door Filip Van Laenen in ’t Pallieterke .
Tenzij er vervroegde federale verkiezingen komen, is 2023 het laatste volledige kalenderjaar voor de regionale, federale en Europese verkiezingen. Wat zijn de uitdagingen voor de Vlaamse partijen om het verkiezingsjaar 2024 zo goed mogelijk te kunnen starten ?
De volgende Europese verkiezingen vinden in principe plaats op zondag 9 juni 2024. Aangezien de regionale verkiezingen aan de Europese gekoppeld zijn, verkiezen we die dag ook een nieuw Vlaams Parlement. Of er die dag ook federale verkiezingen zullen zijn, is voorlopig nog koffiedik kijken. De socialisten aan beide zijden van de taalgrens lijken zin te hebben in vervroegde verkiezingen, maar aarzelen toch om de stekker uit de regering-De Croo te trekken.
Vlaams Belang : eerste plaats behouden
2022 was voor Vlaams Belang geen topjaar in de peilingen. Niet dat de partij op verlies stond – de slechtste score gaf nog steeds drie procent winst tegenover 2019 – maar de voorgaande jaren scoorde het Vlaams Belang toch hoger en stond het ook steevast op de eerste plaats in Vlaanderen. Pas in de laatste peiling van het jaar stond Vlaams Belang opnieuw afgetekend op kop met meer dan een kwart van de stemmen. Dat is meteen ook de positie die de partij in 2023 moet proberen vast te houden. Als een combinatie met de N-VA ook nog eens een meerderheid in zetels in het Vlaams Parlement geeft, zit de partij helemaal gebeiteld.
Het zwakke punt blijft dat alle media uiterst vijandig tegenover Vlaams Belang staan en met plezier de minste misstap of ongelukkige uitspraak van een mandataris aangrijpen om de partij frontaal aan te vallen. Zeker in verband met de oorlog in Oekraïne blijft het voor Vlaams Belang opletten geblazen om niet in een lastig parket te komen.
N-VA : boven de 20 procent blijven
De N-VA bleef dit jaar vlotjes boven de 20 procent scoren in de peilingen. Netto stond de partij weliswaar steeds op verlies, maar dat verlies bleef wel beperkt. In twee peilingen kwam de partij opnieuw als grootste uit de bus, maar dat lag misschien toch vooral aan een (tijdelijke ?) verzwakking van het Vlaams Belang.
Een tweede plaats in Vlaanderen en een score boven de 20 procent zijn voorlopig best aanvaardbaar voor de N-VA, al mag het natuurlijk altijd wat meer zijn. Maar dat kan snel anders worden als de groei van Vooruit aanhoudt en die tweede plaats in gevaar komt. De ambitie van de partij moet toch blijven om alsnog de uitslag van de vorige verkiezingen, ongeveer een kwart van de stemmen in Vlaanderen, te evenaren.
Vooruit : derde plaats en huidige score behouden
2022 was een goed jaar voor Vooruit. Had iemand eind 2021 Conner Rousseau 16 procent en een veilige derde plaats in de peilingen aangeboden, we zouden hem aangeraden hebben om onmiddellijk te tekenen. De laatste peiling van het jaar bevestigde die positie van de Vlaamse socialisten, maar bevatte toch een kleine valse noot. Was de kleine achteruitgang niet meer dan een statistische schommeling, of heeft Vooruit te vroeg gepiekt ? Vervroegde federale verkiezingen zouden de partij niet slecht uitkomen om de huidige winst federaal vast te klikken.
Open Vld en cd&v : weer boven de 10 procent uitkomen
Voor cd&v was 2022 een rampjaar, met zowel het ontslag van Vlaams minister Wouter Beke als dat van partijvoorzitter Joachim Coens. In drie van de vijf peilingen scoorden de christendemocraten onder de 10 procent en voorlopig ziet het er niet naar uit dat de kentering al is ingezet. Waar is de tijd dat de partij meende als het ware recht te hebben op minstens twintig procent van de stemmen van Vlaanderen en dat elk slechter resultaat niet meer was dan een tijdelijke vergissing van de kiezer ? Vandaag is de partij al tevreden als ze zo dicht bij de 10 procent scoort dat ze statistisch een kans maakt om er toch nog boven te zitten.
Ook Open Vld zat dit jaar drie keer onder de 10 procent, maar lijkt zich het verlies minder aan te trekken. Is dat omdat de val van de Open Vld minder steil is of omdat men erop rekent dat MR de Vlaamse liberalen hoe dan ook mee in de volgende federale regering zal hijsen ?
Groen : verlies beperken
Boven de 10 procent uitkomen is al lang geen ambitie meer voor Groen, maar de partij wist in 2022 het verlies in de peilingen wel te beperken. De trend is lichtjes dalend, waardoor de kiesdrempel weer snel in het vizier kan komen. Maar als de peilingen de partij nog steeds overschatten zoals in 2019, ziet het er echt niet goed uit voor de groenen.
PVDA : van de laatste plaats wegraken
In vier van de vijf peilingen van 2022 stond de PVDA niet op de laatste plaats, maar in de laatste peiling moesten de communisten toch weer alle andere partijen voor zich laten. De partij slaagt er ook niet in om eindelijk eens 10 procent te halen in Vlaanderen. Meer zelfs, in de laatste peiling zat de PVDA weer dichter bij de kiesdrempel dan die 10 procent. Daarmee zitten ook de communisten in een negatieve trend en leverde het partijvoorzitterschap van Raoul Hedebouw in Vlaanderen voorlopig nog niet de langverwachte doorbraak.
Foto’s (c) Gazet van Hove.