WAT U ZELF KUNT DOEN, ZOU U BETER NU AL DOEN

door Karl Drabbe – www.doorbraak.be .

Tot september is hij nog chief economist bij BNP Paribas Fortis, maar dan begint Peter De Keyzer voor zichzelf. Als consultant in strategische communicatie en public affairs. De woorden die hij predikte, wil hij zo omzetten in daden. Meer mensen zouden dat moeten doen, voor zichzelf beginnen. Zo creëer je opnieuw economische groei. En net dat heeft ons land meer nodig, wat maar kan mits minder overheidsbemoeienis.

Twee weken terug sprak Peter De Keyzer voor Pro Flandria, het netwerk van Vlaamsgezinde ondernemers en academici. Zijn woorden klonken als een stevig liberaal pleidooi, sommigen zouden het neoliberaal noemen. Maar veel meer dan dat was het een schreeuw om onze toekomst niet te verpatsen. Als we niet gauw meer economische groei creëeren, zal de middenklasse in ons land verarmen en perspectief verliezen. De keuze voor Brexit of het succes van Marine Le Pen van Front National zijn de eerste signalen. Niet iedereen was het eens, zaterdag bij Pro Flandria, maar alle aanwezigen waren wel gevoelig voor Peter De Keyzers wakeup-call.

Brexit

De Keyzer noemde de Brexit de grootste vergissing van de EU na de eurozone. Die laatste is volgens hem te ‘naïef een bevlogen vlucht vooruit geweest in integratie’. Brexit luidt nu het einde van het integratieproces. Want de dag dat de uitslag bekend werd, liet de Schotse eerste minister al verstaan opnieuw aansluiting te willen zoeken tot de EU, door zich los te wrikken uit het Verenigd Koninkrijk. Diezelfde dag communiceerden Geert Wilders, Marine Le Pen … dat zij ook een referendum willen over een exit uit de Europese Unie.

Mocht er trouwens morgen een referendum zijn in Frankrijk, dan verwacht De Keyzer daar een uitgesprokener uitkomst tégen de Europese Unie. Recent bleek uit peilingen dat 62 % van de Fransen negatief staat tegenover de EU, waar dat in 2004 nog maar 33 % was. Redenen genoeg dus om aan te nemen dat het euroscepticisme in Frankrijk breder gedragen is dan in Groot-Brittannië. Fransen zijn meer verbonden aan hun terroir, hun geboortegrond, zien graag dat er met eigen producten wordt gewerkt in plaats van import, en zagen evenzeer laaggeschoolde jobs verhuizen naar voormalige Oostbloklanden of zelfs verder, waardoor de werkloosheid er toenam. In Frankrijk zijn er dan ook al langer dan vandaag anders- en antiglobalistische bewegingen actief.

Die toegenomen werkloosheid is trouwens kenmerkend voor West-Europa, toont De Keyzer aan. De ongelijkheid in het ooit zo rijke werelddeel is groter dan ooit geworden, hoewel de gelijkheid op wereldschaal alleen maar is toegenomen. Lees : iedereen is gemiddeld rijker geworden door de immense economische groei, maar West-Europa is achterop gebleven. En algemeen heerst het besef dat onze politici niet weten hoe daarmee om te gaan.

Groei

Nochtans heeft ons continent nood aan optimisme, concurrentie, ondernemingszin, zelfredzaamheid, ambitie … Dat alles creëert groei. Maar overheden proberen eerder te behouden wat we hebben dan wel te groeien naar meer.

Economische groei – zoals we die kennen sinds de eerste industriële revolutie ca. 1750 –creëer je met mensen en met technologie. Bevolkingsgroei – door betere voeding, betere gezondheidszorg en dus hogere levensverwachting en uitgeroeide kindersterfte – is een belangrijke premisse. Die bevolkingsgroei wordt doorgaans in de hand gewerkt door nieuwe en betere technologie, om het land te bewerken en dus meer monden te voeden of arbeidsspecialisatie buiten de landbouw toe te laten, door het ontwikkelen van medicijnen …

Alleen … In Europa gaat de bevolking nu al enkele decennia achteruit. En de grote technologische vernieuwingen vinden elders plaats. De Keyzer toont dit onder meer aan door te kijken naar het aantal patentaanvragen voor nieuwe technieken en producten. In de EU worden jaarlijks 111 patenten uitgereikt per miljoen inwoners. In de VS zijn er dat 408.

‘We hebben de tering niet naar de nering gezet. We gaan uit van 2% groei, maar die is er niet.’ En dus komt het er in feite op neer dat onze overheden geld uitdelen en dus schulden maken. De drempel daarvoor is trouwens ook erg laag, dezer dagen, omdat de rente zo laag is. Overheden voelen zich dan ook minder beschroomd om massaal te lenen.

Overheidsconsumptie

Concreet komt het erop neer dat de Belgische overheid van elke honderd euro die ze ter beschikking heeft, 54 uitgeeft. Daarvan worden  2 euro geïnvesteerd, 3 afbetaald aan rentelasten en 49 uitgegeven aan consumptie zoals sociale zekerheid, ambtenaren, cultuur, onderwijs … De Keyzer : ‘We consumeren te veel als overheid en investeren véél te weinig’. Meer zelfs : de Belgische overheid geeft 12 miljard euro per jaar meer uit dan ze binnenkrijgt. Zonder economische groei wil dat zeggen dat de schuldenberg groter en groter wordt.

Sommige landen in Europa hebben het ondertussen begrepen en zijn begonnen op lange termijn te denken door vooral te besparen op de overheidsconsumptie. De Keyzer stelt vast dat het vooral landen zijn met een protestantse traditie, die daarin slagen.

Hoe creëren we groei ?

Eén woord : meritocratie. Of toch nog een tweede : afslanking van de overheid, minder betutteling. Meer vrijheid met andere woorden. Minder gepamper, om sociale mobiliteit een kans te geven, en een wetgevend kader dat mensen stimuleert om aan de slag te gaan in plaats van loonvervangende alternatieven uit te keren aan iedereen die de handen aan de ploeg zou kunnen slaan.

De Keyzer kruidde zijn verhaal met enkele concrete voorstellen :

• in België is het bruto minimumloon te hoog. Waarom zou je gaan werken, als je zo maar een paar euro’s meer verdient dan in de werkloosheid ?
• arbeidswetgeving versoepelen: nu moet je minstens drie uur aan een stuk per dag kunnen werken, waardoor je bijvoorbeeld studenten uitsluit,
• mensen onbeperkt laten bijverdienen na hun pensioen,
• meer investeren in bijscholingen om mensen op leeftijd te kunnen heroriënteren,
• ancienniteitsvergoeding afbouwen: bedrijven hebben meer aan dynamische mensen met de juiste vaardigheden,
• scholen vergoeden op meritocratische resultaten (uitstroom), in plaats van te financieren op basis van het aantal leerlingen,
• hamburgerjobs toelaten en zo laaggeschoolden aan het werk helpen,
• vrijheid van ondernemen minder in de weg leggen, overheidsmonopolies (bijvoorbeeld op buslijnen) afschaffen,
• investeren in onderzoek en ontwikkeling.

Ook de mentaliteit tegenover goedboerende bedrijfsleiders of zelfs miljonairs moet de schop op. Vlamingen zijn te jaloers op wie zijn kop boven het maaiveld uitsteekt. Nochtans zouden dat de rolmodellen moeten zijn : ondernemen of de handen uit de mouwen slaan om zelf te groeien, meer te verdienen, en op die manier toegevoegde waarde en economische groei te creëren.

Met de American Dream – ‘restless self improvement’ – geraken we verder dan met Europese lethargie – a quiet life, parafraseert De Keyzer. De chief economist verwijst ook graag naar de Oostenrijkse econoom Peter Schumpeter die het model van de creatieve destructie ontwikkelde: elke technologische verbetering zorgt voor dynamiek en dus vooruitgang, en dat zorgt op zich voor economische groei. Languit achteroverliggen – al dan niet in een sociale hangmat – helpt onze economie en dus onze samenleving niet verder.

Tot slot

De Keyzer sloot met een kort maar krachtig vijfpuntenprogramma : (1) innoveren, (2) leren, levenslang, bijscholen, heroriënteren, want in verleden werden we rijker omdat we slimmer werden, (3) concurreren, (4) werken : er moeten terug meer mensen aan de slag, (5) vrijhandel.

Als iedereen zijn nek uitsteekt, kunnen we van het Avondland misschien nog iets maken.

Foto’s : (c) Gazet van Hove.