www.doorbraak.be – door Karl Drabbe .

Een achthonderd N-VA-militanten verzamelde gisteren in een donkere Zuiderkroon in Antwerpen. Met de verkiezingen voor de deur friste de N-VA er op een eerste van vier V-Dagen een onderdeel van haar programma op. Sinds de Zweedse regering een ‘Marrakeshregering’ is geworden, haalde de partij het confederalisme terug uit de koelkast. Een moeilijk staatkundig concept werd voor het gemak van de achterban hertaald. In het kort : alles naar de deelstaten, behalve defensie en veiligheid. Of zoals Gwendolyn Rutten het in 2010 zei : ‘we splitsen alles en doen enkel nog tezamen wat we tezamen willen doen’.

Niet veel veranderd

onze communautaire analyse is in die vier jaar niét veranderd. Ze is enkel sterker geworden

Jan Jambon werd uitdrukkelijk voorgesteld als kandidaat-premier. Bij de aftrap liet hij verstaan dat het confederalisme nooit is weggeweest, en de wil om België confederaal om te bouwen alleen maar is toegenomen. In vier jaar – de centrumrechtse regeringstermijn – is er veel veranderd, stelde de oud-minister. ‘Maar onze communautaire analyse is in die vier jaar niét veranderd. Ze is enkel sterker geworden.’ Hij vervolgde : ‘We leven in de slechtst van elke mogelijke werelden, een mikmak van verdeelde bevoegdheden waar zelfs een kat haar jongen niet terugvindt.’

Federalisme heeft geleid tot Kafka

Op dezelfde toon ging Ben Weyts, Vlaams minister van onder andere Mobiliteit, verder. Gelardeerd met grapjes over de wisselende grootte van het Vlaamse grondgebied, naargelang het getij, en potvissen, stelde hij de zaken op scherp. ‘De Walen hebben gelijk,’ zegde hij, ‘zelfs de PS heeft gelijk’. Ze willen een centrumlinks of links beleid en kregen een centrumrechts. En in het verleden was dat omgekeerd. Niet moeilijk, zei Weyts, want ‘de Vlaamse realiteit is verschillend van de Waalse realiteit’, daarmee de vergelijking met Mars en Venus makend. Hoewel hij zelf nog actief was bij de Volksunie maakte hij komaf met het federalisme. ‘Federalisme heeft geleid tot Kafka’, het gebrek aan efficiëntie en de complexiteit van het Belgische kluwen hekelend.

Men heeft federalisme ingevoerd in een poging om de twee realiteiten binnen België te bedienen. Dat federalisme is failliet. Ook al omdat de bevoegdheidsverdeling een kafkaiaans kluwen is .

Met cijfers en schema’s toonde de minister aan dat België een dubbeldemocratie is, een tweelandenland, waar werkloosheidscijfers, armoedecijfers, schoolverlaatcijfers totaal verschillen tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel. ‘Consumptiefederalisme’, omdat er geen responsabilisering is. Geen responsabilisering omdat er geen financiële autonomie is. Ook bracht de ministers de transfers in de sociale zekerheid in herinnering: meer dan 1.000 euro per jaar per Vlaming.

Federalismen

blokkeringsfederalisme, concurrentiefederalisme, ruziefederalisme, afbrekingsfederalisme, factuurfederalisme

Behalve ‘consumptiefederalisme’ werd er op de V-dag gegrossierd in afgeleiden van en synoniemen voor het Belgische federalisme: blokkeringsfederalisme, concurrentiefederalisme, ruziefederalisme, afbrekingsfederalisme, factuurfederalisme – omdat de factuur altijd door Vlaanderen wordt betaald volgens Sander Loones. Het moet allemaal op de schop. Confederalisme moet in de plaats komen. Et pour les flamands la même chose, heette het in een filmpje tussendoor.

Matthias Diependaele (fractieleider in het Vlaams Parlement) en Sander Loones toonden met diverse voorbeelden uit de voorbije legislatuur aan waar de problemen zitten. En hoe die kunnen aangepakt worden om belangenconflicten en bevoegdheidsdiscussies voorgoed te vergeten. Door van België een confederatie te maken van twee deelstaten – Vlaanderen en Wallonië – en één Brusselse regio. Een staatsvorm die ervoor zorgt dat wat gedurende de ene (centrumrechtse) regering werd opgebouwd, niet wordt afgebroken door de volgende (centrumlinkse). De verwijzing naar de ‘reconquista’ van Elio di Rupo (PS) lag voor de hand.

Behalve een zuiverder en werkzaam model, moet het ook efficiënter en duurzaam zijn. Dat laatste beoogt N-VA door een drastische afslanking van de structuren op confederaal niveau. Een eenkamerstelsel met 50 parlementsleden, gekozen uit de deelstaten. Vier confederale ministers en twee uit de deelstaten. En nul provincies, dat moet volstaan.

In de presentatie bleef het Brussels model nog vaag. ‘Wat met Brussel’ is de eeuwige vraag, als gaat het om Vlaamse staatsvorming – in welk -isme ook. Hendrik Vuye en Veerle Wouters schreven er een omvangrijk boek over. In de confederalisme-plannen van de N-VA blijft het allemaal nogal vaag, ook al zei Diependaele dat de plannen werden nagerekend (‘door internationale consultancybureaus’. Brussel wordt ‘een echte hoofdstad’, klinkt het nu. Brusselaars moeten kiezen voor een Vlaams of Waals model op vlak van onderwijs en gezondheidszorg. En alle gemeenten, ocmw’s en politiezones moeten samensmelten, dat wel. Maar hoe realiseer je dat, en met wie ?

Reconquista

In zijn slottoespraak wees Bart De Wever op de groeiende kloof tussen Vlaanderen en Wallonië. Hij waarschuwde voor de ‘kwieke’ 67-jarige Di Rupo, die op vinkenslag ligt om de hervormingen van de Zweedse coalitie terug te draaien. ‘De reconquista komt eraan. De PS-machine staat klaar, en haar economisch programma is nog dogmatischer en nog linkser dan ooit,’ waarschuwde de partijvoorzitter. Tot slot legde hij de link naar wijlen Etienne Vermeersch. Die stelde dat de democratische culturen en publieke opinies te verschillend zijn om nog een doeltreffend beleid mogelijk te maken. En ook Theo Francken kreeg een open doekje omwille van zijn redding van de Assyrische christenen uit de klauwen van IS.

hoe het confederalisme überhaupt te realiseren valt, daar werd met geen woord over gerept

De copernicaanse omwenteling – zoals Kris Peeters en de CD&V hun confederalisme ooit noemden – staat voor de N-VA weer bovenaan het partijprogramma. Volgende V-dagen gaan over ecologie & economie, migratie en onderwijs. Meteen weet iedereen waar het in de campagne om zal draaien. Of de programmapunten tijdens en na de onderhandelingen nog zullen opduiken, is afwachten tot na 26 mei. En hoe het confederalisme überhaupt te realiseren valt, daar werd met geen woord over gerept. De partij liet gisteren niet in haar kaarten kijken.

 

KARL DRABBE

Karl Drabbe is uitgever non-fictie bij Vrijdag en van Doorbraak Boeken. Hij is historicus en wereldreiziger en werkt al sinds 1993 mee aan Doorbraak.

Foto’s (c) Gazet van Hove.