Staatshervorming op zijn Frans
www.doorbraak.be – door Paul Muys
Hoe je een regionale hervorming centralistisch organiseert ? Dat kan je in Frankrijk leren.
Kent u de 13 nieuwe Franse regio’s al ? Eind november keurde de Franse Assemblée het wetsontwerp van de regering Valls goed dat de huidige opdeling in 22 regio’s, de 5 overzeese niet meegerekend, grondig door elkaar gooit. Mocht de droom van sommige Walen (zie interview met Jules Gheude) ooit waar worden : Wallonië als autonome Franse regio, dan zou ‘la Wallonie’ allicht de 14e regio kunnen worden, weliswaar een relatief kleine van ongeveer 17.000 km², met een bevolking van 3,5 miljoen. Over de naam van die regio zou ook geen twijfel bestaan. Voor alle duidelijkheid : dit is natuurlijk slechts een hypothese. De ontbinding van België staat tot nader order niet op de politieke agenda. Zoals over zowat alles in Frankrijk is er in Parijs over deze hervorming oeverloos gedebatteerd. Eerst zouden er 14 regio’s komen, dan weer 12, nu lijkt de opdeling in 13 entiteiten definitief.
Dat ‘Haute’ en ‘Basse Normandie’ voortaan ‘Normandie’ zullen heten en dat die bij elkaar horen is nogal wiedes. Maar het is niet altijd even duidelijk wat de samenstellende delen van zo’n nieuw te vormen regio met elkaar verbindt. Wat hebben de Elzassers, die onder elkaar nog vaak een Duits dialect praten, gemeen met de Ardennezen of de burgers van Reims in de Champagne ? En hoe gaan de regio’s heten ? Bestaat de kans dat de regio Champagne-Ardenne-Lorraine-Alsace binnen afzienbare tijd Carla gaat heten of Chalor ? Welke naam moet bijvoorbeeld de enorme regio Poitou – Charentes -Aquitaine –Limousin krijgen, die zeker dubbel zo groot is als België ? De bookmakers organiseren al weddenschappen. Hoe het ook zij : over die namen wordt na de komende regionale verkiezingen in 2015 beslist. Ook is het nog niet duidelijk welke de chefs-lieux, de hoofdsteden van de regio’s worden. Voor Nord-Pas de Calais-Picardie zou dat Rijsel zijn, al wordt er ook druk gelobbyd ten voordele van Amiens.
De indeling in 13 regio’s is nu door het parlement goedgekeurd en het is onwaarschijnlijk dat hierop nog wordt teruggekomen. De scheidingslijn tussen voor- en tegenstanders van de hervorming loopt dwars door de partijen heen, tot grote opluchting allicht van president Hollande. Regionale trots en historisch besef komen nogal in de verdrukking, en naar de mening van de bevolking is niet eens gevraagd.
Er valt veel te zeggen voor het aanpakken van de Franse millefeuille, het bladerdeeggebak waarmee het veel lagige, dus loodzware Franse bestuur wel eens wordt vergeleken. Niet dat er al meteen veel bestuurslagen verdwijnen, maar de Conseils Généraux, zeg maar de departementale parlementen, zouden in 2020 worden opgeheven.
Achterliggende reden van de hervorming is dat de overheid grotere regionale entiteiten wil, zoals Duitsland die heeft : Länder als Beieren en Rijnland-Palts of Baden-Württemberg. Sterke regio’s die de eigen economie moeten aanzwengelen. Maar Den Draed, een Frans-Vlaamse tweetalige blog, is er niet gerust op. De Franse hervorming van de regio’s wordt geen succes, zo luidt het daar. Parijs is immers niet bereid belangrijke bevoegdheden aan de regio’s af te staan. ‘Wat het succes van het Duitse model maakt, is niet dat de deelstaten klein of groot zijn, maar dat ze brede en diepe bevoegdheden hebben. De Duitse deelstaten hebben hun eigen grondwet, eigen geheime diensten (sic), een minister-president aan het hoofd. Ze zijn bevoegd voor economie, onderwijs, cultuur …’ Daar komt nog bij dat de Duitse Länder een actieve rol spelen in het federale beleid via de Bundesrat.
Had Parijs sterke regio’s gewild, dan had het er niet alleen belangrijke bevoegdheden naar overdragen maar zou het ook regio’s met een sterke en authentieke identiteit gevormd hebben. Den Draed vindt Nord-Pas de Calais-Picardie maar een artificiële constructie, die niets heeft om een heuse regio te worden.
In Duitsland zijn de regio’s niet per se groot, neem bijvoorbeeld de stadsgebieden Bremen of Hamburg, maar ze hebben wél echt historische wortels. Waar landsdelen werden samengevoegd gebeurde dat na een referendum, zoals bijvoorbeeld in Noordrijn-Westfalen. Dat terwijl Frankrijk aan Bretagne zijn historische hoofdstad Nantes niet teruggeeft. Die blijft deel uitmaken van de regio Pays de la Loire. De Elzas klikt het zonder boe of ba aan Lotharingen vast.
Frans-Vlaanderen zou zo’n kleine regio met een uitgesproken identiteit kunnen zijn, wanneer het eenmaal is afgesplitst van de regio Nord-Pas de Calais-Picardie. Frans-Vlaanderen is inderdaad niet erg groot. Maar niets belet dat het de bevoegdheden van de regio, van het departement, van de communauté urbaine van Duinkerke én van de communautés de communes (intergemeentelijk samenwerkingsverbanden), op zich zou nemen. Het is een homogeen gebied met een eigen identiteit en geschiedenis en het zou gerust een eigen economisch beleid kunnen voeren en zelf instaan voor onderwijs en cultuur. Het spreekt vanzelf dat dit samenwerking in het ruimere Franse en Europese verband niet uitsluit, wel integendeel.
Maar hiervan komt dus niets in huis : reële autonomie van de regio’s blijft botsen met het jacobijnse centralisme van Parijs.
