De ornithologie of vogelkunde is de tak van de zoölogie die zich inlaat met de studie van vogels. Het omvat de classificatie van soorten en observatie van gedrag, trek, zang en vliegwijze. Om meer te weten te komen over het trekgedrag en hun leeftijd worden vogels geringd.
De ornithologie heeft een lange geschiedenis en het onderzoek aan vogels heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van belangrijke concepten binnen de biologie zoals evolutie, het begrip soort en de relatie tussen geografie en soorten, maar ook inzichten over gedragspatronen bij dieren. Verder is onderzoek aan vogels belangrijk bij ecologisch onderzoek en het natuurbeschermingsbeleid.
Geschiedenis vogelkunde
Zolang de mens op aarde leeft, zijn er relaties met vogels, bijvoorbeeld als jachtbuit en als huisdier. Specifieke kennis over vogels is voor mensen dus al heel lang van belang. Kennis over het kunstmatig uitbroeden van eieren van pluimvee was er al rond 400 voor Christus in het oude Egypte. Aristoteles schreef al in 350 voor Christus over de vogeltrek.
Ook de jacht met valken vergde specifieke kennis over deze vogelsoorten. Deze kennis bestond al rond 700 voor Christus in Assyrië, maar kwam pas in de Middeleeuwen naar Europa.
In de zeventiende en achttiende eeuw komt de ornithologie als wetenschap op zoals we die nu kennen. Er verschijnen nauwkeurige studies over vogels. De Nederlander Coenraad Jacob Temminck speelde hierbij een belangrijke rol.
Vakverenigingen
In 1858 werd in Engeland de eerste vakvereniging de “British Ornithologists’ Union” opgericht. De rol van amateurs binnen de ornithologie is altijd van groot belang geweest en is dat nog steeds. Veel amateurs zijn georganiseerd in vogelwerkgroepen verspreid over het hele land. Zij doen de nodige vaststellingen rond alle mogelijke vogels. Binnen deze verenigingen zijn weer tientallen academisch geschoolde biologen werkzaam, waaruit blijkt dat binnen de ornithologie scherpe grenzen tussen amateurs en professionals lastig te trekken zijn. Vergelijkbare verenigingen van amateurs en professionals die zich bezig houden met onderzoek aan vogels, bestaan in alle ontwikkelde landen.
Ornithologische vereniging “De Noordvink” uit Hove
Begin jaren zestig van de vorige eeuw waren er in Hove wel wat individuele vogelvangers actief, maar zonder enige gestructureerde vereniging. Ze vingen voornamelijk lijsters en spreeuwen. Een beetje voor de sport, veel liefhebberij, een beetje voor de kick van het verschalken van vliegende voorwerpen en een klein beetje voor het geldelijk gewin. In Boechout was er de vogelvereniging “De Witte Mus” en in Duffel “De Slechtvalk”. Boechout was toen het centrum voor de wekelijkse ophaling van de poeliers uit het Antwerpse met herbergen die klonken als klokken : “De witte Mus”, de Falco, “ ’t Gildenhuis”, “de witte van ’t Hof” en “Mil Moons”.
In Hove was er café “De Welkom” aan de Mortselsesteenweg waar nu fietsenwinkel Michel Van Hauwe is gevestigd. In 1964 werd er onder impuls van schepen Jos Wyckmans de ornithologische vereniging “De Noordvink” opgericht. In die tijd ging het stropen van vogels en het kweken zowat hand in hand. Ieder jaar werden er ook tentoonstellingen georganiseerd met de bijhorende prijskampen. Bij de eerste medewerkers van de vereniging waren Guillaume Mertens, Jos Somers, Luc Delcourt, Louis Lemeire, Pierre Verhoeven, Frans Michielsens, Eddy Verhoeven, Sus Corsmit, Jos Wyckmans, Staf Somers en zoon Jan, Staf Verbruggen, Frans De Ridder en zoon Walter, Hector Bogaerts en Willy Lemmens. We maken ons sterk dat we er nu meer hebben opgesomd dan dat we er vergeten zijn. Na een tijdje ging ook parochiaal centrum Prinsenhof aan de Kapelstraat meespelen.
De eerste grote activiteit – een dansfeest – draaide op een fiasco uit want het had gesneeuwd en er waren maar een 50-tal aanwezigen. Maar die van Hove zetten door. De reddende engel werd gevonden in de persoon van apotheker Jef Van Genechten die de club financieel ondersteunde met voor die tijd het grote bedrag van 5.000 oude franken (= 125 euro). De club bleef groeien en na een zestal jaren organiseerde men reeds een provinciale tentoonstelling. Het werd een overweldigend succes.
Vandaag heeft De Noordvink een tweehonderdtal aangesloten leden, niet allemaal vogelvangers maar veel sympathisanten. Ieder jaar zijn er een 20-tal leden die ringen aanvragen. 70% van de leden zijn zestigplussers, die over meer tijd beschikken.
De bestuursploeg van De Noordvink bestaat vandaag uit voorzitter Jozef Claes, ondervoorzitter Rik Onzia, secretaris Omer Verhofstadt, penningmeester Carl Franssen, bestuursleden Jan Somers en Frans Mortelmans. Apotheker Jef Van Genechten is erevoorzitter, Constant Legrand ere-ondervoorzitter en gewezen schepen Louis Lemeire is eresecretaris. Ereleden worden opgenomen voor de luttele bijdrage van 50 euro en men kan gewoon lid worden vanaf 10 euro / jaar.
Dure hobby
“Ornithologie is een kostelijke hobby. We werken met levende materie. De vogelverblijven moeten dagelijks schoongemaakt worden. De dieren moeten verzorging krijgen. De tarieven van de dierenartsen zijn ook niet goedkoop. Ik werk dagelijks gemiddeld drie tot vier uren in mijn vogelverblijven. Vele vogels zijn enorm in prijs gestegen tegenover vroeger. Ons ledenbestand is een doorsnee van de bevolking. Als club wensen wij beginners te helpen bij het opstarten. We verzorgen vogels van leden die op reis gaan” aldus secretaris Omer Verhofstadt, een ver familielid van onze vroegere eerste minister.
Omer is geleidelijk met vogels begonnen via zijn kinderen die één tot twee vogeltjes kochten, bijkochten, begonnen te kweken, andere soorten aankochten tot wat het vandaag is, honderden in- en uitheemse vogels.
“Vroeger was er veel kritiek op vogelclubs. Een aantal gevangen dieren werden ook opgegeten. Vandaag zijn er strikte regels. De milieubeweging is tegen het vangen van vogels. De kroon op het werk is de afstand van ei naar vogeltje plus de drang om het groot te brengen. In het gemeentepark van Hove heeft De Noordvink een aantal educatieve borden geplaatst met meer uitleg over inheemse vogels en er werden ook een 20-tal nestkastjes opgehangen in het gemeentepark langsheen de Fazantenlaan. Onze vereniging werkt nauw samen met natuurverenigingen in het uitstippelen van natuurwandelingen “ aldus secretaris Omer Verhofstadt.
Nevenactiviteiten club
De vereniging organiseert ook tal van nevenactiviteiten zoals natuurwandelingen, fietstochten, bezoeken aan verschillende Vlaamse steden of het gezellig tafelen bij één of ander eetfestijn als er weer eens een leuke aanleiding is.
Verdere inlichtingen bij : Omer Verhofstadt, Uitbreidingsstraat 9 in 2547 Lint, tel. 03 / 455. 57.23. – Frans Mortelmans, Appelkantstraat 57 in 2540 Hove, tel. 03 / 455.95.39. of Jozef Claes, Edegemsesteenweg 56 in 2550 Kontich, tel. 03 / 457. 38.77.