Door Harry De Paepe – www.doorbraak.be .

Het Comité 1815 – 2015 : Willem Bedankt ! maakte op 17 december 2014 bekend dat er in 2015 te Gent een standbeeld komt van Willem I, koning der Nederlanden.

Het komende jaar 2015 is de 200ste verjaardag van de oprichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (VKN) en van de troonsbestijging van koning Willem I als koning der Nederlanden. De stad Gent heeft als cultureel en historisch project voor 2015 gekozen voor ‘Gent kleurt Oranje’ om zo het ontstaan van dat VKN (1815-1830) en de invloed voor Gent te herdenken. De Arteveldestad was een bolwerk van het orangisme in de beginjaren van het koninkrijk België, en dat orangisme mag dan wel historisch gezien rond 1842 ter ziele zijn gegaan, Gent is haar ‘vree wijze Willem’ nooit echt vergeten.

‘Geen enkele vorst in onze hele geschiedenis heeft op zo’n korte tijd (15 jaar : van 1815 tot 1830) zoveel voor het Zuiden en vooral dan voor Gent gedaan als koning Willem I’, deelt het Comité mee. Willem I, investeerde in zijn vijftien jarig bewind als koning over onze gewesten sterk in het onderwijs, werkgelegenheid en de Gentse haven. Het Comité laat niet na te wijzen op de verdiensten van het beleid van de Nederlanders.

Onderwijs in de eigen taal

De Gentse universiteit (‘Koninglyke Hooge-School’) dankt haar ontstaan aan de oranjevorst. Ze werd opgericht bij koninklijk besluit van 25 september 1816 en plechtig geopend op 9 oktober 1817. Ze was samengesteld uit vier faculteiten : ‘Rechts-Geleerdheyd, Geneeskunde, Wis- en natuerkundige wetenschappen en Bespiegelende wysbegeerte en letteren’. Het belangrijkste openbaar bouwwerk van deze periode is het ‘universitair paleis’ – vandaag bekend als de Aula – in de Volderstraat.

Willem I drukte ook zijn stempel door de invoering van het openbaar onderwijs, dik tegen de zin van de dominante Katholieke Kerk. De koning dwong de gemeenten op de begroting uitgaven in te schrijven die voor het openbaar onderwijs noodzakelijk werden geacht. Gent telde talrijke openbare scholen opgericht door de Nederlandse overheid. De onderwijspolitiek werd grondig gedwarsboomd door de Franse bisschop van Gent, Maurice de Broglie. Willem was voor godsdienstvrijheid, maar de Kerk stond op haar monopolie. Ook vanuit liberale hoek kwam niet altijd de volle steun, omdat schoolplicht naar verluidt de menselijke vrijheid zou aantasten.

Textiel en Floraliën

Vooral de textielindustrie had enorm veel aan Willem en zijn politiek te danken. De goedkope katoentjes voor den Oost, de Nederlandse koloniën in het huidige Indonesië, werden massaal te Gent vervaardigd. Planten- en bloementeelt werden bevorderd. Het bescheiden initiatief van 1808 aan de Coupure werd in 1818 door Willem tot Koninklijke Floraliën omgedoopt en gepromoot. Al deze nieuwe tewerkstellingsinitiatieven hadden tot gevolg dat het bevolkingscijfer spectaculair steeg.

Bloeiende haven

Gent had in haar verleden al een uitweg naar zee gezocht via het 13^de-eeuwse Lievekanaal naar het Zwin en de 16^de-eeuwse Sassevaart naar de Westerschelde. Nu kreeg de stad door het Kanaal van Terneuzen (1825-1827) de verwezenlijking van haar oude droom, zeehaven te worden. De regering stond in voor de financiering van het kanaal. Het stadsbestuur voltooide dit grootse project met de bouw van het Handelsdok (1828). Daarnaast werd nog een heel netwerk van afwateringskanalen en steenwegen op het getouw gezet.

Een ‘vree wijs gedacht’

200 jaar na de oprichting van het VKN aan de congresbanketten in Wenen zorgt het Comité 1815-2015: Willem, Bedankt !  voor het ontwerp en de productie van een bronzen standbeeld met de bedoeling het te schenken aan de Gentenaars. Schepen van Openbare Werken Filip Watteeuw liet namens het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Gent weten dat het heeft beslist het standbeeld te aanvaarden. Hiermee geeft het stadsbestuur aan het belang van Willem I te erkennen. Het stadsbestuur wil het beeld plaatsen op de nog te vernieuwen site van de Reep/Bisdomkaai – project Nederschelde. De diensten van Gent onderzoeken momenteel wat daar de beste locatie is. Het beeld zal klaar zijn in september 2015 maar wegens de vertraging bij de werken aan het openleggen van de Nederschelde zal het waarschijnlijk niet onmiddellijk kunnen worden geplaatst.

Het beeld werd ontworpen door kunstenaar Guy Du Cheyne (Wingene) en zal in brons worden gegoten door Kunstbronsgieterij De Groeve te Merelbeke. Nu de beslissing tot plaatsing is gevallen kan het Comité 1815-2015 : Willem, Bedankt !  beginnen met de publieke fondsenwerving. Het Comité moet voor dit project nog 30.000 euro verzamelen.

Een bronzen beeld van Willem aan het bisschoppelijke paleis. Had monseigneur de Broglie dat geweten…

Meer informatie over het project is te vinden op de webstek http://willembedankt.org .

*********************************

 

Willem 1 Een beknopte biografie

Van Prins Willem-Frederik naar Soeverein Vorst naar Koning der Nederlanden.

Willem-Frederik, prins van Oranje-Nassau, werd geboren in Den Haag op 24 augustus 1772. Hij was de oudste zoon van Willem V en Wilhelmina van Pruisen, het laatste stadhouderlijk paar. Hij maakte in de jaren 1789-1791 een reis door Duitsland en trouwde op 1 oktober met zijn nicht Wilhelmina van Pruisen. Hij studeerde in Leiden.

In 1793 tot kapitein-generaal benoemd, leidde hij de operaties tegen de Franse legers onder Jourdan en Pichegru, maar de nederlaag bij Fleurus noopte hem tot een terugtocht. Toen Pichegru in januari 1795 naar het noorden oprukte, viel het Nederlandse staatse leger uiteen. Van zijn commando ontheven, vertrok de erfprins op 18 januari met zijn vader naar Engeland. Teleurgesteld in zijn hoop op krachtige Engelse steun, vertrok hij in september 1795 naar Berlijn. Van daaruit onderhield hij contact met de Oranjegezinden in de “Bataafse Republiek”, zeg maar het huidige Nederland. De Engels-Russische expeditie in het najaar van 1799 greep hij aan voor pogingen binnenlands verzet tegen de Bataafse Republiek uit te lokken, maar het draaide uit op een fiasco. Sindsdien gaf hij de hoop op herstel van de positie van zijn Huis op. Hij vestigde zijn hoop op Napoleon I Bonaparte. Hij kreeg van hem gedaan dat de Bataafse Republiek aan de Oranjes een schadevergoeding van vijf miljoen gulden zou betalen, als de Oranjes afstand deden van al hun aanspraken.

In het najaar van 1813 onderhandelde hij met de steun van tsaar Alexander I in Engeland over de bevrijding van de Nederlanden. Hij stuitte aanvankelijk op weerstand vanwege zijn vroegere relaties met Napoleon. Hij keerde uit Engeland terug op uitnodiging van Gijsbrecht van Hogendorp, die begonnen was aan een bevrijdingsbeweging. Op 30 november 1813 landde hij in Scheveningen en nam hij bij proclamatie van 2 december de titel van Soeverein Vorst aan met de belofte van een ‘wijze constitutie’.

Op de hoogte van de wens van de Britse regering een sterke bufferstaat ten noorden van Frankrijk te creëren, ijverde Willem vervolgens bij het Congres van Wenen voor een uitbreiding van het Nederlandse territorium met het hele gebied ten westen van de Rijn tot aan de Moezel, maar het verzet van Pruisen had tot gevolg dat de uitbreiding beperkt bleef tot de vroegere Zuidelijke Nederlanden, inclusief Luxemburg. In naam van de geallieerden trad Willem I vanaf 1 augustus 1814 op als gouverneur-generaal in de Zuidelijke Nederlanden. Hij hield in september 1814 zijn eerste intrede in Gent.

Bij Napoleons terugkeer uit Elba nam Willem eigenmachtig met de titel Koning der Nederlanden bezit van laatstgenoemd gebied. Op 16 maart 1815 nam hij de titel van Koning der Nederlanden aan. In september 1815 wordt hij als koning een tweede keer ingehaald in zijn lievelingsstad Gent.

Willem I had een grote belangstelling voor het economische leven en bleek een voortreffelijk bestuurder. Daar het Noorden vrijheid vroeg voor zijn handel en het Zuiden protectie voor zijn industrie, had Willem het niet gemakkelijk deze tegengestelde belangen te verzoenen. Hij slaagde er echter in de algemene welvaart aanzienlijk te laten toenemen, vooral dan in het Zuiden, dat door opeenvolgende bezettingen (Spaans, Oostenrijks, Frans) grote achterstand had opgelopen.

Met het Zuiden ontstonden vrij snel problemen, doordat de ter stemming opgeroepen notabelen het ontwerp van grondwet verwierpen, enerzijds vanwege de erin opgenomen gelijkstelling van de godsdiensten, anderzijds vanwege het ontbreken van ministeriële verantwoordelijkheid. Door zijn bemoeienis met het onderwijs, voornamelijk de priesteropleiding, botste hij met de klerikalen, en door zijn drukperscensuur kwam hij in conflict met de liberalen.

Deze herenigde Nederlanden waren Frankrijk dus een doorn in het oog en Parijs had gezworen deze staat weer te laten uiteenspringen, wat uiteindelijk in 1830 lukte. Mede door de invloed van de Franse schrijver Lamenais leidde dit tot een ‘Unionisme’ en ontstond er een verzetsfront, waaruit in 1830 de Belgische Revolutie voortkwam, die de scheiding tussen Nederland en België, voor ons in 1830, maar pas in 1839 formeel bekrachtigd, ten gevolge had. Toen Willem in de ‘Tiendaagse Veldtocht’ het hem door de Europese mogendheden toegewezen zuidelijk gewest weer trachtte in te nemen (iets wat leek te lukken, want de Vlamingen liepen over en de Walen liepen weg), viel er een groot Frans leger onder Maréchal Gérard de Zuidelijke Nederlanden binnen om de ‘Hollanders’ te verdrijven. Het was dus duidelijk uit welke richting de ‘revolutionaire’ wind waaide.

De sterke kant van de koning was echter zijn economische bemoeienis. Hij had het scherpe inzicht dat één economische gemeenschap de handel van het Noorden en de industrie van het Zuiden kon omvatten, zodra de koloniën deze schijnbaar tegengestelde belangen met elkaar zouden laten samenvallen. Oost-Vlaanderen en vooral Gent hadden veel belang bij deze politiek, bleven de vorst trouw en waren dus Willemgezind.

Economisch-industrieel, maar ook opvoedkundig was Willem een vorst die zijn tijd ver vooruit was. Overtuigd van zijn gelijk duldde de koning op den duur geen kritiek of medezeggenschap meer. De Staten-Generaal, het parlement, schakelde hij het liefst uit, bij voorkeur regeerde hij bij Koninklijke Besluiten. Spoedig vervreemdde dit alle medeverantwoordelijken van hem, vooral toen zijn halsstarrige houding tussen 1831 en 1839 tot financiële ontreddering leidde. In 1840 stemde hij in met een noodzakelijke grondwetsherziening, nadat België zich in 1839 definitief had afgescheiden. De nieuwe grondwet riep een halt toe aan zijn ‘Koninklijke-Besluiten-regering’ door het ministerieel contraseign voor elk besluit voor te schrijven. Dit voorschrift was één van de belangrijkste redenen voor zijn aftreden op 7 oktober 1840.

Nadat zijn echtgenote in 1837 overleden was, wenste hij een tweede huwelijk aan te gaan met de half-Belgische rooms-katholieke gravin Henriëtte d’Oultremont de Wégimont. Dit ontketende groot verzet in de pers. Het huwelijk werd op 16 februari 1841 te Berlijn gesloten. In 1843 nam hij met tien miljoen gulden deel aan de conversielening-Van Hall. Zo droeg hij welbewust bij tot de sanering van de vooral in zijn laatste regeringsdecennium ontredderde staatsfinanciën.

Willem I overleed in Berlijn op 12 december 1843. Hij werd bijgezet in de grafkelder van de Oranjes in de Nieuwe Kerk te Delft.

Bron : o.m. de Grote Winkler Prins Encyclopedie, Oranje-Nassau van A tot Z, biografieën en stamboom van 1146 tot 2001, 200 jaar Koninklijk Verbonden.

© Comité Willem Bedankt   =>  www.willembedankt.org .