“Hoera eindelijk een landverrader gepakt”; “Gelijk naar de dierentuin brengen”; “Levenslang opsluiten in een paardenstal”; “Levend koken”; “Hard aanpakken zulke monsters’… Dit, en nog meer fraais, stond te lezen op een Hollandse Facebookpagina. Werd er een notoire pedofiel opgepakt ? Was er een terrorist gearresteerd ? Was een IS-leider bij de lurven gevat ? Neen, het voorwerp van de haat was de journaliste Ebru Umar, die in Turkije was opgepakt door de politie van Erdogan. En de auteurs van de verwensingen waren allemaal, net als Umar, Nederlanders van Turkse afkomst.
Op café of onder vrienden, kan er nooit een discussie over migranten en hun gebrekkige integratie plaatsvinden zonder dat iemand vroeg of laat wijst op het aanzienlijke verschil tussen Turken en Noord-Afrikanen. “Turken zijn meer aangepast. Daar heb je minder problemen mee.” Ik heb het mijzelf ook al horen zeggen. De rest van de groep zal het met die nuance bijna altijd eens zijn. Nochtans klopt deze wijdverbreide wijsheid niet helemaal.
De parallelle Turkse wereld
Het is inderdaad zo dat Marokkanen “significant” meer dan Turken vertegenwoordigd zijn in de criminaliteitsstatistieken. In Nederland blijkt dat de betrokkenheid bij misdrijven bij Marokkanen bijna dubbel zo hoog ligt (en vijf keer zo hoog als bij autochtone Nederlanders).
Maar criminaliteit en gebrek aan integratie zijn niet hetzelfde. Volgens een onderzoek uit 2009 van het Berlijnse onderzoeksinstituut voor bevolking en ontwikkeling, vormen Turken de migrantengroep die het slechtst geïntegreerd is. Dat was ook al gebleken in een Nederlandse studie van 2001, uitgevoerd door het Sociaal Cultureel Planbureau. Die stelde vast dat Turken veel meer vasthouden aan hun moedertaal dan Marokkanen. Ze vallen ook veel sneller terug op hun eigen netwerken. Dat heeft onder meer tot gevolg dat Turken gemakkelijk leerachterstand oplopen. En zelfs na de studies is de kans groot dat ze uiteindelijk terechtkomen in de eigen, parallelle circuits die minder kansen bieden op een succesvolle carrière.
Het gebrek aan integratie van de Turken is ook het resultaat van een actieve bemoeienis vanuit het moederland. In Nederlands noemt men dit de “Lange Arm”. Via een officieel overheidsorgaan (YTB) en verschillende culturele en politieke organisaties onderhoudt Turkije bewust de contacten met de Turkse diaspora. Bij deze inmenging kan uiteraard het religieuze element niet ontbreken. De ‘Diayanet’, het Turkse departemet voor religieuze zaken, dirigeert de geloofsactiviteiten van Turken in Europa, inclusief de de benoeming van imams. Dit verloopt via allerlei lokale filialen, zoals de ‘Ditib’ (Diyanet Iserli Turk Islam Birgili) in Duitsland. In België en Nederland zijn gelijkaardige organisaties actief.
In feite mag die grote vasthoudendheid van Turken aan hun eigen identiteit ons niet verbazen. Zonder denigrerend te willen doen over de cultuur en geschiedenis van Marokko, moeten we durven zeggen dat die verbleekt in vergelijking met het rijke verleden van het (Osmaanse) Turkije. Turken hebben nu eenmaal veel meer nationale trots om zich aan vast te klampen.
Dat Turken toch beter geïntegreerd lijken, heeft te maken met de blootstelling van Turkije aan Europese invloeden sinds de achttiende eeuw. Vooral onder Atatürk werd het land aan een snel temp verwesterst. Maar zijn pogingen om de rol van de islam in de samenleving terug te dringen, worden vandaag ongedaan gemaakt. En deze religieuze heropleving gaat gepaard met een grotere vijandigheid tegen het Westen en zijn waarden.
Ebru Umar
Op 10 april betoogden enkele honderden Turken in Gent tegen het terrorisme. Het had een hoopvol gebaar kunnen zijn, een teken dat deze moslims aanstoot nemen aan het terrorisme van hun geloofsgenoten in Brussel. Maar dat werd het niet. Het overgrote deel van de spandoeken en slogans was gericht tegen de aanslagen door de Koerdische PKK. De Gentse Turken wonen hier al drie of vier generaties. Ze hebben bijna allemaal de Belgische nationaliteit. Nochtans beroert het terrorisme op 3.000 kilometer afstand hen nog altijd meer dan het terrorisme op 50 kilometer afstand.
De zaak-Ebru Umar heeft nogmaals aangetoond hoe weinig de Turken zich vereenzelvigen met hun gastland. Deze Nederlandse journaliste met Turkse wortels had zich al meerdere malen kritisch uitgelaten over Erdogan. Ebru Umar is dan ook een vrijgevochten geest. Ze was vroeger medewerkster van Theo Van Gogh. Nadat die door een islamitische fanaticus werd vermoord, had ze de moed zijn vaste column over te nemen in de krant Metro.
Op vakantie in Turkije had Umar nog een kritische tweet over Erdogan de wereld ingestuurd. Dat was er net eentje te veel. Ze werd in haar vakantiewoning gearresteerd. Hoewel ze een dag later werd vrijgelaten, betekende dat niet het einde van haar zorgen. Umar mag het land voorlopig niet verlaten. Bovendien werd dezelfde dag in haar woning te Amsterdam ingebroken. De samenloop met haar arrestatie was te toevallig om te geloven dat dit het werk was van doordeweekse inbrekers. De daders hadden op een muur “hoer” geklad.
Het is dan ook waarschijnlijk dat haar belagers in de rangen der “Nederturken” moeten gezocht worden. De Nederlandse pers werd deze week opgeschrikt door talrijke haatberichten op sociale media aan het adres van de journaliste. De geciteerde berichten zijn slechts een korte bloemlezings van wat verscheen op de webstek “Hollandali Türkler”, een verzamelplaats voor jonge Nederturken.
Westerse Turken voor Erdogan
Het zijn niet de uitzonderingen die de kant van Erdogan kiezen tegen hun eigen land en de persvrijheid. Het zijn de uitzonderingen die zich tegen Erdogan kanten. Bijna 300.000 Turken in Nederland konden deelnemen aan de laatste Turkse parlementsverkiezingen. 69 procent stemde voor de radicaal-religieuze AKP van Erdogan. In België was dat 63 procent. Beide scores liggen aanzienlijk hoger dan de steun die de partij in eigen land geniet. Een treffender commentaar op de mislukte integratie is nauwelijks denkbaar.
Toen Erdogan vorig jaar sprak op een meeting in Hasselt, waren er bijna 20.000 aanwezigen, evenveel als bij zijn ontmoeting met de Duitse Turken in Karslruhe. Een Belgische politicus die zelfs maar 1.000 mensen kan lokken naar een toespraak is een gelukkig man.
Maandag probeerde Het Laatste Nieuws de hele dag reacties los te krijgen van Belgische politici van Turkse afkomst. Bijna allemaal gaven ze liever geen mening over de zaak-Umar. Politici die voor de pers onbereikbaar zijn? Politici die de kans krijgen hun mening te geven en dat liever niet doen? Ahmet Koç was een uitzondering. Maar voor een afkeuring moest men ook bij hem niet zijn. De sp.a’er sprak sprak gewoon zijn steun uit voor Erdogan.
Ebru Umar schreef onmiddellijk na haar vrijlating een column ter attentie van haar Nederturkse landgenoten. Eén passage willen we u niet onthouden : “Gefeliciteerd, nageboorte van een mislukte gastarbeidersgeneratie. Gefeliciteerd. Ik denk dat jullie ouders, die huis en haard verlaten hebben om jullie een thuis in vrijheid en veiligheid te bieden, trots zijn op jullie. Jullie ouders die jarenlang hun familie gemist hebben, onder erbarmelijke omstandigheden geleefd en gewerkt hebben zodat jullie, hun kinderen het beter zouden krijgen in het leven dan zij. Gefeliciteerd met jullie totaal mislukte Nederlanderschap.”
Het verhaal van de geïntegreerde Turk is een mythe. En het meest zorgwekkende is dat elke nieuwe generatie de Turkse identiteit radicaler beleeft en religieuzer invult dan de vorige. Assimilatie is dus helemaal geen kwestie van tijd. Blijkbaar integendeel.
‘t Pallieterke
Foto’s (c) Reporters & Gazet van Hove.