door Sander Carollo – www.doorbraak.be .

Dit voorjaar maakte de confederalismedenktank Objectief V haar doorstart. Doelbewust begon N-VA eerst met het uitdelen van petjes, met het opschrift ‘Vlaanderen op kop’, tijdens de Ronde van Vlaanderen. Vervolgens verscheen het boek Onvoltooid Vlaanderen van Frank Seberechts, waarin hij de geschiedenis van Vlaanderen neerschrijft. Dit boek bracht de historicus in alle onafhankelijkheid maar bevatte weliswaar een slotessay van N-VA-voorzitter Bart De Wever over de toekomst van Vlaanderen en het boek werd ook door de partij gepromoot onder haar leden. Daarnaast hield N-VA drie weken op rij een studiedag: ‘Het gestolde land’ (10/06), ‘Twee-landen-land’ (17/06) en ‘Meer Vlaanderen : confederalisme’ (24/06). De eerste twee studiedagen lokten telkens 200 geïnteresseerden en de afsluiter een goede 250.

Ambassadeurs van Vlaanderen

‘Dit toont aan dat er veel te vertellen is, maar ook dat er een grote vraag is’, stelt Sander Loones, ondervoorzitter van N-VA en covoorzitter van Objectief V. ‘Naast N-VA-leden woonden ook mensen uit de brede Vlaamse beweging de studiedagen bij.’ Loones merkte ook enkele vakbondslui op en vorige week was er zelfs een RTBF-journalist aanwezig. ‘Dat gezegd zijnde zitten we wel nog sterk op de kluit van de brede Vlaamse beweging. En die kring moet groter. Hoe je het ook draait of keert: we moeten nieuwe mensen overtuigen, niet zozeer om aan partijpolitiek te doen, maar wel om hen bewust te maken dat ze Vlaming zijn, ze daar fier op mogen zijn, en dat dat democratische consequenties zal hebben. ‘Wij hopen vooral dat al die deelnemers ambassadeurs van Vlaanderen zullen worden.’

N-VA wil dat deze “ambassadeurs” uitdragen wat Objectief V hen bijbrengt. Niet alleen met het hart maar ook met het verstand. Kamerlid Jan Spooren, die het (na twee jaar nog ongewijzigde) confederalismeplan afgelopen zaterdag presenteerde, moedigde bij de slide van VDAB-topman Fons Leroy – ‘Vlaanderen heeft nood aan echt homogene bevoegdheden om werklozen te activeren via maatwerk’ –  de zaal dan ook uitdrukkelijk aan om zijn argumenten te verspreiden.

Over het confederalisme doken enkele vragen op. ‘We hebben mooie plannen, maar kunnen we dit wel realiseren ?’, wilde een jongeman tijdens de vragenronde, het Belgisch labyrint indachtig, weten van Kamerfractievoorzitter Peter De Roover. ‘Deze instrumentele vraag is secundair’, antwoordde hij. ‘Laten we zeggen dat we de grondwet even creatief zullen gebruiken als de traditionele partijen wanneer het hen goed uitkomt. We moeten eerst en vooral de Vlamingen bewustmaken en meekrijgen in ons verhaal, zodat ze ook voor meer Vlaanderen stemmen.’

Vlaming-badge

Maar moet N-VA na haar verkiezingstriomf in 2014 haar plannen niet vooral bij de coalitiepartners en bij de Franstaligen aan de man brengen ? Loones meent alleszins dat het een blijvend project is om mensen te overtuigen van confederalisme én van Vlaanderen. ‘Objectief V is ruimer dan partijpolitiek. Tijdens de eerste studiedag gebruikte ik het beeld dat iedereen een “Vlaming-badge” draagt, maar dat veel mensen niet beseffen dat ze zo’n badge aanhebben. Mensen zelfbewust Vlaming laten worden is ons doel en idealiter stemmen ze dan natuurlijk voor N-VA. Natuurlijk moet je ook andere partijen zien te overtuigen en naar de overkant van de taalgrens gaan. Het is alleszins geen toeval dat ik ondertussen al in een aantal Franstalige studio’s heb gezeten. We onderhouden daarnaast contacten in de brede Vlaamse samenleving. Bovendien zie ik ook in andere partijen politici de analyse maken dat de zesde staatshervorming bric-à-brac is. Sommigen spreken over her-federaliseren, maar minstens zien ze toch al in dat het zo niet meer verder kan omdat men het veel te complex en inefficiënt heeft gemaakt. Als we die humus kunnen combineren met de grote woede over onbehoorlijk bestuur, met Samu-social in Brussel als summum, krijgen we een interessante voedingsbodem om voor meer Vlaanderen te gaan.’

Vlaamse petjes

Loones denkt dat het confederalisme van N-VA trouwens zeer dicht bij de lijn ligt van ex-partijleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters. ‘Met hun grendelboek doen ze trouwens uitstekend werk. Ze brengen de grendels in kaart, maar vooral : ze voeden het debat : hoe overtuigen we mensen om te kiezen voor Vlaanderen ? Dat is voor mij misschien waardevoller dan elke technische discussie.’

Vuye en Wouters vinden echter dat je als partij niemand van het confederalisme kan overtuigen door hem een petje op zijn kop te zetten. ‘Je moet de mensen met feiten overtuigen’, vinden ze. Loones is wél overtuigd van deze actie. ‘Mensen verwachten feiten en onderbouwde voorstellen voor goed bestuur, maar ook een enthousiasmerend maatschappelijk verhaal. Het is dus niet alleen logisch dat we petjes uitdelen, men mag het zelfs van ons verwachten. Het blijft bovendien niet bij de petjes alleen : het boek Onvoltooid Vlaanderen is bij ieder bestuurslid in de bus gevallen. Het technisch-juridische werk blijven we absoluut doen, maar eerder achter de schermen. Onze fichebak is klaar en zal alleen nog maar worden aangevuld.’

Ruzielogica omkeren

Decentralisering is hetgeen Loones van de afgelopen studiedag over confederalisme, waarbij de vergelijking met het welvarende Zwitserland werd gemaakt, het meest is bijgebleven. ‘In België gaat de discussie telkens over wat we niet meer samen willen doen, dat is per definitie een ruzielogica. Ons confederalisme is net een positief verhaal waarbij Vlaanderen en Wallonië eigenaar zijn van alle bevoegdheden en zij samen definiëren wat ze wel nog samen gaan doen. Dat lijkt een klein verschil, maar het geeft een heel andere maatschappelijke dynamiek.’

De meest confronterende studiedag was volgens Loones de tweede (‘Twee-landen-land’), waarbij de directeur van de N-VA-studiedienst Edwin De Boeck de sociaal-economische cijfers binnen België in beeld bracht. ‘Door het regeringsbeleid gaat iedereen erop vooruit, ook Wallonië en Brussel, maar zelfs dan zie je dat de kloof tussen Vlaanderen en Wallonië nog altijd groter wordt. Het federale beleid sluit namelijk meer aan op de Vlaamse dan op de Waalse noden. Dat toont duidelijk aan dat je in dit land niet één beleid kan voeren.’

‘Meer dan ooit is de vraag : wie zijn we ?’

Op diezelfde studiedag stelde Loones overigens de interessante vraag aan professor Ed Poole uit Wales waarom er zo’n verschillen zijn tussen de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en die van andere naties in Europa. Covoorzitter van Objectief V Matthias Diependaele kaderde in zijn slotspeech Loones’ vraag. ‘In België vraagt de rijkere en grotere regio, Vlaanderen, om meer autonomie, terwijl in het Verenigd Koninkrijk Schotland en Wales armere regio’s zijn die meer zelfbestuur eisen. In Spanje zijn Catalonië en het Baskenland dan weer de kleinere regio’s die om meer autonomie vragen. De grote meerderheid van nationalistische bewegingen in Europa zijn bovendien eerder ideologisch links. Waarom blijft dan de arme, kleine en linkse regio Wallonië in ons land achterwege in haar vraag naar autonomie ?’ Is het omdat de Franstaligen zonder transfers niet kunnen overleven ? Het antwoord van prof Ed Poole gaf ook een veel ruimere verklaring. Hij zag vooral een verschil in identiteitsbeleving. Naties als Schotland, Wales, Baskenland en Catalonië zijn zich veel sterker bewust van hun identiteit, maar dat geldt niet voor Franstaligen in België en ook niet voor Vlamingen.

Daarom meent Diependaele dat het sociaal-economische verhaal moet worden uitgebreid naar het zelfbewustzijn van de Vlaming om vanuit zijn identiteit de natie waar hij deel van uitmaakt te laten samenvallen met de politieke democratie waar hij voor kiest. Diependaele : ‘Er beweegt op vlak van identiteit heel wat in Europa en de wereld. De twintigste eeuw werd bepaald door ideologie, de eenentwintigste wordt die van de identiteit. Meer dan ooit is de vraag : wie zijn we ?’

Als het van Diependaele afhangt alvast geen wereldburger. ‘Sommigen menen dat als we het bestaan van identiteit maar hard genoeg ontkennen, worden we allemaal verlichte burgers van de wereld. Maar in de wereld zien we niet bepaald de islamitische regio’s, de Chinezen of de Russen vergroeien met onze westers wereldmodel. Integendeel. Heel wat landen die ooit op de goeie weg waren lijken zich helemaal af te keren van dat model.’ In Europa ziet Diependaele naties net hun soevereiniteit opeisen om zelf opnieuw sneller en sterker te kunnen ingrijpen. ‘Identiteit is daarom terug van nooit weggeweest.’

Nation building

‘Het besef moet nog groeien dat het samenleven en open staan voor de wereld erop vooruit gaat wanneer meer mensen vanzelfsprekend Vlaming zijn’, meent Diependaele. Loones zei het ook in zijn inleiding : ‘Vlaming zijn zou geen politiek statement maar een vanzelfsprekendheid moeten zijn’. Voorzitter Bart De Wever verklaarde het al begin mei op de boekvoorstelling van Onvoltooid Vlaanderen : ‘Jongeren zijn grootgebracht en leven in een Vlaamse context. Heel hun referentiekader is Vlaams. Maar zichzelf zien als Vlaming en daaraan een fierheid koppelen, is problematisch. Vlaming zijn wordt bij ons gezien als een politiek statement, bij andere volken in Europa is dat helemaal anders.’ Het engagement van N-VA om Vlamingen zichzelf als Vlaming helpen te zien is al begonnen. ‘Het is belangrijk om de eigen achterban te socialiseren in de Vlaamse beweging’, zo verklaarde De Wever waarom N-VA 4.000 exemplaren van Onvoltooid Vlaanderen aankocht om te verdelen onder de kaderleden.’

In het najaar plant Objectief V nieuwe activiteiten om de identiteitsbeleving van de Vlaming verder te versterken. Diependaele sloot de confederalismestudiedag alvast af met volgende verzen van de negentiende-eeuwse dichter Guido Gezelle :

‘Mijn Vlaanderen spreekt een eigen taal:

God gaf elk land de zijne,

En laat ze rijk zijn, laat ze kaal:

Ze is vlaamsch en ze is de mijne.’

Foto’s (c) Gazet van Hove