door Julien Borremans in ’t Pallieterke .
De Franse presidentsverkiezingen hebben andermaal aangetoond dat de antisysteempartijen in opmars zijn. De traditionele partijen missen iedere vorm van geloofwaardigheid om grote, noodzakelijke hervormingen door te voeren. Volgens Bart De Wever kunnen de verkiezingen van 2024 als een katalysator werken om het partijpolitieke landschap te herverkavelen om zo grote hervormingen door te voeren. De N-VA-voorzitter mikt op een Beieren aan de Noordzee met een grote volkspartij zoals de CSU.
Terwijl de CD&V en de Open Vld vechten voor hun voortbestaan en vernieuwings- en verdiepingscongressen organiseren die weinig geloofwaardigheid en dynamiek uitstralen, maar des te meer wanhoop, vroeg De Morgen zich vorig weekend af of beide partijen niet beter zouden samengaan. Bij de Vlaamse verkiezingen van 1999 haalden beide partijen meer dan 44 procent van de stemmen. Bij de grote peiling van maart 2022 waren ze beide nog goed voor 21,1 procent. De irrelevantie dreigt.
Deze operatie heeft weinig kans op slagen. Het enige wat beide partijen delen, is de malaise waarin ze verzeild zijn geraakt en intussen niet meer weten van welk hout pijlen te maken. Bovendien zijn beide partijen ideologisch heel erg verschillend. Binnen de CD&V is de roep om meer Vlaanderen trouwens een stuk groter dan bij de Open Vld, waar er een sterke tendens is tot herfederaliseren.
De traditionele partijen missen de geloofwaardigheid, de electorale basis en de knowhow om grote en diepgaande veranderingsprocessen door te voeren
Antisysteempartijen flink in opmars
Dergelijke herverkavelingsoperaties worden eerder ingegeven door paniekvoetbal dan door een gemeenschappelijke basis. Vorige pogingen om op links een herverkaveling te organiseren, liepen op een sisser af. De laatste poging van sp.a en Groen om tot één brede kieslijst in Antwerpen voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 te komen, liep slecht af. Dergelijke operaties vormen een zwaktebod, omdat ze vertrekken vanuit een opeenvolging van verkiezingsnederlagen.
Als we kijken naar welke antisysteempartijen wij hebben of partijen die het systeem radicaal in vraag stellen, dan komen we in Vlaanderen aan 60 procent van de kiezers. Ook in Wallonië zie je een felle opmars van Ecolo en PTB. De traditionele partijen missen de geloofwaardigheid, de electorale basis en de knowhow om grote en diepgaande veranderingsprocessen door te voeren.
Terwijl de kiezer schreeuwt om diepgaande hervormingen, houden de Vivaldi-partijen vast aan stokoude structuren en recepten die reeds lang de houdbaarheidsdatum hebben overschreden en het land in een diepe crisis dreigen te storten. Veel verandering moeten we niet verwachten. Bij partijen zoals CD&V en Open Vld, groeit het gevoel van een intens existentieel onbehagen. “Zij zouden moeten opkomen voor het productieve deel van de bevolking omdat die welvaart schept, maar je ziet dat die in de Vivaldi-regering er niet aan te pas komt”, aldus De Wever.
In 2024 zouden we in een Frans scenario kunnen terechtkomen met een regimecrisis en een paradigmawissel tot gevolg. In Vlaanderen zullen de traditionele partijen verder wegkwijnen waardoor ze een te beperkt draagvlak zullen hebben om hun beleid verder te zetten. De optelsom binnen het Belgisch systeem zal dan geen meerderheid meer opleveren.
Brede volkspartij
Volgens De wever heeft Vlaanderen een maatschappelijk conservatieve, economisch liberale en sociale volkspartij nodig. Dat wil zeggen dat de N-VA (nog) niet in dit stadium zit. Maar als Vlaanderen onafhankelijk zou zijn, dan zou het kunnen evolueren naar een Beieren aan de Noordzee, waarbij deze volkspartij – net als de CSU (Christlich-Soziale Union) – zou kunnen uitgroeien tot de natuurlijke leider van het land. Ze zou naast de N-VA het grootste deel van de CD&V en de Open Vld kunnen omvatten. “Deze herverkaveling heeft Vlaanderen nodig”, aldus de N-VA voorzitter, “maar het Belgische feit staat dit vooralsnog in de weg.” Ook professor emeritus sociologie Mark Elchardus ziet zo’n partij wel tot de mogelijkheden behoren.
Wat de Franse verkiezingen ons hebben geleerd, is dat partijen nood hebben aan leiders die de polsslag van het volk voelen. “Onze gemeenschap evolueerde naar een verzameling van parallelle gemeenschappen, elk met hun eigen morele codes, die in een los verband met elkaar staan”, schreef De Wever in 2019. De politieke elite heeft de afgelopen jaren onder verstikkende druk van het cultuurrelativisme de fundamentele waarden die onze gemeenschap schragen, belachelijk gemaakt en opzijgeschoven. De diepe crisis waarin Frankrijk terechtgekomen is, illustreert het resultaat. “Gemeenschappen die niet beschikken over een minimale consensus, over een aantal fundamentele waarden en normen zijn gedoemd om ten onder te gaan.” De verkiezingen van 2024 kunnen in veel opzichten een katalysator vormen.
Foto’s (c) Gazet van Hove.