Redactie Politiek ’t Pallieterke
Voor figuren als Paul Magnette (PS) en Georges-Louis Bouchez (MR) is het de voorbije jaren nooit anders geweest, maar in de Wetstraat zijn alle partijen duidelijk in verkiezingsmodus. Gaan we federaal eind dit jaar of begin 2023 naar de stembus ? Dat de partij die de regering laat vallen daar meestal een zware prijs voor betaalt, is blijkbaar geen bezwaar.
Niet dat we grote fans zij van Jean-Luc Dehaene, maar wat de PS vorige week opvoerde zou met de Vilvoordenaar als premier onmogelijk zijn geweest. Minister van Werk en vicepremier Pierre-Yves Dermagne die samen met partijvoorzitter Paul Magnette doodgemoedereerd een persconferentie geeft waarop een hele reeks voorstellen worden gelanceerd om de koopkracht te verhogen. Met de dringende boodschap aan de federale regering om er werk van te maken.
Waalse partijen
Een partijvoorzitter mag natuurlijk van die ideeën lanceren, maar van een minister in de federale regering wordt verwacht dat die zich wat terughoudend opstelt. Normaal zou Dermagne op de vingers moeten worden getikt door premier Alexander De Croo (Open Vld). Dat gebeurt echter niet. Niet alleen omdat de eerste minister het te druk heeft met reizen, maar ook omdat de voorstellen van de Franstalige socialisten op de regeringstafel natuurlijk een stille dood zullen sterven. Wat op het PS-hoofdkwartier gebeurde had veel weg van het officieus lanceren van een verkiezingscampagne.
Nu leek het de voorbij jaren wel zo dat Paul Magnette constant in verkiezingsmodus zat. Hij lanceerde het ene linkse voorstel na het andere. Maar politieke waarnemers hebben nu de indruk dat het de PS echt menens is. Wanneer de crisissen zich binnen de federale regering opstapelen, dan zullen de Franstalige socialisten weinig moeite doen om de ploeg bij elkaar te houden.
Wanneer de crisissen zich binnen de federale regering opstapelen, dan zullen de Franstalige socialisten weinig moeite doen om de ploeg bij elkaar te houden
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zal het graag horen. De Franstalige liberaal mag dan al één van de architecten zijn van Vivaldi, hij voelt er zich steeds minder goed thuis. En in de peilingen doet zijn partij het niet slecht. Waarom niet de sprong richting vervroegde verkiezingen wagen ?
Bij Ecolo is het stil. De Franstalige groenen weten dat Vivaldi de enige coalitie is waarin ze kunnen functioneren en dat een herhaling van deze coalitie verre van zeker is. Dus houden ze zich op de vlakte. Al stijgt bij zusterpartij Groen duidelijk de verkiezingskoorts. Nadat men eerst akkoord was gegaan met het optrekken van de defensie-uitgaven richting 1,54 procent van het bbp, zetten de Vlaamse groenen nu de rem op een groei richting 2 procent, de NAVO-doelstelling. En dat kort voor Alexander De Croo deelneemt aan een topconferentie van het Atlantisch bondgenootschap. Als dit geen onderdeel is van de verkiezingscampagne, wat dan wel ?
Bij Vooruit, N-VA en Vlaams Belang zien we de verkiezingskoorts opvallend minder
Vlaamse partijen
Bij Open Vld zijn ze door de zwakke peilingen als de dood voor een vervroegde stembusslag. Maar het Liberaal Vuur-congres dat vorig weekend plaatsvond had toch wel een paar electorale kantjes. Voorstellen voor lagere lasten op ondernemers, een strenger werkloosheidsstelsel, … Klassieke liberale recepten die de Open Vld de voorbije 20 jaar amper kon bereiden. Met de moed der wanhoop worden die opnieuw gelanceerd in de hoop klassiek-liberale kiezers aan boord te houden.
Al even uitgesproken in verkiezingsmodus is cd&v. Niemand bij de christendemocraten zal ontkennen dat de versnelde procedure voor de voorzittersverkiezingen en het op het schild hijsen van Sammy Mahdi ingegeven is door het feit dat de verkiezingen wel eens vroeger zouden kunnen plaatsvinden dan in 2024. Ondertussen is de cd&v in het stikstofdossier echt wakker geschoten. Jo Brouns, nieuwbakken Vlaams minister van Landbouw, roept de Boerenbond-achterban op om te procederen tegen de regeling. Protesteren tegen zichzelf en de eigen regering is dit. Puur electorale profilering dus.
Bij Vooruit, N-VA en Vlaams Belang zien we die verkiezingskoorts opvallend minder. Zou dat komen omdat die partijen met een gerust gemoed naar de kiezer kunnen stappen ?
Vallen over de loonwet ?
De facto op verkiezingscampagne zijn is één zaak. Een andere zaak is effectief de stap zetten om de regering te doen vallen en federale verkiezingen uit te lokken. Altijd een groot risico. Alexander De Croo deed het in 2010 als nieuwbakken Open Vld-voorzitter en viel op zijn gezicht. De liberalen leden een pijnlijke nederlaag. N-VA had weinig plezier aan het uit de stekker halen van de Zweedse coalitie eind 2018 omwille van het Marrakesh-pact. Niet alleen bleef de federale regering aanmodderen tot de gezamenlijke verkiezingen van mei 2019, de Vlaams-nationalisten leden ook een pijnlijke nederlaag. Nu is het zo dat er ook partijen zijn die wonnen na een regering te hebben doen struikelen. Na het Egmont-pact in 1978 was CVP-coryfee Leo Tindemans populairder dan ooit.
Feit is echter dat er bij de federale regeringspartijen een relatief grote koudwatervrees bestaat. Behalve bij de PS. Die voelt zich ongemakkelijk in deze regering. En in de Wetstraat is te horen dat Paul Magnette het er wel eens op zou kunnen wagen.
Aanleiding zou het koopkrachtdebat zijn en meer precies de loononderhandelingen eind dit jaar voor 2023-2024. Dat gebeurt via de vakbonden en werkgevers maar er hangt altijd een politieke schaduw over. Met de huidige wet op de loonevolutie is het zo dat er buiten de indexering van de lonen of aanpassing aan de levensduurte amper ruimte is voor loonsverhogingen. Want in dat geval stijgen de loonkosten hier sterker dan in de buurlanden en wordt de concurrentiekracht van de bedrijven aangetast.
Volgens de wet moeten de Belgische brutolonen die uit de buurlanden volgen. De PS wil van die strenge wet af. In het regeerakkoord staat echter dat er niet aan de wet mag worden geraakt. Dat in vraag stellen betekent de val van de regering. Dan spreken we van verkiezingen na de jaarwisseling met 2023, wat de PS ook om een andere reden niet slecht zou uitkomen. De Franstalige socialisten met hun regionale reflex zijn altijd koele minnaars geweest van samenvallende verkiezingen. Een vervroegde federale stembusslag zou betekenen dat de federale en regionale verkiezingen in de toekomst apart verlopen. De PS is daar een voorstander van. Net als de N-VA trouwens.
Foto’s (c) Gazet van Hove