EXIT NOËL SLANGEN

Opmerkelijk hoe zo iemand toch steeds weer een forum krijgt, een kritiekloos tv-interview kan versieren en in de zogenaamde kwaliteitspers een ‘opiniestuk’ mag publiceren dat niets meer is dan een privécommuniqué. De dag daarop brengt Bart Brinckman nog een soort eresaluut, een kritisch journalist onwaardig en het levend bewijs van de vervlochtenheid tussen politiek establishment en reguliere journalistiek.

Noël Slangen is altijd de man geweest van de uitleg die goed klinkt, waarachter je dan de echte ‘clou’ moet zoeken, iets wat de meeste perslui vertikken.  Het heet nu dat hij ‘zijn vrijheid wil heroveren’ en dat hij snakt naar de free speech (is er dan in die ‘Open Vld’, waarvan het voorvoegsel ‘Open’ trouwens een Slangen-bedenksel is, geen free speech ?). Maar vooral is hij verbolgen over het feit dat zo weinig cultuursubsidiegeld aan ‘zijn’ provincie Limburg is toebedeeld. En daarvoor is partijgenoot Sven Gatz aansprakelijk. Een exit dus, uit liefde voor de Limburgse cultuursector.

De waarheid klinkt evenwel iets minder bevlogen. Slangen, nooit ook maar ergens op een lijst verkozen, wou die job van Vlaams Cultuurminister namelijk zelf en voorzitster Rutten had hem die ook beloofd. Maar door een stomme domiciliëringskwestie is dat misgelopen : toen de posten in juli 2014 gingen verdeeld worden, zat Noël te toeren op een cruiseschip en werd hij gevraagd om als kandidaat-minister halsoverkop terug naar Brussel te keren teneinde een appartement te zoeken. Bij de Open Vld hadden ze namelijk uitgerekend dat die cultuurminister, die hen via de onderhandelingen was toegewezen, een ‘Brusselaar’ moest zijn. Zo gaat dat dus. Maar de truc van dat nep-appartement mislukte, men kreeg het niet rond, en zo viel uiteindelijk Sven Gatz in de prijzen. Tot grote woede van Noël Slangen, die dan maar terugkeerde naar zijn cruiseschip en nadien bleef mokken in de wandelgangen van het partijhoofdkwartier.

Nieuwe Politieke Cultuur

U moet het zich voorstellen: een Cultuurminister met veel branie doch enkel een lagere schooldiploma, en voor de rest een enthousiast lezer van stripverhalen. Joke Schauvliege ging er een kwade concurrent bij krijgen als risée van de Vlaamse regering.

Toch mag men Noël Slangen een belangrijke verdienste toedichten. Hij is namelijk de man die, als communicatie-adviseur van Guy Verhofstadt, de reclamelogica in de Vlaamse en Belgische politiek heeft geïntroduceerd, via het toverwoord perceptie. Een politicus én een beleid verkoop je zoals een stuk chocolade : de verpakking is de helft van het verhaal. Politici moeten vooral goed kunnen ‘communiceren’ en de media dienen als gewillig doorgeefluik voor de boodschap in zilverpapier. Uiteraard was de liberale partij hét aangewezen kweekbed voor dit idee van politieke marketing.

Historisch kwam Noël Slangen op het juiste moment, namelijk in 1999, met de installatie van de regering Verhofstadt-I, na wat klussen voor de SP en de CVP. Om de communicatie in goede banen te leiden nam Guy Verhofstadt vanaf dag één reclameman Noël Slangen in dienst. Samen zouden ze het merk Verhofstadt in de vitrine zetten en voor de rest rustig verder gaan met achterkamertjespolitiek. Hun beider groot politiek voorbeeld : Tony Blair, de toenmalige Engelse premier die de geschiedenis zal ingaan als de man van de Irak-leugen.

Perceptie dus. Bij het aantreden van Verhofstadt was ons land de Dutroux-affaire nog aan het verteren en de Witte Ballonnenmars was gepasseerd. De roep naar een Nieuwe Politieke Cultuur was groot. Maar het maatschappelijk louteringsproces, waarbij onvermijdelijk politieke carrières zouden sneuvelen en misschien zelfs het regime zou wankelen, is er nooit gekomen. In de plaats daarvan kregen we een gebakken-lucht-imperium van politici die in de vette jaren ’90 het geld over de balk konden gooien, beloften verdisconteerden met nieuwe beloften, leugens met nieuwe leugens toedekten en van langsom meer een soort simulacre van de Belgische Modelstaat creëerden, waarin ook de surrealistische bolhoed van René Magritte regelmatig opdook.

Dàt werd dus de nieuwe stijl, en meteen ook de Nieuwe Politieke Cultuur. Vanaf dan is de verslanging van de Wetstraat gestaag doorgegaan, en druppelde ze ook naar beneden tot de laagste bestuurlijke echelons. Plots moest elke dorpspotentaat een communicatie-adviseur hebben, en diende zelfs Zichen-Zussen-Bolder zich op de wereldkaart te zetten via een city-marketing-plan, bestelbaar bij Slangen en Partners (nadien Groep C).

De belangenvermenging tussen zaken en politiek bleef hét signatuur van de Hasseltse reclamemaker, en kreeg een triest dieptepunt toen hij in de periode 1991-1993 via vervalste offerten overheidsopdrachten kreeg toebedeeld vanwege toenmalige minister Theo Kelchtermans, een nauwe politieke vriend. Slangen kreeg hiervoor een vonnis inzake schriftvervalsing aan zijn been, maar ontliep in beroep een veroordeling wegens verjaring. Tot op vandaag houdt de reclameman vol dat hij oneerlijk werd bejegend en dat het om een ‘politiek proces’ ging. Veel werd hem bij de Open Vld vergeven, in de stille hoop dat hij toch weer voor een electorale klim zou zorgen. Tevergeefs. Hij laat een uitgepercipieerde partij achter, die haar ideologische corebusiness zomaar liet kapen door de N-VA.

De carrière van Noël Slangen bij de Open Vld lijkt erop te zitten, maar het perceptiespook heeft zich stevig in alle systeempartijen genesteld : de dingen verbloemen in plaats van ze te benoemen, de façade opsmukken zonder zich met de structuur van het gebouw in te laten. Tot op het hilarische af, zoals de imagocampagne ‘Positive Belgium’ waarmee de regering Michel vandaag in de inkomhal van Zaventem, of all places, het buitenland wil overtuigen dat er niks aan de hand is bij ons en dat Molenbeek en zo maar ongelukjes zijn.

Daarom blijf ik het moeilijk hebben met een ‘communicatiewetenschap’ die de leugen-om-bestwil rationaliseert tot een permanente goed-nieuws-show. De overmaat aan communicatiedrift zorgt voor een onderschatting van de problemen, een onvermogen om ten gronde te analyseren, tot en met een grotesk ontkenningsgedrag dat alleen nog te vergelijken valt met het klassieke Titanic-orkest. De gebakken lucht blijft hangen. Alleen al daarom is het cruciaal dat onafhankelijke figuren, kleine partijen, actiegroepen, bewegingen, media, niét meegaan in de perceptiecultuur en blijven gaan voor inhoud, zo onverpakt mogelijk, ook als die onaangenaam of hoekig klinkt. Communicatiestrategen, stuur ze a.u.b. naar huis, stel ze te werk waar ze uiteindelijk het minste kwaad kunnen doen, namelijk in de reclame, tussen de chocolade en het waspoeder. Als Noël Slangen deze terugkeer naar zijn oude roeping overweegt, dan wens ik hem en allen die hem zouden volgen van harte succes.