Wie de conclusies over de aanpak van de migratie en het terrorisme van de laatste Europese Raad leest, kan niet anders dan bittere tranen huilen en zich afvragen hoeveel realiteitszin onze Europese toppolitici en ambtenaren nog hebben. Concrete maatregelen staan in het document niet vermeld. Er is geen enkele aanwijzing voor een gecoördineerd optreden door de lidstaten. Jawel, het vrij verkeer van personen, diensten en goederen binnen de Schengenruimte dient ten koste van alles te worden beschermd. Voor het overige is alles te verbeteren wat vroeger niet functioneerde en ook morgen niet zal functioneren. Veel gewauwel dus voor bijzonder magere resultaten. Op het terrein is ondertussen weinig verschil te merken, de migranten blijven komen.
Blijkbaar hebben de Europese toppolitici ’t Pallieterke van 29 oktober goed gelezen. Wij stelden daarin dat de onderlinge uitwisseling van politionele informatie tussen de lidstaten één van de grootste pijnpunten was in de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit en het terrorisme. Alle elementen die wij toen aanhaalden, worden tot onze grote fierheid bijna letterlijk aangehaald in de conclusies van de laatste Europese top (punt II.5 van het document). Inderdaad, de databanken van Europol en Frontex dienen beter gevoed te worden en de uitwisseling van de informatie moet vlotter verlopen. Echter, nergens staat in de conclusies vermeld hoe dat precies moet gebeuren. Er is alleen een vage verwijzing naar COREPER, de permanente vertegenwoordiging van de lidstaten, dat het een en ander in goede banen zou moeten leiden en verder opvolgen. Voor zover er al een concreet actieplan bestaat, wordt het echter nauwelijks uitgevoerd en het blijft maanden duren om tot de meest elementaire besluitvorming te komen. Enkele voorbeelden.
Veilige landen
“De Raad moet – rekening houdend met de opgedane ervaring – de besprekingen over het herplaatsingsmechanisme voor crisissituaties voortzetten en spoedig zijn standpunt over de lijst van veilige landen van herkomst vaststellen” (punt I.2. van het document). Dit lezen wij ook al in vorige conclusies. Na zovele maanden slagen de 28 lidstaten er nog steeds niet in om tot een consensus te komen over veilige landen. Het gaat hier voornamelijk over het onderscheid tussen economische vluchtelingen en werkelijke asielzoekers. Er bestaat geen twijfel over dat Syrië een onveilig land is, maar geldt dat ook voor Albanië, Servië, Montenegro, Macedonië en zelfs Kosovo ? Het lijkt logisch dat een Serviër die zich onveilig voelt in Kosovo naar Servië vlucht en daar gemakkelijker zal integreren dan in Vlaanderen. Wat belemmert de Europese besluitvormers hier om knopen door te hakken en een lijst van veilige landen op te stellen ? Wij zijn geen politici, maar het is zeer de vraag of dit werkelijk maanden onderhandeling vergt.
Vreugde in Wervik
“De EU-instellingen en de lidstaten moeten dringend de gebreken aan de Schengenbuitengrenzen aanpakken, in het bijzonder door systematische veiligheidscontroles met behulp van relevante databanken uit te voeren en documentenfraude voorkomen.
Er eveneens voor zorgen dat Frontex en het EASO, het Europees ondersteuningsbureau voor Asielzaken, over de nodige deskundigheid en uitrusting beschikken.” (punt I.1 van het document)
Het gaat hier over uitwisseling van informatie, waarover wij het reeds hadden, en ook over de gebreken aan de Schengenbuitengrenzen. Het ontgaat onze beleidsvoerders blijkbaar volkomen dat meer dan veertigduizend kilometer buitengrenzen niet zomaar te bewaken zijn. De weke en zwakke onderbuik van Europa, met de Adriatische kust en de kustlijnen van Spanje, Italië en Griekenland, met zijn talloze eilanden, zal een aantrekkingspool blijven voor migranten die illegaal de Schengenruimte wensen te betreden. Frontex kan daar weinig aan veranderen. Zoals Europol is deze organisatie volledig aangewezen op de wil tot medewerking en de logistieke steun van de individuele lidstaten. En daar wringt opnieuw het schoentje, net zoals bij de uitwisseling van informatie : om budgettaire en tal van andere redenen zijn lidstaten niet altijd bereid om maximale krachtinspanningen te doen. Niet toevallig zijn genoemde landen ook budgettair de zwakste landen, waardoor de hete brij maar al te gemakkelijk wordt doorgeschoven naar andere lidstaten die, in deze benarde tijden, zelf niet staan te springen om duurbetaalde manschappen, boten of helikopters te lenen aan Frontex. Nochtans beschikt Europa naar het zuiden toe over enkele goed te controleren natuurlijke grenzen. Wij – en wij zijn niet de enigen – denken daarbij aan de Pyreneeën en de Alpen. Een verkleinde Schengenruimte, of gesloten grenzen, lijkt (voorlopig) niet bespreekbaar. Nochtans is er nu veel vreugde in Wervik en ruime omgeving, waar de grenscriminaliteit de laatste weken tot vrijwel nul is herleid nadat Frankrijk de grensovergangen met België terug controleert.
Maatregelen
In de Europese conclusies staat verder te lezen dat er maatregelen dienen genomen te worden tegen weigering van registratie. Irreguliere secundaire stromen (van vluchtelingen) dienen ingedamd. Wij zijn benieuwd wat reguliere primaire stromingen dan wel mogen zijn. En dan opnieuw de maatregelen : “De Europese instellingen en lidstaten zullen maatregelen nemen dat mensen die niet mogen blijven daadwerkelijk terugkeren en worden overgenomen; de maatregelen tegen mensensmokkel en mensenhandel versterken”, enzoverder… Over concrete uitvoeringsmodaliteiten, termijnen en toewijzing van verantwoordelijkheden lezen wij niets. O ja : “De maatregelen die in de verklaring van de staatshoofden en regeringsleiders van 12 februari 2015 genoemd worden, waaronder de maatregelen die in de Raadsconclusies van 20 november 2015 zijn uitgewerkt, moeten dringend worden uitgevoerd. De Europese Raad zal de situatie op gezette tijden evalueren.” Nieuwsgierig raadpleegden wij de conclusies van 12 februari en 20 november. Toegegeven, ze zijn wat meer concreet en focussen vooral op de opvolging van persoonsgegevens van passagiers (PNR). Maar ook hier loopt de uitvoering en de besluitvorming spaak, ook al wilde men vóór eind 2015 tot voltooiing komen. Wij voorspellen dat er vanaf de lente opnieuw een massale migratiebeweging op gang zal komen, deze keer uit Afrika. En opnieuw zal Europa achter de feiten moeten aanhollen, of zoals een EU-ambtenaar vanop het terrein signaleerde : “Dit werkt niet. In Brussel heerst een volstrekt gebrek aan pragmatisch realisme.”
RIRO
In
Foto’s © Reporters & ’t Pallieterke.