CONFEDERALISME OM HET LAND TE REDDEN

Door Harry De Paepe – www.doorbraak.be .

Op naar een ander Verenigd Koninkrijk ?

Het is in het Verenigd Koninkrijk volop het seizoen van de partijcongressen. Bij Labour en de Liberal Democrats ging de focus haast volledig naar de nieuwe partijvoorzitters. Bij de regerende Conservatives, waarvan het congres vandaag 5 oktober 2015 pas echt van start gaat, ligt de focus op het beleid en op de betogingen tegen dat beleid. Maar wat bijna onopgemerkt eerst bij de sociaaldemocraten en liberalen gebeurde en vandaag bij de conservatieven plaatsvindt, is een bijeenkomst van een beweging met leden van de verschillende partijen. Waarom ? Om de Unie te redden.

Er kwamen eens een Schot, een Welshman en een Engelsman samen …

De schrik zit er sinds het Schotse referendum van 2014 dik in bij vele Britten. ‘De Unie is in gevaar !’ en daarmee maken ze zich niet zozeer zorgen over de Europese Unie, maar men heeft het vooral over het Verenigd Koninkrijk. Op initiatief van een Tory, een Liberal Democrat en een Labourite (respectievelijk een Engelsman van adel, een Welshman en een Schot) ontstond de ‘Constitution Reform Group’. Men neemt zich voor de partijen te bewegen naar een constitutionele hervorming van de staatsstructuren. Een de-federalisering en zelfs con-federalisering van het land, zoals ze het bij ons zeggen. De groepering geniet onverwacht een vrij brede steun.

Op het partijcongres van het intussen veel linksere Labour kreeg de groep een forum, met toch wel een grote belangstelling. Wellicht zal die belangstelling op het Tory congres vandaag nog groter zijn.

Klaar tegen mei 2016

De conservatieven hebben namelijk de belofte gemaakt het VK institutioneel op orde te zetten, met onder meer ‘English votes for English laws’. De Constitution Reform Group heeft enkele opmerkelijke ideeën, die voor ons erg herkenbaar zijn.

Zo luidt een van de ideeën om het Lagerhuis om te vormen tot een Engels parlement en het Hogerhuis tot een soort van Federale Kamer, waar de deelstaten elkaar ontmoeten. Een voorstel wil bijvoorbeeld de macht zodanig decentraliseren dat het gezag van de Britse premier zich vooral beperkt tot Buitenlandse Zaken en Defensie. De ‘First Minister’ van elke deelstaat – Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland – zal grotere macht krijgen over binnenlandse thema’s dan de premier. Op dit ogenblik heeft Engeland niet eens een First Minister. Een ander voorstel bepleit ook een soort van transfers vanuit het rijkere Zuid-Engeland (dat ongeveer 40% van de rijkdom produceert met ‘slechts’ 30% van de bevolking van het VK) naar de zwakkere regio’s. Die zijn er nu ook al, maar volgens dit idee moeten ze bewaard blijven in een minder unitair VK. Om de algemene welvaart te garanderen en eerlijk te verdelen wil men een groot deel van de sociale zekerheid in ‘federale’ handen houden, zo klinkt het. Geen enkel idee is echter te nemen of te laten. Over elk punt moet nog gedebatteerd worden. Tegen 2016 wil de groep zijn definitieve programma gereed hebben. Dan vinden immers de regionale verkiezingen plaats in Schotland, Noord-Ierland en Wales.

 

Een proactief unionisme

Ondanks het redelijke ‘Belgische’ karakter van verschillende suggesties, vertrekt men in het VK vanuit een ander perspectief. Was en is de roep om (con)federalisme in Vlaanderen ingegeven vanuit vooral een Vlaamse en niet te vergeten Waalse reflex, dan is deze beweging naar een zelfde soort concept ingegeven door een unionistisch denken. De huidige situatie behouden vindt men dodelijk voor het VK. De Britse Unie moet ‘robuust’ blijven, zo noemen ze het zelf, en beschermd worden. De Constitution Reform Group wil de oude Act of Union van 1707 (met Schotland) en 1800 (met toen nog Ierland) vervangen, het liefst met de steun van een referendum, apart gehouden in alle vier de deelstaten.

Het pleidooi blijft uiteraard op en top Brits : men wil geen geschreven grondwet bewerkstelligen. Dat zou ingaan tegen de legale tradities van het land. Het heeft wel de verdienste dat het rekening houdt met de Schotse verzuchtingen – en zelfs uitdrukkelijk de hand wil reiken naar de Scottish National Party – en met de groeiende Engelse frustratie over het uitblijven van een eigen parlement en wetgeving.

Deze unionistische Britten tonen zich alvast democratischer dan hun Spaanse spitsbroeders in hun houding tegenover het autonomiestreven van de deelstaten. En sowieso een referendum houden over de staatsinrichting ? Dat hebben we in België zelfs nog nooit aangedurfd.

 

Foto’s © Reporters.