Duits bondskanselier Angela Merkel heeft zondagavond in de talkshow van Anne Will (ARD) haar uitspraak “wir schaffen das” bevestigd. Met een paukenslag van het grote gelijk. Ze riep ook op om Griekenland niet in de steek te laten. “Die, die Schutz brauchen und suchen, sollen Schutz bekommen”, het klinkt goed, menselijk, sociaal, altruïstisch, lief, moederlijk, hartelijk, etc… Maar met een hart alleen kom je er niet. Er is ook nog zoiets als rede, rationaliteit en de moed om toe te geven dat de werkelijkheid iets anders is dan de droom. Overleeft ze het oordeel van het Duitse volk ? Over een paar weken weten we het.
Een alternatief, is er niet, Merkel heeft geen plan B. Ze is ook niet van plan om een bovengrens op het aantal vluchtelingen in Duitsland te stellen, zoals enkele van haar partijgenoten willen.
“Het is mijn verdomde plicht dat Europa een gezamenlijke weg vindt”, luidde het. Ook dat klinkt mooi, maar tegelijk wanhopig. Op 7 maart is er een Europese top met Turkije, dat nu al vijf in plaats van drie miljard euro steun vraagt om mee te werken aan een oplossing. Als de top mislukt, gaat Merkel door… De volgende Europese top volgt dan op 17 en 18 maart. Maar op 13 maart zijn er verkiezingen in drie Duitse deelstaten. Vooral daar wordt over Merkels lot beslist.
Merkel staat in de EU meer en meer geïsoleerd. Het is opmerkelijk hoeveel steun Merkel op diverse fora krijgt van radicaal links. Dat is een teken aan de wand. Merkel had kunnen bijsturen, zoals zoveel andere West Europese democratieën dat doen.
Realisme
Ze had menselijkheid kunnen combineren met realisme. Duidelijker kunnen zeggen dat asielzoekers wel, maar economische vluchtelingen niet welkom zijn. En dat daarom grenscontroles, ook in Griekenland, essentieel zijn. Maar dat deed ze niet. Ze had duidelijk kunnen inzetten op de evidente en enige oplossing van hulp ter plaatse, met zo weinig mogelijke volksverhuizing. Maar ze deed het niet. Ze had duidelijker kunnen zeggen dat een spreidingsplan misschien het asielprobleem verdeelt, maar dat de migranten zelf zich niet laten verdelen. Maar ze deed het niet. Andermaal niet. Liever predikte ze “vertrouwen” in haar aanpak.
Aan aftreden denkt Merkel (nog) niet. Verliezen staat niet in haar woordenboek. De bondskanselier speelt dus alles of niets, aldus Der Spiegel.
Ze had kunnen inzien dat ondertussen de tegenstand tegen haar beleid onoverzichtelijk groot wordt. Maar dat deed ze niet. Ze neemt hiermee een enorm risico. Merkel jaagt zowat iedereen in de gordijnen, behalve misschien de volksverhuizers die haar naam scanderen en (extreem-)links dat op de sociale media zowat haar enige bondgenoot is geworden.
In eigen land moet ze opboksen tegen almaar meer partijgenoten die wél een koerswijziging willen. Tegen de zusterpartij CSU in Beieren. Volgens Sebastian Fischer in Der Spiegel kunnen de regionale verkiezingen uitmonden op een fiasco voor Merkel.
Klap ?
Peilingen wijzen erop dat 81 procent van de Duitsers ervan overtuigd is dat Merkel de vluchtelingencrisis niet meer onder controle heeft (ARD Deutschlandtrend). Maar dat betekent nog niet dat Merkel een fatale klap krijgt. De peilingen voorspellen een verlies voor de CDU, maar de kans bestaat dat ze samen met SPD de in Duitsland vrij zwakke politieke tegenstand in de marge houdt. De rechtse partij AfD komt in de algemene peilingen niet verder dan 11 procent. Afwachten dus.
En wat op een wat langere termijn ? Als de Beierse minister-president Horst Seefhofer (CSU) gevraagd wordt of CDU nog met Merkel op kop naar de parlementsverkiezingen van 2017 wil trekken, antwoordt hij : “volgende vraag”… Maar Seehofer trekt deze week vrijdag wel naar de Hongaarse president Viktor Orbán, voor Merkel een tegenstander, voor Seehofer een bondgenoot.
Als ze in de drie deelstaatverkiezingen haar partij zware schade berokkent, kan het hek van de dam zijn. Veel politici van CDU en CSU zullen dan met het oog op volgend jaar eieren voor hun geld kiezen. Er circuleren nu al lijsten met politieke tegenstanders van het “linksgroene Multikulti-Gemerkel”.
Buitenland
Ook de reacties in het buitenland voorspellen voor Merkel weinig goeds. De recente grenssluiting in Oostenrijk en de Visegrád-landen (Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië) legt verdeeldheid bloot. Merkels geklaag over “een gebrek aan solidariteit” is niet de kortste weg naar een compromis. Dat wil ze overigens helemaal niet. Maar solidariteit dwing je niet af, die probeer je te bekomen met overtuigende argumenten. Merkel mist die. Het hart wel, de ratio niet.
Afvalligheid
László Marácz (Universiteit Amsterdam) ziet het zo : de fatale uitspraak ‘Wir schaffen das’ heeft niet alleen miljoenen migranten in beweging gebracht. Een minstens zo dramatisch gevolg is dat de Europese Unie in blokken uiteenvalt.
De afvalligheid van bevriend Europa is opmerkelijk groot. De Scandinavische landen kun je nog moeilijk bondgenoten noemen. De Balkanstaten counteren Merkel met grenscontroles. Hongarije organiseert een referendum. De Fransen gunnen de Duitsers hun ‘migranten’ (goedkope arbeidskrachten), maar hanteren een bovengrens. De kans dat de socialisten nog meer draagvlak zullen creëren voor het radicalisme van Marine Le Pen is bijzonder klein.
De Britten plaatsen met een Brexit-referendum op 23 juni wel het grootste vraagteken bij Europa. Met de Londense burgemeester Boris Johnson mee op kop zijn de voorstanders van een Brexit zich nog volop aan het versterken.
De Oostenrijkers klemmen hun grenzen af. Johanna Miki-Leitner, minister van Binnenlandse Zaken, liet Merkel maandag weten dat “Wenen van niemand lessen te ontvangen heeft”.
In Nederland zegt premier Mark Rutte “begrip te hebben voor de extra grensmaatregelen van landen tegen de ‘te hoge’ vluchtelingenstroom”. Nederland zelf intensiveert ondertussen zelf de mobiele grenscontroles.
Bij ons
Stilaan wordt België het enige land waar Merkel nog gelijk krijgt. Van sommigen dan toch.
Bart De Wever in Terzake, Zuhal Demir in De Zondag (N-VA) en Sander Loones (HLN) laten er geen twijfel over bestaan. Zij vinden dat de aanpak van Merkel leidt tot chaos, want te veel nieuwkomers “voelen zich echt uitgenodigd”.
De chefs van CD&V trekken vooralsnog wel nog altijd volop de kaart van Merkel. Voorzitter Wouter Beke moet opletten dat de publieke opinie hem niet met de kazuifel bekleedt. Beteuterd verkondigen dat Merkel als voormalige Oost-Duitse wel weet wat prikkeldraad is, is onzin. De hereniging van Duitsers is evenwel iets anders dan het probleem van de massa migranten uit landen die inzake taal, cultuur, religie, scholing, etc. echt wel voor een gigantische brug staan.
Een stuk realistischer – weze het niet van harte – is Bart Sturtewagen in De Standaard. “De instroom moet hoe dan ook worden beperkt. Het asielrecht moet worden gehandhaafd, maar de verhuizing van grote aantallen vluchtelingen moet zo veel mogelijk beperkt worden tot het verlenen van hulp en onderdak in de betrokken regio… Europa moet zijn grenzen bewaken. Ja. Maar ook zijn morele grenzen”.
Lastige vragen (mogen) stellen moet ook binnen die grenzen kunnen. Zijn een groot deel van de vluchtelingen politieke of economische vluchtelingen ? Waarom mislukt de spreiding binnen de EU ? Zijn de vluchtelingen met veel of met te veel ? Hoe omvangrijk is de volgmigratie en komt die voldoende in beeld ? Is de opvangcapaciteit van de Europese staten onbeperkt ? Zijn de culturele verschillen problematisch of niet ? Wat is de rol van het patronaat in het naar hier halen van goedkope arbeidskrachten ? Zijn de vluchtelingen een economische troef ? Wat zijn de gevolgen van massamigratie van ongeschoolden voor onze werklozen en werkzoekenden ? Welke budgetten gaan naar de humanitaire organisaties, en zijn die humanitair of politiek ? Keren de vluchtelingen terug of niet ? Kiezen we voor tijdelijke opvang ? Wat is betaalbaar en wat niet ? Vermoedelijk – en hopelijk – hebben de Duitsers daar ook al over nagedacht …
’t Pallieterke
Foto’s © Reporters & Gazet van Hove