Een geopolitieke tussenstand na de NAVO-top.
Door Theo Lansloot – www.doorbraak.be .
Twee jaar na de Russische gewapende inval in Oekraïne en de inlijving van de Krim, werd de jongste NAVO-top op 8 en 9 juli gehouden in Warschau, de hoofdstad van buurland Polen. De meeste activiteiten vonden daarbij plaats in Praga, een voorstad op de rechteroever van de Vistula, vanwaar de Sovjettroepen rustig toekeken terwijl de Duitsers wegens de opstand van de Polen in 1944 hun hoofdstad met de grond gelijk maakten.
Bovendien vergaderden de staats- en regeringsleiders in het Koniecpolski-paleis waar op 14 mei 1955 het tegen de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) gerichte Warschaupact tot stand kwam. Tijdens het avondmaal hieven zij samen het glas op de versterking van hun militaire aanwezigheid in Oost-Europa, al waren er binnen het bondgenootschap ook bedenkingen te horen.
Voor- en tegenstanders
Ook hier te lande werpt vooral politiek links op dat er weer een parfum van Koude Oorlog in de lucht hangt. Men gaat er bewust aan voorbij dat het zonder de NAVO wellicht tot een hete oorlog was gekomen. Zeker is dat dank zij de NAVO, West-Europa sedert Wereldoorlog II democratie en vrede heeft gekend. Bovendien heeft het nooit veel bijgedragen tot zijn eigen verdediging omdat Washington, de Amerikaanse belastingbetaler dus, vooralsnog grotendeels de NAVO bekostigt. Meer dan waarschijnlijk zal Europa voortaan financieel meer voor zijn eigen defensie moeten opkomen ongeacht wie Obama opvolgt.
De Oost- en Midden-Europese landen die na Wereldoorlog II in de kou bleven staan, weten maar al te goed wat een stalinistisch bewind betekent. Daarom reageren zij terecht veel heftiger en ongeruster op het militaire ingrijpen van Poetin in buurland Oekraïne. Na de Tweede Wereldoorlog hebben de EU en haar voorlopers allicht iets bijgedragen tot vrede in Europa. Zonder de NAVO zou er echter gewoon geen vrede zijn geweest. Zoals de Romeinen al wisten : ‘si vis pacem, para bellum’.
Navo-top
Canada, Duitsland, het VK en de VS nemen na Warschau de leiding bij de bescherming van Europa tegen mogelijke Russische gewapende avonturen in de regio. Canada zal in Letland een bataljon van zowat 1.000 man leiden, Duitsland in Litouwen, het VK in Estland en de VS in Polen. Het is de eerste keer na het einde van de Koude Oorlog dat Canada in Europa opnieuw militair actief is. Voor Duitsland is het de eerste buitenlandse militaire actie sinds wereldoorlog II.
In een persconferentie vóór de top verklaarde de Franse president François Hollande dat Rusland helemaal geen tegenstander is waar een bedreiging van uitgaat. Hij bestempelde het zelfs als een partner al moest hij wel toegeven dat die soms geweld gebruikt zoals bij zijn militaire ingreep in Oekraïne en de inlijving van de Krim. Toch kon hij het niet laten te stellen dat de NAVO de Europese buitenlandse politiek niet mag bepalen. Wat die politiek dan mag zijn, weet niemand. De verklaring van Hollande verbaast niet. Frankrijk vindt zichzelf immers nog steeds een grootmacht en dus een geschikte partner voor Rusland. De Fransen ergeren zich bovendien vaak aan het, volgens hen, te groot Angelsaksisch gewicht in de NAVO. Het Franse standpunt past wonderwel in de verdeel en heers tactiek van Poetin.
Oekraïne
In de loop van de tweedaagse NAVO-top brachten door Rusland opgeleide rebellen in Oekraïne drie manschappen van het Oekraïense leger om. De Westerse vrees voor een oorlog met Rusland verhindert nog steeds de toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Toch was de Oekraïense president, Petro Poroshenko, in Warschau en Barack Obama ging met hem op de foto samen met de Britse, Duitse, Franse en Italiaanse leiders. Nadien verklaarde hij dat zij eenparig achter Oekraïne als soevereine en territoriaal ongeschonden staat staan.
Gemengde bataljons
Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) beloofde namens ons land een 150-tal manschappen of zowat een compagnie te zullen sturen naar het door de BDR geleide bataljon in Litouwen. Nederland zal ook een compagnie leveren. België is tot dusver in de NAVO zowat de slechtste leerling van de klas. Volgens de jongste NAVO-cijfers besteedt het 0,85 procent van zijn bbp aan defensie. Het streefdoel van het bondgenootschap ligt op 2 procent.
De op 29 juni door de minister Vandeput, voorgestelde strategische visie voor defensie laat er geen twijfel over bestaan. Met een gestroomlijnd en verjongd leger, de aankoop van geëigend materieel zoals nieuwe straaljagers, drones, fregatten en mijnenjagers en het deelnemen aan NAVO-operaties in onder meer Afghanistan, Irak en tegen de IS, wordt ons land opnieuw een meer betrouwbare partner. Een hele ommezwaai dus. Tegen 2030 zou dit moeten leiden tot 1,3 procent van het bbp voor defensie.
Hollande krabbelde terug en Frankrijk levert nu 250 manschappen. Italië 150 of evenveel als België. Tezamen tellen de gemengde bataljons circa 4.000 man. Heel wat minder dan de Russische troepen in de regio. De bataljons zijn echter zowat vergelijkbaar met West-Berlijn tijdens de Koude Oorlog. Ook dan overtroffen de Sovjetstrijdkrachten ver de NAVO-troepen in Duitsland. Moskou heeft het echter nooit gewaagd West-Berlijn ook maar te bedreigen omdat dit een reactie van heel de NAVO zou hebben uitgelokt.
Het doel nu is hetzelfde : Rusland duidelijk maken dat een aanval op één bondgenoot gelijkstaat met een aanval op heel de NAVO. Buiten de bataljons in de Baltische staten en Polen kunnen er ook troepenversterkingen komen elders in Europa en wel zolang als de Russische dreiging blijft bestaan. Die krijgsmacht moet in 2017 instaat zijn een beperkte Russische inval, zoals in Oekraïne en de Krim, tijdelijk te weerstaan totdat ze zo nodig hulp krijgt van ten hoogste 40.000 extra manschappen en zware tanks.
Benevens de gemengde bataljons komt er een militair hoofdkwartier in de Baltische staten, Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije alsmede een Bulgaars-Roemeense krijgsmacht in Roemenië in NAVO-verband.
Anonieme NAVO-bronnen verwezen naar de Russische raketbasissen in de Krim, op het Kamtsjatka-schiereiland in het uiterste oosten van Rusland, in Kaliningrad (het vroegere Koningsbergen in Oost-Pruisen) en in Syrië. Die laatste basis zou volgens hen de bevoorrading- en versterkingslijnen van de NAVO kunnen doorbreken. Een open oorlog en zelfs een atoomoorlog met Rusland valt daarom niet volkomen uit te sluiten.
Diplomatie
Van zijn kant beklemtoonde NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg dat al de door de top getroffen maatregelen louter defensief bedoeld zijn en dat diplomatiek overleg met Rusland van het grootste belang blijft. In het raam van de NAVO-Rusland-Raad, vond dit overleg op ambassadeurs niveau al plaats op 13 juli in Brussel. De gesprekken gingen onder meer over de toestand rondom de Oostzee, de uitvoering van de Minsk-akkoorden betreffende Oost-Oekraïne en het vermijden van schermutselingen in Syrië.
Reactie van het Kremlin
Onmiddellijk na de NAVO-top kwam er een communiqué van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken waarin de NAVO ervan wordt beschuldigd Rusland als de baarlijke duivel af te schilderen en met een niet bestaande dreiging tegen voormalige Sovjetrepublieken rondom de Oostzee en tegen Polen als voorwendsel, eigen troepen tot aan de westerse Russische grens te laten oprukken.
Het communiqué gaat voorbij aan het feit dat sedert het einde van de Koude Oorlog het Westen zijn uitgaven voor defensie met zowat 20% heeft verminderd, terwijl de Russische begroting voor landsverdediging met circa 50% steeg. Van een militair evenwicht sedert de implosie van de Sovjet – Unie is er dus helemaal geen sprake.
Gorbatsjov
Michail Gorbatsjov, de inmiddels 83-jarige laatste president van de Sovjet-Unie, had voordien ook al fors naar de NAVO uitgehaald. Het is begrijpelijk dat hij zo uit de hoek komt. Hij is terecht sterk gefrustreerd. Het Westen heeft hem na het einde van de Sovjet-Unie vrijwel laten vallen in plaats van hem te helpen op de weg naar een democratische rechtsstaat in Rusland. Dit betekent geenszins dat hij op dezelfde lijn zit als Poetin. Hij uit integendeel geregeld kritiek op de achteruitgang van de democratie onder Poetin en riep die al herhaaldelijk op om af te treden.
NAVO-missie in de Middellandse Zee
Tegenstanders van de versterking van de Oostflank van de NAVO hameren erop dat een mogelijk gevaar voor Europa niet zozeer een vermeende Russische militaire dreiging is, maar veeleer de massamigratie uit het Midden-Oosten en Afrika.
De NAVO wil nu een nieuwe missie in de Middellandse Zee opzetten onder de naam ‘Sea Guardian’. Dit zal gebeuren in samenwerking met de EU en haar operatie ‘Sophia’ (zie Doorbraak van 24.5.2016 : Internationale steun voor Libië door IS-dreiging). Beide operaties beogen de massale migrantenstroom binnen de perken te houden en terrorisme in Europa te bestrijden. De EU kan die hulp best gebruiken. ‘Human Rights Watch’ was er echter als de kippen bij om het NAVO-initiatief te bestempelen als een gevaarlijke verschuiving van een humanitaire naar een militaire crisis. Ieder zijn meug.
Foto’s : © Gazet van Hove.