Het begon allemaal een paar weken geleden, na de brand in het geplande asielcentrum in Bilzen. Vlaams minister van Samenleven Bart Somers (Open Vld) tackelde het Vlaams Belang met twee voeten vooruit in het halfrond van het Vlaams Parlement. De partij van voorzitter Tom Van Grieken bestond eigenlijk uit een bende halve nazi’s. De brand in de Duitse Rijksdag van 1933 werd er direct bij gesleept. Terwijl het tot op heden onduidelijk blijft wie verantwoordelijk is voor de brandstichting in Bilzen, een misdaad die trouwens onmiddellijk werd veroordeeld door de Vlaams Belang-voorzitter.
Vorige week was het weer van dat. Na een tweet van Kamerlid Dries Van Langenhove stond de Open Vld-top opnieuw op de achterste poten, Bart Somers voorop. Van Langenhove bestempelde een bezoek van scholen aan moskeeën en het concentratiekamp van Breendonk als “zelfhaat”. Bedoeling van de tweet was om aan te tonen dat zo’n schoolexcursies een politiek doel dienen, namelijk de eigen identiteit of het nationalisme in een slecht daglicht stellen. Voor vele liberalen het bewijs dat het VB een verzameling heimelijke Hitler-adepten is. En op de Gentse gemeenteraad vond burgemeester Mathias De Clercq het nodig om de Vlaams Belang’ers te bestempelen als brandstichters.
Het filmpje van een ex-Vlaams Belang’er die de fascistische groet bracht bij een bezoek aan het kamp van Breendonk, was koren op de molen van de Open Vld’ers. Gesteund door de bevriende media (De Morgen en de VRT voorop) proberen de liberalen het Vlaams Belang te diaboliseren. Eenvoudig is dat niet, gezien het foutloze parcours dat voorzitter Tom Van Grieken sinds de verkiezingen in de media gelopen heeft. Er moeten marginale personen worden gevonden om de partij in diskrediet te brengen.
Op zoek naar een links-liberale verankering
De vraag is wel wat de Open Vld hiermee wil bereiken. Zelfs een Noël Slangen, toch jarenlang een adviseur van de partij, is van oordeel dat die vergelijkingen met de jaren ’30 en het nazisme averechts werken.
Het blijft een beetje gissen, maar het lijkt erop dat de Open Vld een nieuwe bestaansreden heeft gevonden. De partij profileert zich als links-liberale formatie die zich teweer stelt tegen wat ze als “bedreigingen voor de democratie of de mensenrechten” ziet. Een moraliserend discours dat op links voor de nodige electorale steun moet zorgen. Al vissen de liberalen hier wel in een kleine vijver van groene en rode Vlaamse kiezers.
Het is in elk geval duidelijk dat de Bart Somers-Mathias De Clercq-connectie momenteel de overhand haalt in de partij. Het nieuwe narratief moet het onvermogen van de liberalen op sociaaleconomisch vlak maskeren. Twintig jaar was de partij federaal aan de macht en wat ze achterlaat, is een begrotingstekort en een belastingdruk die tot de hoogste van de Europese Unie behoort. Daar kan ze moeilijk mee uitpakken.
Anti-Vlaams
Dat alles wordt nog versterkt door een historische aversie van de liberalen voor alles wat Vlaams-nationalistisch en zelfs Vlaams is. En de logeliberalen deinzen er niet voor terug om naar aloude FDF-traditie het Vlaams-nationalisme gelijk te stellen met de collaboratie en de nazi’s. Wat Karel De Gucht recent nog deed in De Afspraak op Canvas.
Alleen doen ze er bij de Vlaamse liberalen goed aan de politieke stamboom van verschillende van hun verkozenen eens te bekijken. Bart Somers, Bart Tommelein, Frederik-Willem Schiltz, Christian Leysen : een “zwartere” pedigree is moeilijk te vinden.
De N-VA moet in de flank worden geraakt
Dat de Open Vld nu een primaire anti-Vlaams Belang-partij is geworden, zou ook kunnen gezien worden als een manier om de N-VA zijdelings te treffen. Is het een manier om de partij te proberen te verzwakken ? In elk geval heeft ontslagnemend minister van Sociale Zaken Maggie De Block zich de voorbije week goed van haar taak gekweten. Niet in de Vlaamse pers, dat durft ze niet, maar in de Franstalige pers werd bijna een gelijkheidsteken geplaatst tussen N-VA en Vlaamse Belang. “N-VA komt steeds dichter bij het Vlaams Belang”, aldus De Block in een interview met La Libre Belgique, “Kijk naar Twitter en het parlement, een N-VA-VB-as is zich aan het vormen.” Een openlijke sollicitatie richting paars-groen was dat, een dag voor het optreden van Bart Somers op het VTM-journaal, waar de rode loper werd uitgerold voor een federale regering zonder N-VA. Is het de bedoeling van Open Vld om N-VA en Vlaams Belang, die samen in de oppositie zitten, op één lijn te zetten ? Om jarenlang beide partijen te diaboliseren om zo ook de partij van Bart De Wever de nodige politieke legitimiteit af te nemen ?
De geschiedenis leert dat de politieke hysterie van dat soort de liberalen weinig heeft opgeleverd. Guy Verhofstadt verklaarde twintig jaar geleden dat zijn parcours kon afgerekend worden op “het succes van extreemrechts”. Welnu, het Vlaams Blok haalde in 2004 bij de Vlaamse verkiezingen meer dan 24 procent van de stemmen. Bij een volgende stembusslag in 2024 zou het wel eens opnieuw die richting uit kunnen gaan.
Foto’s (c) Gazet van Hove.