© ’t Pallieterke – door Anja Pieters.
Een mens moet ook eens durven toegeven dat iets niet gemakkelijk is. Is de bocht van Francken een schimmenspel ? Of is het menens ? De Wetstraat schudt en beeft weer voor enkele dagen onder haar stolp. We zetten even onze bril op.
Waarover gaat het ? In De Ochtend op Radio1 had Theo Francken (N-VA) het – buiten alle afspraken over discretie van de onderhandelaars om – over de communautaire aspiraties van zijn partij. Hij is bereid om “een compromis te zoeken met de PS” en om te praten over een federale regering zonder daarbij de eis voor het confederalisme op de tafel te leggen. “Helaas, die puzzel ligt er niet… Er is geen tweederdemeerderheid… Je kunt dat betreuren, maar je moet spelen met de kaarten die je hebt.” Strategie of meer ?
Enkele dagen eerder had Francken het voor de Brusselse businessclub “Cercle de Lorraine” al over een ‘sociaal contract’ waarin sociale maatregelen (1.500 euro minimumpensioen) zou worden gekoppeld aan een strenger migratiebeleid, met mogelijks communautair overleg en een staatshervorming in 2024 in het vooruitzicht. Dat zou de smeerolie kunnen worden voor een akkoord met de aarstvijanden van de PS. Een beetje nemen en geven. Strategie of meer ?
Bocht
Gerolf Annemans was er snel bij om dit te kaderen als ‘de bocht van Francken’, naar analogie met die van Bracke in 2013. U weet wel : voorrang voor de dringende sociaaleconomische problemen, een vriesvak voor de communautaire miserie, en een instap in een Zweedse coalitie.
De commentatoren proberen zich hierover een oordeel te vormen. De Standaard vindt Francken plots “geen hardliner” meer, nu ook hij het confederalisme in ‘ter plaatse rust parkeert’. “Een keuze voor besturen en dus voor het centrum in plaats van de ruk naar rechts”, vindt Bart Sturtewagen. “Dat het net Francken is die de bocht inzet, laat vermoeden dat het menens is.”
Voor hem is het niet uitgesloten dat dit een goede strategie is, omdat het migratiethema de komende jaren dan kan wegdeemsteren. Hij wijst er ook op dat het uitstel naar 2024 al eerder was aangekondigd, en “van meet af aan was ingecalculeerd”. En dat klopt. Onder meer omdat – inderdaad – de kiezer de Vlaams-nationalisten net te weinig vooruit had geduwd en België (nog) niet klem konden zetten. Hij wijst erop dat de entente tussen N-VA en VB onmogelijk bleek. Dat klopt ook. De cijfers zijn wat ze zijn. Sturtewagens analyse leest als een aanmoediging voor de ‘gematigde vleugel’ van de N-VA om zonder confederalisme en toch met de PS door te gaan.
Schimmenspel
Zou de N-VA een regering met de PS willen vormen ? Bart Eeckhout van De Morgen bekijkt het anders. Die ‘bocht’ (dat spelen met de “kaarten die er nu eenmaal zijn”) is oogverblinding. “In de Wetstraat wordt van elke dode mus een paradijsvogel gemaakt”, aldus de hoofdredacteur. De bocht wordt net iets té nadrukkelijk en herhaaldelijk gemaakt. Als de partij dit meent, zou ze plots haar volledige strategie sinds de verkiezingen overboord gooien.
Waarom speelt Francken dat spel ? Omdat zijn partij niet de schuld wil krijgen van de federale blubber waarin we nog maar eens zijn terechtgekomen. De N-VA wil niet de verantwoordelijkheid dragen van de mislukking. Als de PS de uitgestoken hand van Francken weigert, komt de schuld bij de socialisten te liggen. “Handig”, aldus een cynische Eeckhout.
Zijn analyse leest als een aanmoediging voor de tegenstanders van de N-VA om De Wever buitenspel te houden. Ook in Terzake hadden ze weinig tijd nodig om beeldjes te tonen van toppers van de partij die samenwerken met de PS absolute onzin hadden genoemd.
Ivan De Vadder stelde in Terzake dat de N-VA stilaan een probleem heeft met de beeldvorming van de partij. Theo Francken reageerde op Twitter meer dan verontwaardigd en zal even “passen voor de nieuwsprogramma’s”. Is ook dat allemaal ‘gespeeld’ ?
Maddens
Altijd interessant is de reactie van professor Bart Maddens, een van de weinige Vlaamsgezinde commentatoren. Weet hij het ? In Doorbraak (“Is de N-VA uitgezeild”) herinnert hij aan het kenmerkende pragmatisme van de N-VA, onder meer met een verwijzing naar de manier waarop Peter De Roover de communautaire slapte binnen de Zweedse regering eerder al verklaarde. Met dezelfde argumenten als Francken nu.
Maddens lijkt wel wat begrip te hebben voor dat standpunt. Wat is overigens het alternatief ? De PS helemaal vrij spel geven in een paars-groene regering, zonder Vlaamse meerderheid ? Maar ook hij acht het niet uitgesloten dat het gaat om een perceptiespel. “Op zich is er dus niet zoveel aan de hand. Geen paniek”, geeft Maddens aan. Maar toch twijfelt hij. “Telkens weer denken veel flaminganten : dat zal de N-VA toch niet doen zeker ? En telkens weer komen ze bedrogen uit. Zal het nu weer zo zijn ?”. Zijn analyse illustreert de vertwijfeling in Vlaamsgezinde rangen.
Uitstel van executie
Ook op sociale media worden (tussen het gescheld door) ook terechte vragen gesteld. Zou de N-VA er geen rekening mee houden dat de editoriaal-stukken om de schuld aan de N-VA toe te schrijven al klaarliggen, wat de N-VA ook doet ?
Win je verloren N-VA-stemmen terug met een keuze voor pragmatisme ? Is beginselvastheid niet een beter alternatief ? Of is het behoud van inkomen en werk van een hele batterij mandatarissen en partijmedewerkers de eerste prioriteit ?
Sommigen gaan er nogal makkelijk van uit dat een paars-groene regering met Vlaamse minderheid het geen legislatuur uitzingt. Maar volgende verkiezingen liggen niet meteen om de hoek. Anderen vertalen hun hoop – een Vlaamsgezinde meerderheid in 2024 – nogal optimistisch in een zekerheid. Als paars-groen (al dan niet versterkt met CD&V en met de steun van de media) erin slaagt een beetje coherent te regeren, kan het ook anders lopen.
De N-VA moet haar nederlaag omzetten in een strategie gericht op een come-back. Over hoe dat precies moet gebeuren, vinden we voorlopig weinig overtuigende analyses. Het blijft nog even zweten, tot de nerveus ogende De Wever kleur bekent.
Foto’s (c) Gazet van Hove.