door Redactie Politiek ’t Pallieterke .
Eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) hoopte nog snel een onderbouwd begrotingsakkoord voor 2023 en 2024 af te sluiten vooraleer de partijen op goed anderhalf jaar van de verkiezingen in electorale modus gingen. Hij had pech. De electorale oprispingen kwamen sneller dan verwacht en daar is De Croo zelf deels verantwoordelijk voor.
Dat de onderhandelingen voor de opmaak van de begroting veel weg hebben van een tapijtenmarkt is niet verwonderlijk, zeker niet gezien de grote ideologische verschillen binnen de Vivaldi-regering. Het is ook een oude Belgische ziekte dat men geen doortastend beleid voert en dat er uiteindelijk een flauw compromis uit de bus komt dat weinig voorstelt maar waar iedereen mee tevreden is. Links krijgt wat belastingverhogingen en rechts iets dat op besparingen lijkt. De Croo hoopte zo een akkoord te bereiken waarmee zijn regering het laatste anderhalf jaar van de legislatuur uit kon doen. Maar dat viel tegen. Tijdens de onderhandelingen kwamen de oude ideologische tegenstellingen tussen socialisten en liberalen naar boven. En het werd harder gespeeld dan gedacht.
De liberalen hoopten met het snoeien in de zogenaamde perequatie van de ambtenarenpensioenen een trofee binnen te halen. In mensentaal : de pensioenen van het vastbenoemde overheidspersoneel stijgen niet alleen met de index, maar ook met de reële loonaanpassingen van de werkende ambtenaren. De liberalen wilden daarin het mes zetten, maar de socialisten zeiden neen. Men had gedacht dat de PS dit ging laten passeren omdat de perequatie momenteel vooral de Vlaamse gepensioneerde leerkrachten ten goede komt, maar de Franstalige socialisten vreesden dat dit de aanzet zou zijn tot verdere besparingen in de ambtenarenpensioenen. Waarna de premier eigenhandig een trofee van links van tafel gooide : de verhoging van de effectentaks. Het leidde tot spanningen in de regering die men eerder verwacht net voor een stembusslag. Gevolg is dat het begrotingsakkoord weinig voorstelt en dat – zoals verwacht- de echte sanering wordt doorgeschoven naar de volgende legislatuur.
Een Verhofstadt-show in Gent
Dat iedereen al gegrepen is door de verkiezingskoorts is voor een belangrijk deel de fout van Alexander De Croo zelf. Hij gaf het startschot van de electorale campagne met zijn openingscollege aan de Universiteit Gent op 4 oktober. Het was een optimistische boodschap, ondanks de vele problemen waarmee onze samenleving wordt geconfronteerd. De Croo deed een ‘verhofstadtje’ waarbij hij vooral voluntarisme wou tonen en zich afzet tegen het negativisme van de oppositie. “Je hebt mensen die altijd alleen problemen zien, De Croo is iemand die vooral denkt in oplossingen, ook als het moeilijk is”, is de teneur bij zijn partij. Kortom, de oppositie is een bende zuurpruimen en daar wil Vivaldi een andere boodschap tegenover stellen. Dat er nu veel onzekerheid is door de hoge inflatie en de stijgende energiefacturen wordt verzwegen.
De Croo maakte duidelijk dat het in 2024 kiezen is tussen hem en de “zageventen” van N-VA, Vlaams Belang maar ook PVDA. Met de onderliggende boodschap dat Vivaldi met een meerderheid gewoon nog eens vijf jaar verder doet. Desnoods zonder cd&v.
De demarche van De Croo maakte andere partijvoorzitters zenuwachtig. Georges-Louis Bouchez van de MR, al in constante verkiezingsmodus, schakelde tijdens een VTM-interview nog een versnelling hoger. Want ook al is hij één van de architecten van de huidige Vivaldi-coalitie, hij wil niet gezien worden als de verdediger van deze regering. Dat moet hij doen, wil hij alle rechtse Waalse en Brusselse kiezers achter zich scharen. Op VTM hield Bouchez het klassieke donkerblauwe betoog dat werkenden niet nog meer belast moeten worden. Aan de begrotingstafel zorgden de MR-ministers ervoor dat het fiscaal voordeel op de tweede woning voorlopig behouden blijft.
Ook cd&v-voorzitter Sammy Mahdi schoot in actie. Wel had hij zijn les geleerd en ging hij niet even ver als ten tijde van de Vlaamse begrotingsgesprekken. Maar toch, het voorstel tot fiscale hervorming van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) moest op één of andere manier in de onderhandelingen worden meegenomen. Uiteindelijk wordt het wellicht naar een latere datum verschoven. Het plan voorziet in een daling van de lasten op arbeid, gecompenseerd door andere inkomsten, wellicht via vermogenstaksen. Het is een thema waarmee de christendemocraten in 2024 naar de kiezer zouden willen stappen, maar de grote hervorming zou misschien toch nog voor tijdens deze legislatuur zijn.
De truc van het internationale staatsmanschap
De Croo hield de cd&v-plannen tegen en haalde het argument naar voor dat er te weinig tijd was. Een beetje flauw, want de regering zelf is veel te laat begonnen met de begrotingsgesprekken. Half september stond men nog nergens terwijl het op die manier haastwerk wordt. Vroeger was het de gewoonte dat het voorbereidend werk al in juli werd gedaan. Dat een De Croo zo traag functioneert heeft ook een electorale betekenis, hoe vreemd het klinkt. Zo geef je de indruk voorrang te geven aan de echte grote uitdagingen zoals het Europese antwoord op de Russische agressie in Oekraïne. Zoals vorige week toen de eerste minister in Praag zijn collega’s ontmoette voor de eerste bijeenkomst plaats van de Europese Politieke Gemeenschap (EPG), een nieuw Europees overlegforum. Wat de betekenis hiervan is als er al instellingen zijn zoals de EU, de NAVO, de Raad van Europa en het OVSE, blijft onduidelijk. Maar voor De Croo is dat een manier om de indruk te wekken dat hij de carrure heeft van een internationale staatsman. Een topfunctie zit er niet direct in, maar de Brakelaar hoopt via zijn imago van belangrijk premier op het Europese toneel in eigen land te scoren.
Foto’s (c) Gazet van Hove.