Covid-19 komt waarschijnlijk uit Chinees labo
We doorstaan de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog en we weten nog steeds niet hoe die is ontstaan. Nu in het Westen het einde van de coronatunnel in zicht komt en we minder in beslag worden genomen met het bestrijden van de ziekte, groeit de aandacht voor de werkelijke oorsprong van dit vernietigende virus.
Er zijn maar twee plausibele theorieën over het ontstaan van Covid-19. Ofwel is het via een ‘tussendier’ overgesprongen van vleermuizen op mensen. Dat was lange tijd veruit de meest aanvaarde theorie. Ofwel is het gefabriceerd in een Chinees labo en daar door gebrekkige veiligheidsmaatregelen uit kunnen ontsnappen. Die laatste denkpiste werd lang weggelachen, maar is nu aan een snel tempo de dominante opvatting aan het worden.
Geen aanwijzingen voor natuurlijke oorsprong
Wanneer er vorig jaar in de Vlaamse pers werd gesproken over de mogelijkheid dat Covid-19 in een Chinees laboratorium is gemaakt, viel geregeld het woord “samenzweringstheorie”. Het argument was steeds hetzelfde : er is geen enkel bewijs voor die speculatie. Die harde bewijzen zijn er nog steeds niet, maar de vermoedens gestoeld op indirect bewijs zijn de jongste weken snel toegenomen.
Niet dat er zoveel nieuwe dingen aan het licht komen. Het is vooral het doorzettingsvermogen van enkele individuele wetenschappers en een paar recente artikels van wetenschapsjournalisten in de VS die voor genoeg gaten in de dijk hebben gezorgd voor een complete ommekeer in de opinie. Pers, politiek en de gevestigde wetenschap willen hun reputatie redden en lopen vandaag massaal over naar de denkpiste die ze lang weggelachen hebben.
Het vermoeden van een natuurlijke oorsprong toont zich intussen steeds zwakker. Er wordt algemeen aangenomen dat het virus niet rechtstreeks van vleermuis op mens is overgegaan. Er is dus een ‘tussendier’ nodig (het gordeldier is een vooraanstaande kandidaat). Het probleem is dat, ondanks 15 maanden aan zeer intensief speurwerk (de Chinezen zijn ongetwijfeld gemotiveerd om de labopiste te weerleggen), er maar geen besmet dier gevonden wordt. Bij SARS was dit dier al na 4 maanden geïdentificeerd, bij MERS na 9 maanden. Eke dag wordt de kans dat Covid-19 uit de natuur komt wat kleiner.
Een andere aanwijzing tegen de natuurlijke oorsprong is dat het virus onmiddellijk geschikt was voor mensen. Wanneer een virus eerst overspringt van dier op mens, is het nog steeds een virus vooral aangepast aan dat dier. Er zijn mutaties nodig opdat het een succesvol virus wordt dat gemakkelijk van mens op mens wordt overgedragen. Covid-19 was onmiddellijk aangepast aan de mens, wat het waarschijnlijker maakt dat het kunstmatig van oorsprong is.
Veel aanwijzingen : een labolek
Toeval is geen bewijs, maar het is toch wel zeer merkwaardig dat het virus eerst opdook in de stad waar het belangrijkste labo is gevestigd voor onderzoek naar coronavirussen. Dat onderzoek gaat verder dan gewoon de studie van gekende virussen. Er wordt aan experimenten met “gain-of-function” gedaan, waarbij aan bestaande virussen eigenschappen worden toegevoegd. Zo maakt men supervirussen met de bedoeling de natuur een stap voor te zijn. Een van die toegevoegde eigenschappen is bijvoorbeeld extra besmettelijkheid voor mensen. De virussen werden in het labo getest op muizen waarin menselijke cellen waren ingeplant.
Dit soort onderzoek gebeurt meer dan men denkt en heus niet alleen in China. In 2011 creëerde een onderzoeker van Erasmus Universiteit Rotterdam bijvoorbeeld een variant van de vogelgriep waarvan hij zelf zei dat het “waarschijnlijk een van de meest gevaarlijke virussen is die je kan maken”.
Van alle gekende virussen is RaTG13 hetgeen het meest op Covid-19 lijkt. Shi Zhengli, bijgenaamd “the bat lady”, ontdekte het bij vleermuizen in een mijnschacht. De ‘vleermuizenvrouw’ is tevens de leidende onderzoekster van het Wuhan Virologisch Instituut. Dit verband met alweer hetzelfde laboratorium maakt het zeer moeilijk hier nog toeval aan het werk te zien.
Voor de rest van de wereld zou het goed nieuws zijn als zou komen vast te staan dat dit coronavirus uit een labo komt. Dat biedt ons tenminste de mogelijkheid om te vermijden dat het opnieuw gebeurt
Dat een virus ontsnapt uit een labo is overigens niet uitzonderlijk. Het gebeurt regelmatig, zelfs uit westerse laboratoria, gelukkig met minder catastrofale gevolgen dan bij Covid-19. SARS1 ontsnapte bijvoorbeeld al vier keer uit een labo in Peking. Over de gebrekkige veiligheid rond het Wuhan Virologisch Instituut waren vooraf reeds verschillende klachten opgesteld.
Twee weken geleden bracht een onderzoek van de Amerikaanse inlichtingendiensten aan het licht dat in november 2019, een maand voor de eerste vaststelling van Covid-19, drie medewerkers van het labo tegelijk ziek werden en in het hospitaal opgenomen werden met symptomen die lijken op die van Covid-19.
Een ander belangrijk element dat de piste van een labolek geloofwaardiger maakt, is de houding van China tegenover onderzoek ter plaatse. Het onderzoeksteam van de WGO mocht enkel het land betreden met een opdracht die onderzoek naar een labolek uitsloot. De onderzoekers kregen ook geen toegang tot de archieven van het labo van Wuhan. De databestanden over virussen werden gesloten. Dat is de houding van een regime dat iets te verbergen heeft.
De verantwoordelijkheid van China is hoe dan ook verpletterend
Wat verandert een labolek aan de verantwoordelijkheid van China ? Weinig. Een onopzettelijk lek wijst op een nalatigheid die niet groter is dan het in stand houden van de exotische wildmarkten die al lang het voorwerp zijn van waarschuwingen voor virusuitbraken vanwege wetenschappers. China is daarmee even schuldig aan het soort nalatigheid dat in ons rechtsbestel tot schadevergoeding zou leiden. Laten we niet vergeten dat dit land zich, dankzij zijn dictatoriale regime, een veel radicalere aanpak van het virus kon permitteren dan westerse samenlevingen en daardoor het enige was dat vorig jaar economische groei kende.
De grootste schuld van China betreft de periode na de vaststelling van de uitbraak. Het communistische regime moet door de internationale gemeenschap verantwoordelijk gesteld worden voor het criminele, langdurige verzwijgen van de aard van het virus en de besmettelijkheid ervan voor mensen, en het onder druk zetten van de WGO, waardoor het virus te laat werd erkend als internationale bedreiging. Ook daarna bleef het regime liegen, manipuleren en dreigen. Dat moet gevolgen hebben.
Voor de rest van de wereld zou het eigenlijk goed nieuws zijn als zou komen vast te staan dat dit coronavirus uit een labo komt. Dat biedt ons tenminste de mogelijkheid om te vermijden dat het opnieuw gebeurt. We kunnen dit type onderzoek dan enkel nog toestaan in bepaalde omstandigheden en met strikte veiligheidsvoorschriften. Indien dit echter een natuurlijk virus is, zal het blijven en blijven terugkomen, op een keer met nog veel dodelijkere gevolgen dan hetgeen ons nu heeft getroffen. Ook daarom is het noodzakelijk dat China onderzoek toelaat naar de oorsprong van Covid-19.
Op de webstek “Long Bets” kan je voorspellingen op lange termijn doen. Iemand anders kan je dan uitdagen tot een weddenschap over die voorspelling. De Engelse astrofysicus Martin Reese plaatst er enkele jaren de profetie dat voor het einde van 2020 een ziekte zou uitbreken die het gevolg is van een biologische terreurdaad of menselijke fout en die meer dan een miljoen dodelijke slachtoffers zou maken. Vooruitgangsoptimist Steven Pinker daagde hem daarover in 2017 uit tot een weddenschap voor 400 euro. Ik ben een fan van de boeken van Pinker, maar deze weddenschap gaat hij waarschijnlijk verliezen.
Foto’s (c) Gazet van Hove.