En hoe kunnen we dat voorkomen ?
door Wannes Neukermans in ’t Pallieterke .
België – en zeker Vlaanderen – moet er te allen tijde voor zorgen dat er geen exodus van Vlaamse bedrijven komt. Dat zou, veel meer dan het weghalen van het spaargeld van de Vlamingen, een desastreuze impact op de overheidsfinanciën hebben. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dat niét gebeurt ? En doen de Vlaamse en Belgische regeringen genoeg om een aantrekkelijk bedrijfsklimaat te creëren ?
“Minder tewerkstelling, minder belastingen, minder parafiscaliteit…” Volgens professor overheidsfinanciën Herman Matthijs (UGent) zou een exodus van Vlaamse bedrijven desastreus zijn. “Dat heeft zich in het verleden al voorgedaan. Ik denk aan Ford, Opel…” Als er niet snel stappen worden gezet op vlak van onder andere werkzaamheidsgraad, vrezen onder andere de havens dat bedrijven zullen delokaliseren.
Petrochemie
Op 18 december 2014 liep in Genk de laatste Ford Mondeo van de band en sloot de fabriek definitief. Uiteindelijk verloren zo’n 4.000 mensen rechtstreeks hun baan, maar het wegvallen van dit bedrijf had grotere gevolgen. De slechtste voorspellingen spraken destijds van een impact op de jobs van 12.000 mensen en een gat in de federale begroting van een half miljard.
Volgens Herman Matthijs is het moeilijk om te zeggen hoeveel of welke bedrijven naar het buitenland zouden willen verhuizen. “Maar ja, als bijvoorbeeld de Antwerpse petrochemie zou wegvallen, één van de grote pijlers van onze economie… Dat zou dramatisch zijn.” Volgens Matthijs moeten Vlaanderen en België er daarom alles aan doen om dergelijke sectoren in Vlaanderen te houden.
Reshoring
“En dat gebeurt gelukkig ook. In het verleden hebben we al dikwijls buitenlandse ondernemingen naar hier gehaald met interessante fiscale projecten en dergelijke.” Dat klopt, zegt professor economie Rudy Aernoudt (UGent). “Er is trouwens nu ook een beweging bezig waar ik veel reclame voor probeer te maken : de reshoring.” Bedrijven die in het verleden uit België wegtrokken – vanwege de hoge loonkosten en hoge belastingen – lijken nu terug te keren. Voornamelijk naar Vlaanderen, dat moeite lijkt te doen om dergelijke bedrijven terug te halen.
Denk aan het Aartselaarse technologiebedrijf Nobi. Dat opende recent een nieuwe fabriek waarin slimme lampen voor senioren met valdetectie en -preventie gemaakt zullen worden. Voordien produceerde het bedrijf zijn lampen in China. Tussen 2000 en 2010 zijn veertig procent van de bedrijven vertrokken, zegt Aernoudt. “En als je nu alle parameters ziet, zou het voor meer dan de helft van die bedrijven interessant zijn om terug te keren. Ik zou eerder als hypothese nemen dat ze terugkomen. Dat zou een positieve impact hebben.”
Jobs, Jobs, Jobs
Ook in de Antwerpse haven is men ervan overtuigd dat de toekomst van de industrie ook in Vlaanderen kan liggen. “Ik zie veel opportuniteiten in de productie van de brandstoffen van de toekomst voor de scheep- en luchtvaart, zoals biogas en synthetische brandstoffen zoals e-methanol”, vertelde Daan Schalk, de havenbaas van North Sea Port in De Standaard eind vorig jaar (19/11/2022). Het enige waar Schalk voor vreest, is de stijgende werkgelegenheid. Tegen 2050 zouden er 40.000 extra arbeidsplaatsen kunnen komen in de havens. “De vraag is of we de mensen gaan vinden voor die bijkomende jobs. De werkzaamheidsgraad moet omhoog. Arbeidsmigratie vanuit omliggende regio’s wordt onvermijdelijk. (…) Gebeurt er niets, dan zullen we geen nieuwe activiteiten kunnen aantrekken. Erger nog, dan riskeren we dat bedrijven delokaliseren.”
De beide professoren hopen dat bedrijven zo veel mogelijk in Vlaanderen blijven, omdat de negatieve gevolgen van een grote exodus onoverkomelijk zouden zijn. Ten eerste zou de vennootschapsbelasting wegvallen”, zegt Aernoudt. “En dat is een vrij groot bedrag. Dat gaat grosso modo over 20 miljard euro per jaar. Ongeveer 65 procent daarvan is Vlaams, ongeveer 12 miljard euro. In de hypothese dat álle Vlaamse bedrijven zouden verdwijnen, zou er dus ongeveer 7,5 procent van de begrotingsinkomsten verdwijnen.”
Bovendien zou ook de werkgelegenheidsgraad fors zakken. “Als je ziet dat de industrie nog altijd 16 procent van de werkgelegenheid vertegenwoordigt, 500.000 mensen ongeveer. Als die werkgelegenheid daalt, zou dat natuurlijk wel enorme budgettaire implicaties hebben”, besluit Aernoudt.
Vlaams Parlementslid Axel Ronse (N-VA) : “Vlaams zelfbestuur is de enige manier om echt doortastende maatregelen te nemen”
“Ondanks forse federale tegenwind, doet Vlaanderen er alles aan om bedrijven te versterken en er nieuwe aan te trekken. Samen met mijn collega Maaike De Vreese bezoek ik elke vrijdag een West-Vlaams bedrijf. We zitten nu al boven de 100 bezoeken. Niet covid, niet de energiekost en ook niet Brexit zet een rem op de groei. Wél het tekort aan personeel. De bevoegdheden voor Vlaanderen zijn op dat vlak vrij beperkt. We hebben geen enkele hefboom om langdurig zieken te activeren. We mogen de werkloosheidsuitkering niet in de tijd beperken. Per 100 euro die iemand als loon ontvangt, belast Vivaldi 54 euro weg. Het enige wat Vlaanderen daartegenover kan zetten is de jobbonus waardoor de laagste lonen er 600 euro netto per jaar op vooruitgaan. Daarmee maken we werken alvast aantrekkelijker. Vlaams zelfbestuur is de enige manier om echt doortastende maatregelen te nemen.”
“Naast voldoende personeel is de beschikbaarheid van kapitaal ook cruciaal voor onze economie. De voorbije decennia investeerde Vlaanderen fors in een sterk financieel ecosysteem. De belastingen op investeerders die minister Van Peteghem nu wil invoeren, leggen een bom onder de Vlaamse welvaart. Bovendien gaan ze compleet in tegen onze principes van rechtszekerheid. Retroactief zal wat overeengekomen werd via ‘rulings’ worden genegeerd. Zoiets jaagt investeerders weg. De komende weken worden cruciaal en ik zal elke seconde gebruiken om minister Brouns aan te jagen de alarmbel te laten luiden bij federaal minister Van Peteghem.”
Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens : “Wat Vlaanderen zelf doet, doet het met méér regeltjes”
“Alhoewel ik soms de indruk krijg dat men er in Wallonië en in linkse partijen anders over denkt, vullen schatkisten zich niet vanzelf. Een gezond land vereist een dito economie en investeringsklimaat. In 2022 oogden de cijfers inzake buitenlandse investeringen in Vlaanderen best goed. Maar blijft Vlaanderen ook in de toekomst aantrekkelijk ? Er doemen wel wat gevaren op.”
“België is nog steeds recordhouder inzake het belasten van arbeid. Recenter komt daar nog bij dat door het lamentabele en versnipperde energiebeleid de energiekost hier hoger ligt dan in onze buurlanden. De Belgische constructie is een fors concurrentieel nadeel. Ook over ons onderwijs maak ik me grote zorgen. Het algemene niveau daalt en de juiste profielen worden niet afgeleverd. Een groot probleem voor bedrijven.”
“Nog een toenemende dreiging : de overregulering. Wat Vlaanderen zelf doet, doet het met méér regeltjes. Het Vlaamse politieke establishment wil ook in het afdwingen van de door de EU opgedrongen normen steeds haantje de voorste spelen. Zullen bedrijven nog wel de ruimte krijgen om hier te kunnen ondernemen ? Als het van het Vlaams Belang afhangt, moet het antwoord op deze vraag uiteraard ‘ja’ zijn.”
foto’s (c) Gazet van Hove.