak.be .
Wat loopt er verkeerd ?
Het volk mort over het Vlaamse beleid en de lijst van ergenissen is erg lang. Laat ons dat eens illustreren op basis van een aantal voorbeelden. De wegenwerken zijn een processie van Echternach. Op welk uur van de dag ook, je staat altijd vast ten Westen-Oosten, Noorden of het Zuiden naar Antwerpen. De lamentabele autowegen naar het economisch centrum van Vlaanderen met de tweede Europese haven zijn bepaald geen argument om investeringen aan te trekken. Maar ook de werken te Aalter gaan toch ongekend traag. Dan spreek ik nog niet van het feit dat de autosnelweg van Antwerpen naar Hasselt nog altijd geen drie rijstroken heeft. In vergelijking met Nederland is het Vlaamse wegennet een voetbalmatch tussen de eredivisie en de bevordering !
In plaats van te saneren in het aantal bestuursniveaus, komen er alleen maar bij (vb. regio’s). De budgettaire kost van ons politiek Vlaams systeem is alleen maar in stijgende lijn. Het Vlaams openbaar vervoer draait al even slecht als de spoorwegen ondanks de gulle budgettaire dotaties. Ook is Vlaanderen verzand geraakt in een ongekende regelneverij, waarover Kafka – bij een terugkeer op deze aarde – zeker een groots werk zou schrijven. Van enige administratieve vereenvoudiging is geen sprake en dat vertaalt zich ook in een onoverzichtelijke structuur van de openbare Vlaamse administratie. Een grondige sanering van deze diensten, minder regels en de invoering van het ‘spoils system’ voor de topambtenarij zijn de oplossing.
Welzijn en onderwijs
Welzijn is het tweede duurste beleidsdomein met meer dan 13 miljard euro aan kostprijs. Hier zou de absolute prioriteit moeten liggen bij een snelle vaccinatie. Maar toch sluiten de vaccinatiecentra meestal tussen kerst en oudejaar ! Ook de vele problemen bij de gehandicaptenzorg, de kinderopvang en de ziekenhuizen geraken niet opgelost ondanks het stijgende budget. De onderwijsbegroting staat al over de 15 miljard euro en toch gaat de kwaliteit erop achteruit. Ook dit beleidsdomein is verzand geraakt in een onoverzichtelijke regelgeving en leidt tot de creatie van vele diensten, die niets bijbrengen bij de essentie van het onderwijs : de kennisoverdracht via het lesgeven.
Elektriciteitsvoorziening
Ook de afwezigheid van waarborgen voor een ernstige elektriciteitsvoorziening gedurende de volgende jaren, weegt op investeringsdossiers. Het sluiten van de kerncentrales is spelen met duizenden arbeidsplaatsen, de opgebouwde know-how en een stabiele bevoorrading. Minder CO2 is het modewoord, maar dan verlangt men dat de Vlaamse regering vergunningen gaat verlenen voor nieuwe gascentrales ? De logica is hier volledig zoek. Bovendien laat de aangehaalde peiling ook zien dat een goot deel van de Vlamingen voor kernenergie staat. Trouwens de werknemers van Engie stellen zelf in een open brief dat deze centrales kunnen blijven draaien. En dan stelt zich de democratische vraag : sinds wanneer heeft een Frans-privaat bedrijf hier te beslissen wat er moet gebeuren met de elektriciteitsvoorziening ?
Ook de Vlaamse begroting draait zwaar in het rood. Het verschil tussen de geconsolideerde ESER rekening is minus 3,8 miljard euro ( 49,6 miljard ontvangsten versus 53,6 miljard aan uitgaven voor 2022). Ook de schuld staat al boven de 30 miljard euro. Vlaanderen begint wat dat betreft meer te lijken op Zuid-Europa dan op Nederland. Desalniettemin, wie de talrijke subsidies in deze begroting eens analyseert, concludeert dat het doel van een begrotingsoverschot meer dan haalbaar is ! Maar politieke keuzes maken is in Vlaanderen al even moeilijk als op het federale niveau.
En nu ?
Op basis van deze peiling zijn er twee mogelijkheden bij de regeringsvorming in mei 2024. Ofwel gaat de N-VA met het VB in zee en levert dat 64 zetels op 124 op. Weliswaar een nipte meerderheid, maar een meerderheid met maar twee partijen ! De andere mogelijkheid is dat de N-VA met de drie klassieke partijen scheep gaat in een coalitie met vier en 70 zetels op 124. Want deze peiling geeft Vivaldi geen kans in Vlaanderen ( 50 zetels) en brengt de N-VA in een ‘ wij kunnen kiezen’ scenario ! Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat de N-VA en CD&V een minderheidskabinet vormen ( 42 zetels) met de steun van het VB en dat geeft dan 76 zetels.
In ieder geval zal deze peiling wegen op de werking van de regering Jambon, want die is virtueel haar meerderheid kwijt en dat nog voor de ‘mid term’ van deze legislatuur ! Dat gaat zeker wegen op de verdere werking van deze regering. Intussen kan de N-VA niet klagen met 21,4%. Maar de scores van de twee andere partners, iets boven de 10%, zijn bedroevend te noemen. Misschien zorgen de toestanden rond de liberalen in het Antwerps schepencollege nog voor een kerstverassing ? Bijvoorbeeld dat de Open-VLD wordt vervangen door Vooruit in de regering en dit onder leiding van een andere Minister President ? In ieder geval heeft de N-VA wel een probleem met haar federale oppositie omdat de slagkracht van desbetreffende Kamerfractie in belangrijke mate gerelateerd is aan de efficiënte activiteit van de Vlaamse regering.
Een kartel ?
Ook CD&V en Open VLD zullen zich moeten bezinnen over hun toekomst. Bovendien zitten zij beiden zowel in de federale – als in de Vlaamse regering. Gaan beide partijen spreken over een kartel ? Blijft CD&V in het federale kabinet ? CD&V heeft nog maar een kleine Franstalige tegenhanger. Terwijl de MR meer dan dubbel zo groot is als Open-VLD. En als er dan toch een liberaal nationaal bekend is geworden in dit feestjaar van 175 jaar liberale partij, dan is het wel de voorzitter van de MR & FC Borains : Georges Louis Bouchez !
Kortom deze peiling zal voor de nodige spanningen zorgen, zowel binnen de regeringen als in de partijen. Omdat er zowel winnaars als verliezers zijn, zal het moeilijk worden om het beleid terug op de goede rails te krijgen. Op naar het derde corona jaar 2022 !
AANGEBODEN DOOR DE VRIENDEN VAN DOORBRAAK
HERMAN MATTHIJS
Herman Matthijs doceert publieke en openbare financiën aan de UGent en de VUB.
Foto’s (c) Gazet van Hove.