door Veerle Wouters en Hendrik Vuye www.doorbraak.be .
Hoe de Brexit de Franse Gemeenschap doet dromen van een Franstalige EU
Surfen op de webstek van het Parlement van de Franse Gemeenschap is altijd een beetje reizen. Zelfs een kat vindt er haar jongen niet terug want de zoekmotor stuurt je vaak naar onbekende oorden. Maar het is elke keer een ontdekkingstocht, want reizen dat is ook altijd een beetje leren.
Neem nu de Brexit. Vlamingen denken dan onmiddellijk aan export, douanetarieven, vrij verkeer, expats Niet zo in de Franse Gemeenschap. Daar denken ze aan de Franse taal.
Het Parlement van de Franse Gemeenschap heeft een resolutie gestemd over de promotie van de Franse taal in de Europese instellingen en de herwaardering van de meertaligheid. Maar onder herwaardering van de meertaligheid verstaan onze Franstalige buren vooral dat het Frans in de EU de dominante taal moet worden.
De toren van Babel
De Europese Unie kent 24 officile talen : Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Iers, Italiaans, Kroatisch, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds. Elke burger van een lidstaat kan de beleidsstukken lezen in zijn landstaal. Hij kan zich wenden tot de EU-instellingen in een van deze talen. De EU-parlementsleden mogen in debatten een van deze officile talen gebruiken. Een Vlaming verkozen in het Europees Parlement kan dus kiezen voor het Nederlands, maar ook voor een andere taal. Alde-fractieleider Guy Verhofstadt (Open Vld) gebruikt vaak het Engels, al is dit een variant die een beetje Gents klinkt.
Dit alles maakt dat er veel wordt vertaald en getolkt. De EU-instellingen hebben ongeveer 4.300 vertalers en 800 tolken in vaste dienst. Al wie denkt dat de toren van Babel een bijbelse mythe is, is er meteen aan voor de moeite.
Engelse lingua franca
Om Babylonische spraakverwarring te vermijden, bestaat er in de praktijk een werktaal. Zo is het Frans, tot begin de jaren zeventig van de vorige eeuw, de voertaal in de Europese Commissie. Met de toetreding van Engeland en Ierland verandert dit. Engels is vandaag de voornaamste werktaal. Meer dan 80 procent van de teksten wordt, volgensLe Monde, opgesteld in het Engels en nadien vertaald naar de andere talen van de EU.
Wanneer de afgevaardigden van de Europese Commissie hun opmerkingen op de Belgische begroting toelichten in de Commissie Financin van de Kamer, dan is de Powerpoint-presentatie Engelstalig.Het Engels is delingua francageworden van de EU-commissie.
Brexit ? Introit le franais
Terug naar het Parlement van de Franse Gemeenschap. Onze Franstalige buren hebben ontdekt dat met de Brexit ook het Engels verdwijnt uit de EU. Engels is de officile taal gekozen door het Verenigd Koninkrijk. Andere Engelstalige landen als Ierland en Malta hebben immers gekozen voor het Iers-Gaelisch en het Maltees. Veel meer hoeft er niet te gebeuren om onze zuiderburen te laten dromen van een Franstalige EU. En dat doen ze ook volop.
In de resolutie betreuren de Franstalige Belgen dat het Engels in de feiten de voertaal is geworden van de Europese Commissie. Ze willen het gebruik van het Frans herwaarderen. En ze hebben argumenten die bekend in de oren klinken. Een van de argumenten is dat de Europese instellingen gevestigd zijn in Franstalige steden zoals Luxemburg, Straatsburg en Brussel. Dat Brussel volgens de Belgische Grondwet een tweetalige stad is, waar Frans en Nederlands op gelijke voet staan, zijn de parlementsleden van de Franse Gemeenschap weer even uit het oog verloren.
Belgi zonder Vlamingen
Een ander argument dat men leest in de parlementaire debatten is dat van de zes stichtende leden van de EU er drie Franstalig zijn. De stichtende leden dat zijn Belgi, Duitsland, Frankrijk, Itali, Luxemburg en Nederland. Naast Frankrijk en Luxemburg, is Belgi dus het derde Franstalige land : la Belgique sera latine ou elle ne sera pas.
Dit toont aan dat wanneer Franstaligen spreken over la Belgique ze eigenlijk een imaginair Belgi voor ogen hebben, namelijk een Belgi zonder Vlamingen.
Initiatiefnemer Fassi-Fihri (cdH, foto) beklemtoont in zijn tussenkomst in het parlement het belang van het Frans. We schreven bijna dat hij in alle talen de lof zingt van de Franse taal, maar dergelijke meertaligheid mogen we natuurlijk niet verwachten van een Franstalige en al zeker niet in het Parlement van de Franse Gemeenschap. Volgens Fassi-Fihri is de aanwezigheid van het Frans in de EU wezenlijk niet alleen omwille van democratische redenen, maar ook omwille van culturele redenen, redenen van invloed, omwille van het politieke gewicht en omwille van het strategisch belang in de machtsverhoudingen tussen de verschillende zones die het grondgebied uitmaken van de EU. Voor de Doorbraak-lezer die denkt dat we enigszins aan het overdrijven zijn : neen, zo staat het echt in het commissieverslag : Cette prsence de la langue est donc essentielle pour des raisons dmocratiques, mais aussi pour des raisons culturelles et dinfluence, de poids politique et stratgiques dans les rapports de force entre les zones qui constituent le territoire de lEurope.
De resolutie wil de Organisation Internationale de la Francophonie (OIF) inschakelen. Dat is een internationaal publiekrechtelijke rechtspersoon ter bevordering van de francofoniewaar we recent nog een stukje over schreven. De OIF moet al haar invloed aanwenden en gebruik maken van de Brexit-onderhandelingen om het Frans de plaats te geven die het verdient. Letterlijk staat er : de mettre profit la priode de ngociation lie au Brexit pour intervenir auprs de lUnion europenne afin de rendre au franais la place qui lui revient. Als Franstaligen aan het Frans de plaats willen geven die het volgens hen verdient, dan kan dit alleen willen zeggen : LUnion europenne sera latine ou elle ne sera pas.
Frans herwaarderen
Overdrijven we ? Helemaal niet. De resolutie gestemd door het Parlement van de Franse Gemeenschap vraagt ook aan de Assemble parlementaire de la Francophonie / Rgion Europe om hierover te debatteren en standpunt in te nemen. Dit is een internationaal samenwerkingsverband van Franstalige parlementen, waar ook het Parlement van de Franse Gemeenschap lid van is. De eerbiedwaardige assemblee heeft op 21 mei 2018 deVerklaring van Boekarest aangenomen. Deze verklaring nodigt de Franstalige landen die lid zijn van de EU uit om een strategie uit te werken om het Frans te promoten als werktaal van de EU. In de Verklaring van Boekarest zoekt men tevergeefs naar de herwaardering van de meertaligheid binnen de EU. Daar is het echt niet om te doen. Het gaat erom dat Frans de werktaal wordt van de EU-instellingen. Meer nog,de Verklaring wil het gebruik van het Frans herwaarderen in alle internationale instellingen.
Vele Vlamingen zullen minzaam glimlachen bij het lezen van dit artikel. Franstaligen zijn weer eens aan het dagdromen. De tijd dat het Frans een wereldtaal was, is toch reeds lang voorbij ? In zijnDe Vlamingen, een volk zonder bovenlaag(2005) ziet Joost Ballegeer de zaken anders. Hij schrijft dat Franstaligen altijd trachten de eigen dominantie te verbeteren en de positie van de andere te verzwakken. Ballegeer stelt dat dit in de eerste plaats psychologisch is. Franstaligen zijn bedreven in het machtsspel, Vlamingen zijn dit niet. Ballegeer heeft gelijk. Vlamingen denken nog altijd dat ze een minderheid zijn in Belgi en durven hun positie als meerderheid niet uit te spelen. Zelfs niet wanneer ze het recht aan hun zijde hebben. Dit is niet meer of minder dan redeneren vanuit een ondergeschikte positie. En ook dat is psychologisch.
