There is something rotten in the state of Belgium. Achter elke hoek van het koninkrijk verbergt zich een communautaire scheeftrekking.
door Hendrik Vuye en Veerle Wouters – www.doorbraak.be .
De Belgische Grondwet kent aan de koning vele bevoegdheden toe. Een traditionele bevoegdheid is het genaderecht: ‘De koning heeft het recht de door de rechters uitgesproken straffen kwijt te schelden of te verminderen’.
Deze bevoegdheid is een overblijfsel van de absolute monarchie waar de vorst beslist over leven en dood van zijn onderdanen. Nagenoeg alle partijen zijn het er over eens dat deze bevoegdheid beter wordt toegekend aan de strafuitvoeringsrechtbank. Maar intussen staat het wel anders in de Grondwet.
De praktijk
Het genaderecht is één van die koninklijke bevoegdheden waar sleet op zit. Ooit was het een persoonlijk prerogatief van de koning. Heden lopen de zaken anders.
De genadeverzoeken worden behandeld door de dienst voor genade van de FOD justitie. Deze vraagt advies aan het openbaar ministerie.
De Fod maakt een voorstel over aan de minister van Justitie. Hij beslist welke verzoeken hij voorlegt aan de koning. Deze laatste tekent wat de minister van justitie heeft beslist. Van enige persoonlijke inbreng van de koning is geen sprake.
Een jarenlange scheefgroei
In ons boek ‘De maat van de monarchie. Macht en middelen van het Belgische koningshuis’ (2016) hebben we aangetoond dat het genaderecht een communautair kleurtje heeft. Er wordt al jarenlang makkelijker genade verleend aan Franstaligen dan aan Vlamingen. De cijfers spreken voor zich.
In 2009 wordt 96 keer genade verleend, waarvan aan 73 Franstaligen en aan 23 Nederlandstaligen. In 2010 worden 69 Franstalige verzoeken ingewilligd en slechts 6 Nederlandstalige. In 2011 krijgen 53 Franstaligen genade en 17 Nederlandstaligen. In 2012 39 Franstaligen en 14 Nederlandstaligen. Voor het jaar 2013 wordt 29 keer genade verleend: 13 maal aan Nederlandstaligen en 16 maal aan Franstaligen.
Annemie Turtelboom : standstill
In december 2013 meldt het VTM-programma Royalty dat koning Filip sedert zijn aantreden in juli al 11 keer genade heeft verleend. Vooral het feit dat daarbij enkele verkeersovertreders zijn, valt in slechte aarde. Om verdere heisa te vermijden beslist minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD) dan maar om geen genadeverzoeken meer ter ondertekening voor te leggen aan de koning.
Turtelboom handelt wel de hangende dossiers af. Nog twee veroordeelden krijgen genade en dit zijn Franstaligen.
Koen Geens : genade en stoemelings
In oktober 2014 legt Koen Geens (CD&V) de eed af als nieuwe minister van Justitie. Het blijft oorverdovend stil rond het beleid van de minister inzake genade. Een parlementaire vraag hierover blijft lange tijd onbeantwoord. Dit is op zich al veelzeggend.
Op 17 december 2015 volgt een mediaoffensief. Blijkt dat de nieuwe minister van Justitie reeds enige tijd genadevoorstellen aan de koning ter ondertekening voorlegt. In het radio1-programma De ochtend verklaart hij dat het personen betreft die ziek zijn : mensen die chemo of nierdialyse ondergaan, of mensen met Alzheimer. Het gaat, nog steeds volgens de minister, om kleine vergrijpen zonder slachtoffers of waar de slachtoffers zijn vergoed.
Maar hoe het nu zit met die verdeling tussen Vlamingen en Franstaligen, willen we wel weten. We dienen dan maar een nieuwe parlementaire vraag in. We hebben zopas het antwoord ontvangen. Sedert Koen Geens minister van Justitie is, heeft hij 26 keer de koning genade laten verlenen. En wat blijkt ? 9 Vlamingen krijgen genade en maar liefst 17 Franstaligen.
De minister verduidelijkt in zijn antwoord : ‘De beslissing was voornamelijk gebaseerd op medische redenen’. Dit kan evident geen verklaring zijn voor de communautaire scheeftrekking die blijft aanhouden.
We zullen ongetwijfeld aan de minister van Justitie een nieuwe vraag stellen. Wat is de verklaring van deze communautaire scheeftrekking die we nu al jaren vaststellen ? Een element van verklaring kan zijn dat de Franstalige parketten makkelijker positief adviseren. Dit belet natuurlijk niet dat de lat gelijk moet liggen voor Vlamingen en Franstaligen.
Gods genade is openbaar geworden tot redding van alle mensen, leest men in De Bijbel. Het zou goed zijn mocht de koninklijke genade er ook zijn voor alle mensen op gelijke wijze. Heden is dit niet het geval. Maar, waar een Wij is, is een weg.
Hendrik Vuye en Veerle Wouters zijn beide kamerlid en Co-voorzitters van Objectief V
Foto’s (c) Reporters – coverfoto : Koninklijk paleis, Brussel.