ZUHAL DEMIR BLIJFT DRUK ZETTEN OP UNIA

door Pieter Bauwens – www.doorbraak.be .

Zuhal Demir is sinds februari 2017 Staatssecretaris voor Armoedebestrijding, Gelijke Kansen, Personen met een beperking, Grootstedenbeleid en Wetenschapsbeleid. Ze kwam haar beleid toelichten en haar visie op de huidige politieke situatie schetsen bij Pro Flandria, een netwerk van Vlaamse ondernemers en academici.

Demir hield het luchtig op die zomerse zaterdag in juni. Ze opende met een anekdote, hoe ze bij haar eedaflegging bij de koning al onmiddellijk het protocol schond door de koning op een verkeerde manier aan te spreken. Het moet ‘Sire’ zijn en niet ‘Meneer de Koning’. Het zou niet de laatste anekdote zijn. Misschien omdat ze ook de raad van haar partijvoorzitter, om haar Koerdisch temperament wat in te tomen, niet altijd volgt.

Unia

Diezelfde eerste dag zorgde de kersverse staatssecretaris ook al voor een eerste media-rel door aan een journalist te antwoorden dat Unia een perceptieprobleem heeft. Demir was in de overtuiging dat ze daarmee een diplomatisch antwoord gaf, maar de journalist dacht daar anders over. Die kopte zijn artikel : ‘Staatssecretaris opent aanval op Unia.’

Demir herhaalde haar verdediging, dat wat ze zei over Unia niet uit de lucht was gegrepen, maar kwam uit een studie die Unia zelf had besteld in 2015. Die studie was de rechtstreekse aanleiding om de naam van het ‘Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding’ te veranderen in ‘Unia’. Die studie werd bij Unia enkel intern besproken en werd niet wereldkundig gemaakt.

De staatssecretaris haalde nog andere problemen aan. Zo heeft de Joodse gemeenschap aangegeven dat ze geen vertrouwen heeft in Unia. Toch een belangrijk signaal van een grote minderheidsgroep in onze samenleving. Demir kon ook niet smaken dat een juriste van Unia, Rachida Lamrabet, een toneelstuk schreef en daarin het dragen van een boerka als vrouwenrecht verdedigde. De juriste werd later ontslagen en ook dat werd in de staatssecretaris haar schoenen geschoven.

Samenwerkingsovereenkomst

Maar staatssecretaris of niet, aan Unia is niet veel bij te sturen. Er is een samenwerkingsovereenkomst tussen de federale overheid (en andere overheden) met Unia tot 2019. Het is op het kabinet van de staatssecretaris onderzocht, maar de samenwerkingsovereenkomst opzeggen is niet mogelijk. ‘Tot 2019 moeten we met Unia verder. Tot die tijd zal ook de spanning blijven bestaan tussen de overheid, die inspraak wil, en Unia, dat op haar onafhankelijkheid staat.’

Via die samenwerkingsovereenkomst krijgt Unia elk jaar 6 miljoen euro van de federale overheid en daarnaast nog extra middelen van de deelstaten. Volgens de staatssecretaris werken er 109 mensen voor Unia. In de vragenronde werd erop gewezen dat het Vlaamse geld door minister Homans is goedgekeurd, terwijl de problemen met Unia al bekend waren.

Vanuit het staatssecretariaat is de boodschap gestuurd dat Unia te veel de nadruk legt op religie en afkomst als oorzaken van discriminatie. Maar onderzoek toont aan dat leeftijd de grootste oorzaak is van discriminatie op de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn er ook veel klachten van mensen met een beperking. Unia mag niet vergeten dat ze geld krijgt van de gemeenschap om ook dat aan te pakken. Binnen Unia rekent men waarschijnlijk in 2019 op een wissel van de macht. Zuhal Demir ziet het anders : ‘Na 2019 moet er verandering komen in de situatie. Tot het zover is, blijf ik druk zetten.’

Mensenrechten

Alsof Unia nog niet genoeg is, moet België ook een ‘Mensenrechtenmechanisme’ organiseren. Dat is een internationale verplichting én staat bovendien in het regeerakkoord. ‘Oeganda heeft ons op de vingers getikt omdat we dat niet hebben’, vertelde Demir. Dat is dan een extra ‘mechanisme’. Sommigen dromen van een extra instelling naast Unia, Myria (federaal migratiecentrum) en het Centrum voor de Gelijkheid van Man en Vrouw. Die zijn nu allemaal bezig met discriminatie, hebben eigen diensten, een eigen gebouw en eigen personeel.

Demir is hier duidelijk over : ‘Ik wil geen vierde instelling naast die drie andere. Eigenlijk zou alles in een instelling moeten worden ondergebracht. In die instelling kunnen de rechten worden afgewogen.’ Naast Demir is ook Minister Koen Geens (CD&V) bevoegd. Er moet dus een politiek akkoord onderhandeld worden.

Koerden

‘Mijn ouders hebben in het multiculturele Genk nooit durven zeggen dat ze Koerden waren. Toen ik in de politiek stapte heeft mijn vader me aangeraden om over mijn Koerdische afkomst te zwijgen. Maar die goede raad heb ik niet gevolgd.’ Ook voor Pro Flandria kon Demir haar trots op haar Koerdische roots niet verzwijgen.

Dat heeft wel gevolgen voor de Vlaams-Koerdische politica. Demir wordt in de Turkse kranten een ‘terroriste’ genoemd. Een krant ging zelfs zo ver om een foto van een vrouwelijke Peshmerga af te drukken en te schrijven dat het Demir was. Door die Turkse krantenartikels kreeg ze hier in Vlaanderen doodsbedreigingen. ‘Veel Turken hier kijken niet naar de VRT of VTM. Ze lezen Turkse kranten, kijken naar Turkse media en nemen dat allemaal voor waar aan.’

Demir begrijpt dat allemaal niet. ‘We spreken hier over de tweede en de derde generatie, dat zijn mensen die hier school hebben gelopen, die de democratische principes daar hebben geleerd. Wel, het zijn dié jongeren die massaal voor Erdogan stemmen in België. Vlaamse politici van Turkse afkomst kijken de andere kant op of hemelen Erdogan op.’ Dat heeft ook voor de staatssecretaris gevolgen. ‘Ik durf in Genk niet alleen op straat rondlopen. Het wordt tijd dat Vlaanderen daarop reageert, bang wegkijken zal ons niet vooruithelpen’, besloot de N-VA politica.

Dubbele nationaliteit

Zuhal Demir heeft een dubbele nationaliteit. Ze is Belgische maar ook Turkse, zonder daar ooit om gevraagd te hebben. ‘Na het referendum heb ik de procedure in gang gezet om afstand te doen van mijn Turkse nationaliteit.’ Maar dat blijkt niet zo eenvoudig. Demir heeft er een advocaat opgezet, die heeft een brief geschreven naar de Turkse ambassade. ‘Ik heb net hun antwoord ontvangen met daarin zo’n 40 tot 50 vragen of formaliteiten. Ik moet zelfs de geboorteakte van mijn grootouders opsturen. Zelfs als ik dat allemaal in orde krijg, beslist de Turkse staat of ik al dan niet Turks blijf. Dat is toch geen normale manier van werken.’

De automatische nationaliteit van het thuisland vindt Demir normaal voor de eerste generatie migranten, maar ze ziet het als een rem op de toekomst voor de tweede, derde en vierde generatie. ‘Ze moeten minstens de keuze hebben, ofwel kiezen ze voor de Turkse nationaliteit, met alle gevolgen van dien, ofwel kiezen ze voor de nationaliteit van hier. De norm moet zijn dat je maar één nationaliteit hebt.’ Dat geldt volgens de staatssecretaris zeker voor mandatarissen en magistraten. Hoe kan je hier een mandaat of ambt bekleden én in Turkije legerdienst doen ?

Belkacem

Het huwelijk van Fouad Belkacem kon niet op de goedkeuring rekenen van de staatssecretaris. Ze getuigde hoe ze als districtschepen van burgerlijke stand van het district Antwerpen het huwelijk verschillende keren tegenhield. Ze had daarbij vaak juridische steun nodig om de weigering te motiveren. Dat Belkacem in Limburg dan toch getrouwd is, vind Demir getuigen van een verregaande naïviteit.

Volgens Demir probeert Belkacem al een tijdje te trouwen. Hij heeft het in Boom geprobeerd en in Antwerpen maar telkens is dat daar geweigerd. Zowel de vrouw als de advocaat zetten het district onder druk om toch toe te geven en het parket had ook toen geen bezwaar. Maar toch hebben ze de weigering van het huwelijk nooit aangevochten. Overgeplaatst naar Hasselt, is het Belkacem dan uiteindelijk gelukt.

Wetenschap

Een van de ontdekkingen die staatssecretaris Demir deed is dat het geld voor ruimtevaart in België niet 60/40 verdeeld is, maar eerder 40/60, waarbij 60% van de middelen naar Wallonië gaat. Waarschijnlijk is dat al twintig jaar zo. ‘Als bevoegd staatssecretaris heeft het me drie maanden gekost om die cijfers op te vragen. Ik moest me door een onmogelijke papierberg werken eer ik die cijfers te zien kreeg.’ Maar de staatssecretaris maakt zich sterk dat zo snel mogelijk recht te trekken. ‘Makkelijk zal dat niet worden in de ministerraad, maar we maken er werk van.’

Ruimtevaart is niet de enige scheeftrekking in het wetenschapsbeleid. Zo zit een investering voor een nieuw onderzoeksschip dat de versleten ‘Belgica’ moet vervangen al acht jaar geblokkeerd. Toevallig is dat een schip dat vooral door Vlaamse onderzoeksinstellingen wordt gebruikt voor onderzoek op de Noordzee. ‘De beslissing is genomen om dat recht te trekken. Het lastenboek wordt nu opgesteld, dan wordt er een aanbesteding uitgeschreven en in 2020 moet het schip er zijn.’

Islam

Bij de vragenronde leek de staatssecretaris even in het parlement, met soms heel specifieke vragen. Al dan niet toevallig door (ex-)parlementsleden. Er was ook een algemene vraag, hoe de staatssecretaris stond tegenover de ‘gematigde islam’. Demir noemde zichzelf vrijzinnig : ‘voor mij is religie iets privaat’. Haar wortels liggen in het alevitisme, een meer humanistische islam-strekking. Demir vertelde hoe ze in de jaren 90 in een multiculturele wijk in Genk woonde. Haar vader werd toen door de Turkse buren aangesproken waarom zijn vrouw geen hoofddoek droeg en wel een korte rok en bloesjes zonder mouwen. ‘Kort daarop zijn we verhuisd naar een minder multiculturele wijk.’ Volgens Demir bestaat er geen gematigde islam, maar zijn er wel veel gematigde moslims. ‘Vroeger, toen ik op school zat, was er geen vraag naar halal eten. Iedereen op school bij ons at wat de zusters klaarmaakten. Er waren toen ook Turkse kinderen. Er is in 25 jaar veel veranderd. We moeten als ontvangende gemeenschap duidelijker stellen waar we voor staan.’

Foto’s : (c) Gazet van Hove

Meer info over Pro Flandria vindt u op hun website.