Dat de federale regeringsformatie moeilijk verloopt, was te verwachten. Maar niet dat een interne strijd bij de Parti Socialiste daarin een belangrijke rol zou spelen. De Franstalige socialisten weten nog altijd niet welke richting ze willen uitgaan. Met of zonder de MR in Wallonië ? Een anti-N-VA-regering federaal ? Of niet ? Eigenlijk zijn die coalities van minder belang. Het enige wat telt voor Di Rupo en co is dat de Vlaams-Waalse transfers zo lang mogelijk aanhouden.
Elke week brengt ongemakkelijk financieel-economisch nieuws voor de Walen. Vorige dinsdag raakte bekend dat de schuld van de Franse Gemeenschap dit jaar piekt naar 8,3 miljard euro. In 1999 was dat nog 3 miljard euro. Tegen 2024 zal dat 12 miljard euro zijn. De Franse Gemeenschap, bevoegd voor onder andere cultuur en vooral het Franstalig onderwijs, is altijd een budgettair zorgenkind geweest. En dat terwijl de voorbije staatshervormingen altijd zorgden voor een belangrijke financiële injectie van de Franse Gemeenschap.
In Le Soir maken onderzoekers van de universiteit Namen duidelijk dat er maar drie mogelijkheden zijn om die schuld te doen dalen : lenen, andere investeringen afbouwen of gaan bedelen bij andere beleidsniveaus. Lees : Vlaanderen. “On est demandeur de rien” is plots veraf.
Dat vragen van geld zal dan niet alleen voor de Franse Gemeenschap zijn. Een paar weken geleden kwam immers onaangenaam economisch nieuws : Wallonië heeft niet genoeg geld om de financiering van de geregionaliseerde kinderbijslag te betalen. Ondertussen is bekend dat de schuld van het Waals Gewest 21 miljard euro bedraagt op een budget van 13 miljard. Een verschil met Vlaanderen : 25 miljard euro schuld op een budget van 47 miljard euro. Bovendien dalen de transfers richting Wallonië voorzien in de financieringswet vanaf 2025 om dan in 2033 definitief op te drogen.
Dat zorgt voor zenuwachtigheid bij de PS, de grootste Franstalige partij. Die zit de komende vijf jaar zeker in de Waalse regering en vraagt zich af waar ze dat geld gaat halen. Ex-premier Elio Di Rupo liet al een paar proefballonnetjes op en heeft dat intern nog eens herhaald : desnoods moeten we naar een federale regering met zowel de liberalen als de N-VA. Om een soortement zevende staatshervorming ineen te steken die garandeert dat de transfers naar Wallonië onderhouden blijven. Want dat is het enige waarin de Parti Socialiste nog geïnteresseerd is : het Vlaamse manna.
Wie wil nog betalen?
Gevolg : een gewone federale regering zonder staatshervorming is niet meer realistisch. Maar, er zijn toch geen relevante artikels van de grondwet voor herziening vatbaar verklaard, hoor je sommigen zeggen ? In België past men daar vlug een mouw aan. Het probleem is echter dat de PS in Vlaanderen niet meteen een meerderheid zal vinden om een aloude staatshervorming ineen te steken : wat extra bevoegdheden voor veel Vlaamse miljarden richting Wallonië.
We weten dat de traditionele partijen en Groen daar geen probleem meer hebben – herinner u de vroegere staatshervormingen – maar zij kunnen onvoldoende stemmen leveren voor allerlei bijzondere meerderheden. Tenzij men artikel 35 activeert (alles regionaal en onderling nog bepalen wat federaal blijft), maar dat zal niet voor morgen zijn. De Vlaamse partijen zijn trouwens niet happig om opnieuw te betalen omdat Vlaanderen voor allerlei financiële uitdagingen staat. Zo moet de investeringsachterstand dringend worden weggewerkt.
Bovendien moeten de traditionele partijen hun wonden likken. Wat is nog de legitimiteit van Wouter Beke, John Crombez en Gwendolyn Rutten na hun verkiezingsnederlaag ? Intern borrelt het bij de traditionele partijen, maar de zelfreflectie bij de voorzitters komt zeer traag. Het wordt moeilijk onderhandelen met die partijen. Vandaar dat de formatie, zeker federaal, nog een hele tijd zal duren.
De linkse vleugel tevredenstellen
Een andere factor is de PS, die aangeschoten wild is. Akkoord, de grootste partijen aan beide kanten van de taalgrens – PS en N-VA – hebben zwaar verloren, maar binnen de N-VA staan de neuzen in dezelfde richting. Dat is niet zo bij de Franstalige socialisten, en dat vertraagt de regeringsvorming. De tegenstrijdige communicatie van voorzitter Elio Di Rupo en Paul Magnette, de nummer twee, maakt dat de interne ruzies bijna openlijk op straat worden uitgevochten. Di Rupo is een politicus van de oude PS-school die België ziet als een grote Bancontact waarbij Vlaanderen financiert en Wallonië het geld afhaalt. En die Bancontact wordt gebruikt tot hij leeg is. Daarna zien we wel. Maar Di Rupo wil alles zo lang mogelijk rekken. En desnoods tijd kopen met een nieuwe staatshervorming. Al is de vraag van 1 miljoen of de N-VA in dat spel mee stapt. Zelfs als de top wil onderhandelen met de PS, moet een akkoord nog door twee derde van een congres worden goedgekeurd. Dat zal niet snel gebeuren.
Paul Magnette denkt nog totaal niet richting N-VA en lijkt meer een linkse ‘Prinzipienreiter’. Hij wil mordicus een vorm van linkse regering in Wallonië en dat ook federaal doortrekken. Daarin is geen plaats voor de N-VA, en misschien zelfs niet voor de MR, een partij die Magnette haat. De burgemeester van Charleroi, als professor aan de ULB bekend in de zeer linkse Franstalige universitaire kringen, kreeg vorige week steun uit academische hoek. Collega’s pleiten openlijk voor een Waalse PS-Ecolo-PTB-coalitie. Magnette wil dat hij de linkerzijde van zijn partij kan tonen alles geprobeerd te hebben om een linkse regering op de been te brengen.
En Magnette denkt verder dan Wallonië en België. In een Europa waar klassiek links zwaar onder druk staat, wil hij zich als een soort van natuurlijke linkse leider profileren. Want in zijn regio houdt de socialistische partij nog stand. Alleen, dat kan enkel dankzij de Vlaamse transfers.
(c) ’t Pallieterke
Foto’s (c) Gazet van Hove.