door Jurgen Ceder in ’t Pallieterke .
2022 zal de geschiedenis ingaan als het jaar dat de oorlog begon. Een oorlog op Europees grondgebied, een oorlog die we niet meer mogelijk hadden geacht. De strijd zal doorgaan in het nieuwe jaar en het einde is nog niet in zicht.
Kwam de oorlog onverwacht, het verloop was nog onverwachter. Het waren niet alleen de Russen die zich schromelijk had miskeken op de moed en de kracht van Oekraïne. Er waren zelfs FSB-agenten die al in Kiev hun nieuwe verblijfplaats hadden uitgekozen. Ook het Westen had niet verwacht dat het land lang zou standhouden, laat staan de Russen weer in het defensief te dringen.
“Ik heb munitie nodig, geen vervoer”, was de reactie van Zelensky op het aanbod van Biden om hem met een legervliegtuig in veiligheid te brengen. Niets verplichtte hem tot dat antwoord. In The Atlantic beschrijft Anne Applebaum deze week hoe alles heel anders had kunnen lopen zonder de onverzettelijkheid die werd verpersoonlijkt door de Oekraïense leider.
Ze probeert zich in dat artikel ook de wereld voor te stellen indien Poetins plan om Oekraïne in enkele dagen onder de voet te lopen zou zijn geslaagd. Hoe dit de veiligheid van Europa in het gedrang zou hebben gebracht, welk prestige dit Poetin zou hebben opgeleverd, welke klap dat zou zijn geweest voor het reeds tanende aanzien van het Westen, hoe dit een Chinese aanval op Taiwan zou hebben aangemoedigd. De agressor is echter afgestraft, door een combinatie van onvermoede Oekraïense weerbaarheid en een ongeziene golf van westerse solidariteit.
Een overwinning van het nationalisme
De fundamentele reden voor het conflict is de keuze van Oekraïne voor het Westen en de weigering van Poetins Rusland om dat te aanvaarden. De Oekraïners vechten echter niet voor het Westen, voor Europa of voor een of andere geopolitieke overweging. Ze vechten zelfs niet voor democratie of voor moderne westerse waarden. Ze vechten voor hun families, voor hun land, voor hun volk. Westerse commentatoren geven het niet graag toe, maar het is de kracht van nationalisme dat Oekraïne overeind houdt. Helaas was dat ook geen evidentie voor een aantal Vlaams-nationalisten die zich door hun identiteit van oppositie en tegencultuur zelfs hebben laten verleiden tot sympathie voor Poetin.
Met hun wil alleen hadden de Oekraïners het niet gered, maar het was wel hun moed van de eerste dagen die in het Westen een golf van sympathie en respect heeft uitgelokt, die zich daarna heeft vertaald in massale hulp. De militaire steun, vooral uit de VS, was onmisbaar. Ook de krachtige en eensgezinde westerse reactie was een verrassing, voor Poetin, maar ook voor onszelf. Hoewel de Wagnergroep momenteel op Bachmoet blijft inbeuken, denken nog weinigen dat Rusland een zuiver militaire overwinning kan behalen. Oekraïne van zijn kant kon in de tweede helft van de oorlog drie succesvolle tegenoffensieven uitvoeren, maar het is niet zeker of dat nog zal lukken tegen een Russisch leger dat nu overal een verdediging in de diepte aan het opzetten is. Alles lijkt vast te zitten. Dit was echter een oorlog met al veel verrassingen. In 2023 kunnen we er nog meer verwachten.
Foto’s (c) Gazet van Hove.