In het verleden hebben turncoaches in een grote prestatiedrang zich bezondigd aan psychisch grensoverschrijdend gedrag en deed de Gymnastiekfederatie te weinig. Tot die conclusie komt de onafhankelijke onderzoekscommissie die in opdracht van Vlaams minister van Sport Ben Weyts de getuigenissen over grensoverschrijdend gedrag onderzocht. “Dit is een louterend moment. Elke sportclub moet een veilige haven zijn”, zegt Ben Weyts.
Vorige zomer doken er zorgwekkende getuigenissen op over grensoverschrijdend gedrag in de gymnastiekwereld. Vlaams minister van Sport Ben Weyts trok het dossier persoonlijk naar zich toe en gaf in augustus 2020 de opdracht om een onafhankelijke onderzoekscommissie samen te stellen. Die kwam op basis van meerdere bezwarende getuigenissen tot de conclusie dat er in de turnwereld duidelijk sprake was van psychisch grensoverschrijdend gedrag. Er bestond een prestatiedwang, met onder meer vernederingen, beledigingen,… Meerdere coaches hebben zich er schuldig aan gemaakt en het had op sommige ex-gymnasten een blijvende impact.
Gymnastiekfederatie liet grensoverschrijdend gedrag te lang aanslepen
De Gymnastiekfederatie Vlaanderen (Gymfed) heeft in het verleden onvoldoende ondernomen om de wantoestanden aan te pakken. Er werden verschillende kansen gemist om de klachten te erkennen, waardoor aanslepende spanningen ontstonden. De getuigenissen maken duidelijk dat de prestatiedruk doorwoog en dat dat ten koste ging van de totale ontwikkeling van de topgymnasten. Er kwam wel een ommekeer in de periode 2018-2019: toen werd de almacht van de coach doorbroken door de instelling van interdisciplinaire teams, waarin naast de coach onder meer ook een psycholoog, kinesist en diëtist betrokken worden om de gymnasten een totaalbegeleiding te geven.
Gezond en ethisch sporten moeten vooropstaan
Of het nu gaat om amateursport of topsport : altijd moet gezond én ethisch sporten vooropstaan, meent minister Weyts. “Topsport staat daar níet boven. In het verleden werd het mentale welzijn van topsporters opgeofferd in de jacht op medailles. De gymnastiekwereld is hier extra kwetsbaar voor: gymnasten beginnen op jonge leeftijd, het is een heel technische sport en er is vaak een grote afhankelijkheid van de coach. Maar de gymnastiekwereld is zeker niet uniek : dit is iets waar we in de héle sportwereld tegen moeten vechten.”
Gymfed en coaches bieden verontschuldigingen aan
Gymfed aanvaardt de conclusies van de onderzoekscommissie zonder voorbehoud en biedt verontschuldigingen aan voor de gemaakte fouten. Ook de coaches bieden formeel hun excuses aan. “Dat is voor mij cruciaal : alles begint bij de problemen erkennen en er verantwoordelijkheid voor nemen”, zegt minister Weyts.
Topsport mag niet ten koste van mentale gezondheid gaan
Op vraag van minister Weyts heeft de onderzoekscommissie concrete aanbevelingen opgesteld om te komen tot een geïntegreerd beleid waarin het nastreven van topsportprestaties niet ten koste gaat van de mentale gezondheid van de sporters. Het gaat onder meer om een grondige screening van alle coaches, transparante selectiecriteria en -procedures, open communicatie en een doorgedreven uitstroombeleid met de nodige nazorg.
Voortouw inzake integriteit in de sport
Vlaanderen neemt het voortouw inzake integriteit in de sport, beklemtoon Ben Weyts. “Dat is al ingezet onder mijn voorganger Philippe Muyters en we gaan het nu verder versterken. Na het integriteitsbeleid op federatie-niveau is de volgende stap nu om het integriteitsbeleid onlosmakelijk te vervlechten met de werking van elke club. Met een integriteitsluik in de clubreglementen en een vertrouwenspersoon in de clubs, waar alle leden bij terecht kunnen.”
