Alles goed in het katholiek onderwijs ? Een paar recente beslissingen zorgen voor beroering. Dat was al het geval toen bekend werd dat drie katholieke hogescholen levensbeschouwing en islam in hun lerarenopleidingen gaan opnemen. “Commerciële drijfveren”, zo werd gezegd. Maar wat de top van het katholiek onderwijs met het secundair onderwijs uitspookt, gaat nog een stuk verder. Iets wat modieus de “dialoogschool” wordt genoemd, moet de hand reiken aan de hele wereld. Helaas ook aan de middeleeuwen.
Wat heeft de top van het katholiek onderwijs (de Guimardstraat) voor ogen ? Binnen de scholen van het net moeten andere religies en levensbeschouwingen een grote(re) plek krijgen. De islam voorop, andere godsdiensten komen in het debat nauwelijks voor. Vandaag nemen katholieke scholen de helft van de moslimscholieren op. Maar mag het een ietsje meer zijn ? Daarom pakte baas Lieven Boeve uit met wat nieuwigheden : “ruimte voor religieuze symbolen, zoals een hoofddoek”, bidplaatsen die geen “kapel” meer heten, islamlessen na de uren, schooluitstapjes naar en bezoeken aan de moskee…
Identiteit
Waarom is dat allemaal nodig ? Merkwaardig toch hoe wollig Boeve dat uitlegt : “Omdat onze identiteit verwatert als we niets doen”, klinkt het wat mysterieus in De Morgen. “De tijd dat wij onderwijs voor én door katholieken aanboden, is voorgoed voorbij”. Een mens zou zich afvragen waarom Boeve dan niet met vervroegd pensioen gaat.
“Het is niet langer de bedoeling om moslims en andersgelovigen te bekeren tot het eigen grote gelijk”, aldus nog Boeve en co, “zolang ze maar het project van de school ondersteunen”. Klein probleempje : wat betekent dat project concreet ? En wie bepaalt hoe het eruit ziet ? Juist, het selecte clubje van pedagogen en de laatste theologen. Een gilde waar ook Boeve toe behoort. Zo is de cirkel rond.
Commercie
Volgens De Morgen gaat het om pure, platte commercie : het verruimen van het marktaandeel van het katholiek onderwijs, ten nadele van het gemeenschapsonderwijs (GO!). Maar de katholieke koepel hangt al boven 730.000 leerlingen, meer dan driemaal zoveel als er les volgen onder de koepel van het GO!. Is het zo simpel ? Bart Eeckhout stelt wel een pertinente vraag : Waarom krijgen ongelovigen dan geen plek in het katholiek onderwijs ? Volgens hem willen Boeve en co een religieus front vormen van christenen en moslims (de islamitische onderwijsconsumenten) tegen de “goddelozen”, tegen de “opmars van het laïcisme”. In deze tijden toch een lastige oefening… Veel kans op succes hebben Boeve en co niet. Een briljante en supersnelle repliek van Bart De Wever boorde het hele project de grond in. “Identiteit in de uitverkoop”, schreef hij boven een opiniestuk, welgemikt in De Morgen.
Dat katholieke van het katholiek onderwijs vond hij in zijn collegetijd al erg relatief. “Heeft Boeve sinds 1985 geen college of lyceum meer betreden misschien ?… Het kruis wordt in katholieke scholen niet meer van de muur gebeden…” Met het GO! hebben we al een solide en kwaliteitsvolle onderwijsinstelling die een dergelijke pedagogisch project aanbiedt.
Volgens hem ging het om een zoveelste “blunder” van de “top-down” werkende Guimardstraat, onder meer na het praktisch en financieel onhaalbare “kafkaiaanse idee om alle onderwijsrichtingen binnen één school aan te bieden”. “In Antwerpen spreken zes op de tien kinderen thuis geen Nederlands. Die hebben geen nood aan naschoolse lessen islam, maar aan naschoolse lessen Nederlands, aan een inleiding in onze waarden burgerschap, vrijheid, rechten én plichten, vrijheid van meningsuiting, geweten, seksuele geaardheid… Religie is een privéaangelegenheid… Laat onze scholen in godsnaam in alle rust hun werk doen”.
Zero
Van alle krantencommentatoren was Jan Segers in Het Laatste Nieuws de helderste: “Het katholiek onderwijs light dat Boeves scholen aanbieden grenst in veel colleges zelfs aan katholiek onderwijs zero, met godsdienstlessen die van God los zijn en leerlingen die in zes jaar niet één misviering bijwonen. Het christelijk geloof is er niet meer dan een zachte ruis.
Maar “vraag aan de gemiddelde Mohamed, Amir, Aya of Nour wat het sterkst hun identiteit bepaalt en de kans is groot dat ze zich eerst en vooral moslim noemen. Niet als een ruis, maar als een vaste leidraad. Moeten scholen, katholieke of andere, daar steeds verder in meegaan ?” Ons onderwijs hoort kinderen op te leiden tot goede burgers, niet tot goede gelovigen. “Krijgt Lieven Boeve zijn zin, dan wordt er met de islam op katholieke scholen zowaar weer fervent aan godsdienst gedaan. Sommigen noemen dat een stap in de goede richting. Ik doe mijn best, maar ik word daar niet blijer van”.
Politiek
De politieke replieken van de lancering van de Dialoogschool zijn niet onbelangrijk. Boeve en co zijn nog niet thuis… Van de N-VA mag felle tegenwind worden verwacht. En die zal ook fors waaien in de leraarskamers in veel katholieke scholen. CD&V is dan weer pro, wat dacht je. Dat horen we bij minister van Onderwijs Hilde Crevits, die met de dag meer progressieve pijlen op haar boog wil. En bij voorzitter Wouter Beke. Ze lijken niet te beseffen dat ze met hun al bij al extreem naïeve perceptie (“ieder kind krijgt zo zijn plaats”) in feite mee aantonen dat het ‘katholiek’ onderwijs – betreur het of niet – overbodig is/wordt.
Ook de liberalen, de missionarissen van het Gemeenschapsonderwijs, zijn niet gelukkig met het verhaal. Voor hen willen de katholieken de moslimgemeenschap “handig gebruiken om te proberen om de secularisering van de maatschappij tegen te gaan” (Ann Brusseel).
Voor Raymonda Verdyck, topvrouw van het GO!, zullen de fameuze dialoogscholen dan weer de katholieke godsdienst blijven vooropstellen. Ook die dame denkt in territoriumtermen. Haar territorium is het nest van de vrijzinnigheid. Ook dat moet beschermd worden. Groen kwebbelt iets over “de klas als ideale plek om samen het gesprek aan te gaan”… en Vlaams Belang spreekt over “een vrijwillige islamisering” van ons onderwijs… Voorwaar, het onderwijsdebat wordt boeiend.
Derde weg
Er zijn nog meer malcontente kapers op de kust. Patrick Loobuyck (filosoof, UAntwerpen, UGent) betreurt dat godsdienst overeind blijft in de vrije scholen, en zedenleer in het officieel onderwijs. Hij pleit voor één derde weg : het vak “morele vorming” in alle netten. Zijn pleidooi voor een vak ‘levensbeschouwing en filosofie’ (LEF) is een soort derde weg. Eén probleem : geen van beide netten wil voor zijn LEF uren afstaan. Noch de katholieken, noch de vrijzinnigen.
Besluit
Opende de Guimardstraat een Doos van Pandora ? Een gigantisch onderwijsnet wordt gestuurd door een beperkte club van progressieve theologen en pedagogen, gesteund door de gelijkgezinde top van de oudercomités (het “wij-zij-denken doorbreken”). Maar hun vlieger gaat wellicht niet op.
De bisschoppen reageerden niet zo enthousiast (“er is nog niets beslist”, Johan Bonny), de hoofdredacteur van het katholieke weekblad Tertio evenmin (“Hoe houd je overeind dat je een katholieke school bent ?”), net zoals tal van directeurs (“Ik mis in de islam soms de universele vrijheid van het individu”), “Hoe kunnen we nu in dialoog treden met andere godsdiensten als we zelf niet meer weten wie we zijn?”, “We hebben zelf al geen gebedsruimte meer op onze school, laat staan dat we plaats creëren voor moslimscholieren” of “Een marketingstunt die nog meer polarisatie dreigt te veroorzaken”… Het zijn maar enkele reacties uit het veld.
Als Boeve en co met hun bijbel van absolute gelijkheid een antwoord menen te kunnen geven op de problemen van deze wereld, dan doen ze maar, maar zover zijn we nog niet. Zoals ze zelf zeggen: de scholen beslissen. De ivoren toren blijft misschien nog even overeind. De spades liggen klaar om de hippe dialoogschool in te spitten.
‘t Pallieterke
Foto’s (c) Reporters.