Politici moeten naar het volk luisteren, niet omgekeerd
Volgens Tom Van Grieken heeft een referendum vele democratische voordelen. Jammer dat het onmogelijk is in België.
De kranten staan er vol van : de Nederlanders verwerpen het associatieverdrag van de EU met Oekraïne. Zij kregen de kans om hun mening te laten horen in een raadgevend referendum. Dat kunnen zij sinds 1 juli 2015 op basis van de Wet Raadgevend Referendum. Behoudens een paar uitzonderingen, kunnen onze noorderburen zich zo uitspreken over alle aangenomen wetten. Als de meerderheid bij referendum tegen de wet stemt, en de opkomst is boven de 30%, wordt de wet niet van kracht, tenzij hij opnieuw wordt goedgekeurd door het parlement. Ook in Vlaanderen (en bij uitbreiding België) zou zoiets mogelijk moeten zijn.
Op federaal niveau zijn er in dit land tot op heden nog geen mogelijkheden om referenda te organiseren. Op Vlaams niveau echter wel. Sinds de zesde staatshervorming mogen gewesten in ons land referenda organiseren. Ze zijn echter niet bindend, mogen niet over gemeenschapsmateries gaan én ze moeten gecontroleerd worden door het Grondwettelijk hof. Vandaag kunnen er echter nog geen volksraadplegingen gehouden worden, omdat er eerst concrete regels moeten afgesproken worden, en daar knelt het schoentje. In het Vlaams Parlement zijn daar tot op de dag van vandaag nog steeds geen stappen toe ondernomen.
Het valt daarbij op dat het vooral de grootste partij van Vlaanderen, de N-VA, is die op de rem gaat staan. Het thema van de gewestelijke volksraadpleging werd dan ook niet in het Vlaamse regeerakkoord opgenomen. Een zwalpende Geert Bourgeois stelde recent : ‘Ik betwist niet dat een volksraadpleging verenigbaar is met onze representatieve democratie, maar toch geef ik volstrekte voorrang aan het laatste.’ Eigenlijk geeft hij aan dat hij niet zinnens is om nog werk te maken van modaliteiten die volksraadplegingen mogelijk maken. De zelfbenoemde volkspartij wil met andere woorden vooral niet luisteren naar het volk.
Nochtans brengen referenda een aantal grote voordelen met zich mee. Ze laten immers toe om de focus te leggen op een zeer specifiek thema, wat binnen de huidige zogenaamde ‘representatieve democratie’ onmogelijk is. Bovendien worden burgers na elke verkiezing voor zo’n vijf jaar op non-actief gezet. Als ‘hun’ volksvertegenwoordigers gedurende die vijf jaar dat ze in het parlement doorbrengen lijnrecht tegen hun verkiezingsbeloftes ingaan, hebben burgers geen énkele mogelijkheid om hen terug te fluiten. Mits een referendum zouden ze dat wel kunnen.
Het is dan ook om die reden dat er veel politieke weerstand bestaat tegen het organiseren van referenda en dan vooral bij machtspartijen. Directe democratie betekent in se immers niets meer of minder dan een machtsafdracht en misschien nog belangrijker : het is een bedreiging voor het politieke status quo. Dat laatste werkt voor partijen die zich comfortabel hebben gewenteld in de pluche van de macht als een rode lap op een stier.
Aan dat politieke status-quo heeft de burger echter niets. Dat er een steeds groeiende kloof is tussen de politieke elite in dit land en de burgers wordt week na week bevestigd door diverse opiniepeilingen. Meer en meer neemt de ontevredenheid toe. Kiezers willen vandaag niet langer als ‘kiesvee’ behandeld worden. Als de politieke elite hen beveelt een afgrond in te lopen, dan moeten zij het recht hebben rechtsomkeer te kunnen maken. Daarom zal het Vlaams Belang er in de parlementen werk van maken om hen daartoe de juiste instrumenten te geven. Het wordt immers tijd dat de politici weer naar het volk luisteren, en niet omgekeerd.
Tom Van Grieken is voorzitter van het Vlaams Belang en Vlaams Parlementslid.
Foto’s © Reporters.