Vlaams Belang heeft gecongresseerd om zichzelf officieel te benoemen tot ‘sociale volkspartij voor Vlaanderen’. Maar wat houdt dat in ? Een duik in de congrestekst toont een gematigd Vlaams Belang.
‘Het morele peil van een samenleving kan afgemeten worden aan de manier waarop ze omgaat met de sociaal minder begunstigden in de maatschappij.(p.1)’ ‘Het Vlaams Belang schaart zich aan de zijde van mensen die buiten hun wil om, een zwakke positie in de samenleving opnemen.’ Twee citaten die een beeld geven van de koers die het Vlaams Belang inslaat in de congrestekst. Het Vlaams Belang zet in op het versterken van het sociaal weefsel en verbondenheid met aandacht voor rechten en plichten. ‘Enkel een rigoureus nageleefde rechten-plichtenbenadering kan ervoor zorgen dat de beschikbare middelen van ons sociale zekerheidssysteem terechtkomen bij degenen die ze effectief nodig hebben.(p.30)’. De overheid moet een zorgende overheid zijn. En ja, Volgens Vlaams Belang is een goed sociaal beleid in Vlaanderen niet mogelijk zolang België bestaat. En ook de transfers ontbreken niet in het verhaal, noch een portie kritiek op de EU, de staatshervorming of de regering Di Rupo.
Uitdiepen
Het Vlaams Belang gaat hierbij verder op de weg die ze ingeslagen is in 2012. Ook toen was er een ‘sociaaleconomisch congres’. Toen werden de krijtlijnen uitgezet die nu, in 2013 verder werden uitgediept. Met die uitdieping wil Vlaams Belang zich duidelijk profileren. Ze staat niet in het neoliberale kamp en kiest voor ‘linkse’ accenten. ‘In onze visie hebben Werkgevers en werknemers veel meer gemeenschappelijke dan tegengestelde belangen. Vanuit een nationalistische levensvisie zijn alle spelers op het sociaal-economisch veld belangrijk: aandeelhouders, medewerkers, klanten, de gemeenschap en het milieu. Iedereen, werkgever, werknemer, middenveld of overheid moet zijn of haar verantwoordelijkheid opnemen ten bate van een evenwichtige en billijke samenleving.(p. 9)’. Sociaal overleg wordt het samen zoeken naar oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen, niet het militant verdedigen van de eigen belangen en verworven rechten.
Het Vlaams Belang situeert haar visie in een wereld, vooral een Europa, in crisis, een crisis waar de gewone Vlaamse man niet de schuld aan heeft, maar wel de dupe van is. Met als gevolg een ’toenemend gevoel van bestaansonzekerheid’ gekoppeld aan ‘ een toenemend gevoel van stuurloosheid en machteloosheid in een wereld die de hunne niet meer is’. Op die twee vormen van onbehagen wil het VB antwoorden bieden. ‘een humane welzijnsfilosofie is even essentieel als het materiële zorgprincipe rond inkomen en bestaanszekerheid. Een mens leeft niet van brood alleen’.
Een opmerkelijke passage in de tekst geeft aan dat het Vlaams Belang niet principieel tegen ontwikkelingshulp is. ‘Niets belet ons ten slotte om vanuit onze volksnationalistische visie ook solidair te zijn met andere volkeren en naties, binnen en buiten Europa, de derde wereld, maar dan vanuit principes van goodwill, moreel verantwoordelijkheidsgevoel en vrijwilligheid, niet als afdwingbaar mechanisme.(p.3)’
Vakbonden
Opvallend is de licht gematigde toon tegen de vakbonden. Verschillende keren in het document worden de vakbonden geroemd om hun bijdrage in de sociale verworvenheden, tot op vandaag. Maar ze worden niet gezalfd zonder te worden geslagen. Het Vlaams Belang zet de verdienste van vele plaatselijke vakbondsafgevaardigden en militanten in contrast met de starre houding van de vakbondstop, die verstrikt zit in een unitaire Belgische structuur. Vlaams Belang vraag de splitsing van de unitaire vakbonden om zich beter toe te spitsen op hun kerntaken: het verdedigen van de echte werknemersbelangen (p. 10) VB pleit er ook voor om de werkloosheidsuitkeringen niet langer door de vakbonden te laten uitkeren. Dat is een taak van de zorgende overheid. En ook de ‘monopolypositie’ van de vakbonden is hen een doorn in het oog. Volgens Vlaams Belang is er door dat monopoly van de drie grote geen echte vakbondsvrijheid in ons land.
Samenleving
Prioriteiten van het Vlaams Belang als sociale volkspartij zijn armoede en gezin. De partij hekelt de versnippering van het armoedebeleid en willen een herijking naar een beleid dat erop gericht is mensen uit de armoede te houden. Daarnaast moet de armoede actief opgespoord worden. De kern van het armoedebeleid moeten de ‘sociale huizen’ zijn, die in elke gemeente moet worden opgericht. Die zouden in de plaats komen van de OCMW’s en meer moeten doen dan enkel geld uitkeren. Er moet meer ingezet worden op begeleiding. Daarnaast moet er werk gemaakt worden van administratieve vereenvoudiging van de dienstverlening en zouden een aantal rechten (zoals studiebeurzen, pensioenrechten, tegemoetkomingen voor gehandicapten, tariefverminderingen,…) automatisch toegekend moeten worden. (p. 13).
Armoede kent verschillende oorzaken. Een zorgzame overheid moet de risico’s zoveel mogelijk inperken om een ‘veilig klimaat’ te scheppen. Zo moeten consumenten beter beschermd worden tegen misbruiken door kredietverstrekkers. Met meer mogelijkheden voor financiële begeleiding voor gezinnen in moeilijkheden. Het Belang brengt een hele hoop ook concrete maatregelen in stelling: een reële maximumfactuur in de gezondheidszorg. Ook voor mensen met een handicap moet de(thuis)zorg gewaarborgd blijven. Met ook daar een maximumfactuur. Een idee dat ook doorgetrokken wordt naar de rusthuizen. Zorg moet betaalbaar blijven voor iedereen.
Gezin
Volgens het Vlaams Belang is het gezin nog altijd de hoeksteen van de samenleving. Dat gezin moet ook beschermd worden, ook financieel, door een aanpassing en homogenisering van het systeem van kinderbijslag. ‘Onafhankelijk van het inkomen of het beroepsstatuut van de ouders, willen wij dat het bedrag voor elk kind in een identieke situatie hetzelfde is. Een eerste vereenvoudiging zou bestaan in het vervangen van alle stelsels door één systeem en de verschillende kassen door één sociaal overheidsloket.(p. 17)’ Maar het volgens het rechten-plichtendiscours staat daartegenover dat de kinderbijslag kan worden stopgezet bij spijbelgedrag van de kinderen.
Terug van nooit weggeweest is het ‘opvoedersloon’ Het VB is er ooit voor verketterd geweest, maar houdt vol dat wie ervoor kiest om thuis te blijven en voor de kinderen te zorgen dat moet kunnen. Hier wordt het ingevuld als een soort tijdskrediet.
Gezinnen moeten ook beschermd worden tegen de opklimmende ‘vaste kosten’ van bijvoorbeeld energie en water. Volgens Vlaams Belang heeft de overheid daar een belangrijk rol te spelen omdat ze zelf mee achter de stijging van de kosten zit. Door taksen en BTW, maar ook door de dure distributie. Gezinnen moeten een gewaarborgde levering krijgen en een vrijstelling voor zuivering van water per gezinslid. Ook de voorwaarden om in een sociale woning te mogen wonen zijn volgens het VB niet meer aangepast aan deze tijd. De overheid schiet dan weer tekort doordat ze de administratieve obstakels niet opruimt die alternatieve woonvormen mogelijk en aantrekkelijk kunnen maken.
V
De V van vreemdeling is in het document niet helemaal afwezig. Er wordt op verschillende manieren naar verwezen: misbruik maken van sociale vergoedingen en uitkeringen, de migratievloedgolf,… Vlaams Belang pleit ook in deze tekst voor een migratiestop. Met een opening naar arbeidsmigratie voor knelpunt beroepen. Maar migratie moet in zo’n geval tijdelijk en onder voorwaarden zijn. Heel expliciet komt het ook ter sprake in de sociale huisvesting. Daar moet gezorgd worden voor een spreiding.
Werk
Ook de werkgevers worden niet vergeten. Het Vlaams Belang hekelt de hoge belastingdruk, maar ook de hoge loonkost. Daardoor verliest ons land aan concurrentiekracht en dat is slecht nieuws voor werkgever en werknemer en zet de samenleving onder druk.
Zo hekelt het Vlaams belang ook het onderscheid tussen arbeider en bediende. En gaat zelfs heel concreet uitleggen hoe zij dat verschil wil afschaffen. De onmogelijkheid om dat onderscheid weg te werken is volgens de nationalistische partij een teken van de Belgische ziekte. Zoals ze er ook van overtuigd is dat een echt arbeidsmarktbeleid op maat van Vlaanderen maar mogelijk is na een ‘ordelijke opdeling’ van België.
De teksten over de werkeloosheid ademen het rechten en plichten discours uit. Het Vlaams Belang wil een betere opvolging, en persoonlijke begeleiding, van de werkzoekende. Werkeloosheidsuitkering mag ook niet resulteren in een sociale hangmatcultuur, maar de werkeloosheidsuitkering mag ook niet beperkt zijn in de tijd. Want dat werkt contraproductief.
Opvallend is dat ook het ‘brugpensioen’ sterk aangepast, maar niet afgeschaft moet worden volgens Vlaams Belang. ‘Het systeem van werkloosheid met bedrijfstoeslag moet wel mogelijk blijven voor een beperkt aantal arbeidsintensieve en gevaarlijke beroepen, en onder veel stringentere voorwaarden in geval van herstructurering of collectieve sluitingen. Zo moet in deze beide laatste gevallen de leeftijdspiramide gerespecteerd worden, waardoor wordt vermeden dat alleen de oudere werknemers worden ontslagen.(p.30)’
Ook de loonindex moet volgens het VB blijven ‘als instrument van sociale vrede en stabiliteit en als waarborg voor de koopkracht van de werknemers. (p. 34)’ De index is niet het echte probleem, wel de grote spanning tussen de totale loonkost voor de werkgever en de het reële nettoloon van de werknemer. Die kloof moet aangepakt worden.
Sociale zekerheid
De pensioenen in België zijn te laag, zeker vergeleken met de ons omringende landen, stelt het Vlaams Belang vast. Daarbovenop dreigt de vergrijzing ons veel geld te kosten. Ook daar speelt de Belgische ziekte een rol: er is nooit een structurele hervorming of ingreep mogelijk geweest om die vergrijzing op voorhand op te vangen.
In het hoofdstuk van de sociale zekerheid kunnen ook de transfers niet onbesproken blijven. In de congrestekst worden de verschillende studies van Vives nog eens uiteengezet om tot de conclusie te komen: ‘We kunnen zonder enig overdrijven stellen dat de totale geldoverdracht van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel jaarlijks tot meer dan 16 miljard euro bedraagt. Dit komt neer op maar liefst 7,4 procent van ons brutoregionaal product. Wallonië ontvangt daarvan naar schatting 15,3 miljard, wat neerkomt op 17,1 procent of ruim een zesde van zijn BRP, en Brussel 785 miljoen of 1,1 procent van zijn BRP. Dit is geen solidariteit meer, maar een regelrechte plundering van de Vlaamse welvaart en toekomstkansen. (p. 40)’
Zorgende overheid
De overheid heeft een belangrijke rol in het bewaken van de gezondheid en het welzijn? Die overheid moet volgens het Vlaams Belang investeren in een beter leefmilieu, de leefomstandigheden (hygiëne en huisvesting) en de overheid moet een actieve voorbeeldfunctie op zich nemen om ‘gezond leven’ te promoten. Dat gaat van ‘samenhangend openbaar vervoersbeleid’ over ‘energiezuinig openbaar vervoer en wagenpark van de overheid’, omschakeling naar proper privévervoer, tot het ‘stimuleren van verbruik van eigen verse producten’ en het ‘promoten van voldoende beweging’.
Commentaar
Het Vlaams Belang laat in de congrestekst toch een ander gezicht zien. De harde taal is er vervangen door een pleidooi voor de samenleving en de zorgzame overheid. Het lijkt alsof ‘de derde weg’ tussen socialisme en liberalisme opnieuw wordt verkend, maar nu niet door die socialisten of liberalen, maar door een nationalistische partij.
Het grote discussiepunt met linkse partijen is de definitie van de ‘zwakken’ in onze samenleving. voor Vlaams Belang is dat iedereen die tegen zijn wil om in de problemen komt, maar met een groot wantrouwen tegenover misbruik van het sociale systeem door –vooral- migranten. Daarbij lees je ook de afkeer van het ‘pamperen’ en het ‘voorkeurbeleid’ voor die allochtonen dat het VB de linkse partijen verwijt.
De toon van de congresteksten is eigenlijk opvallend mild en de inhoud vaak verrassend. Afwachten of zich dat zal vertalen in andere teksten en tussenkomsten. De tanker schijnt te draaien, maar de vraag is of het maneuver niet te laat komt en de kiezer kan overtuigd worden. En bovenal, kan de partij zo van dat cordon afgeraken?
Pieter Bauwens – www.doorbraak.be