De biologie achter ‘age gap’ koppels
ANALYSE – door Koen Tanghe – www.doorbraak.be .
Het fenomeen van oudere, succesvolle mannen die een relatie aangaan met jongere vrouwen kwam de jongste tijd opvallend vaak in het nieuws. Een enkele keer in negatieve zin : Leonardo di Caprio (48) kreeg eerder dit jaar nogal wat kritiek te verduren naar aanleiding van zijn vermeende relatie met een 19-jarige schone.
Nochtans zijn dat soort age gap-koppels schering en inslag. In Vlaanderen is het bekendste voorbeeld ervan misschien wel Herman Brusselmans (65) en zijn ravissante Nederlandse vriendin Lena (31). Al komen Paul Jambers (77) en Pascale Naessens (54) aardig in de buurt.
De nieuwsstroom over het eerste koppel valt dan ook nauwelijks bij te houden : hij raakt ‘oververhit’ door viagra, zij vindt vrijen met hem tien keer opwindender dan vrijen met iemand van haar leeftijd, hun talrijke ruzies verbeteren dankzij de komst van hun kindje Roman, enzoverder.
Karl Vannieuwkerke (52) kreeg recent eveneens een kind bij zijn 15 jaar jongere vriendin Caroline Vereenooghe (37). Het tweede al. Mick Jagger doet echter beter. Als bijna 80-jarige verloofde hij zich onlangs met de 36-jarige Melanie Hamrick, een florissante Amerikaanse ex-ballerina met wie hij enige jaren geleden zijn achtste kind kreeg. De vorige zeven kreeg hij bij vier andere vrouwen.
Zijn collega Sir Paul McCartney (81) vroeg zich dan weer af of zijn 17 jaar jongere vrouw Nancy Shevell al geboren was toen hij, in 1963 en 1964, foto’s nam van de Beatles. De immer elegante Britse Prinses van Wales, patrones van de National Portrait Gallery waar ze inmiddels te bewonderen zijn, vond dat duidelijk grappig (het antwoord is overigens positief).
Nog een popster, Graham Nash (81), verving onlangs zijn vrouw voor een 37 jaar jonger exemplaar. Verder was er in mei natuurlijk ook nog het verrassende nieuws dat de 79-jarige Robert De Niro onlangs vader geworden is van zijn zevende kind bij zijn vierde vrouw.
Diezelfde maand verscheen een interview in Humo met de bekende antiquair Paul De Grande (74) en zijn Russische vriendin Olga (50). En dan is er tenslotte ook nog ene Björn Soenens (55) de man die de liefde beleeft en bedrijft met zijn 36-jarige vrouw.
De oppervlakkige verklaring
Zoals het spreekwoord zegt : ‘It takes two to tango’. Er moet met andere woorden een reden zijn waarom oudere mannen jongere vrouwen aantrekkelijk vinden en vice versa.
Dat oudere mannen vallen op jonge vrouwen, lijkt misschien evident maar is dat niet. Bij chimpansees is immers het omgekeerde het geval : mannetjes copuleren liever met oudere vrouwtjes. Mochten we het hen kunnen vragen, ze zouden ongetwijfeld zeggen dat ze dat ‘opwindender’ vinden. De volgende vraag is dan natuurlijk waarom de natuur hen zo gemaakt heeft.
Hetzelfde geldt voor jonge vrouwen die op oudere en doorgaans succesvolle en/of bekende mannen vallen. Je leest vaak dat ze de maturiteit en levenswijsheid van die mannen op prijs stellen. Ze zijn, zoals Hilde van Mieghem, sapiofielen : intelligentie en een zekere maturiteit winden hen op.
Els van Doesburg (34), getrouwd met Peter De Roover (61), is daar ook een voorbeeld van. Als onenightstand heeft ze het liefst iemand met wie ze kan praten, discussiëren en lachen : ‘Ik zou zijn schedel open willen vijzen – niet letterlijk – om zijn brein te verkennen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan wijlen Roger Scruton. (…) Tweedjasje, brilletje, warrig haar, boeken op de achtergrond : jaah !’
Allemaal goed en wel, maar waarom tref je dat soort sapiofilie veel minder aan bij jonge mannen ?
De evolutionaire verklaring
Om dat te verklaren moeten we, zoals altijd, aankloppen bij de wondere wereld van de evolutie, en dus bij genen. De voornaamste ontdekker van het concept van het gen (neen, dat was niet Mendel), de negentiende eeuwse Duitse evolutiebioloog August Weismann, wist het al : organismen zijn maar tijdelijke middelen of ‘wiegen’ voor wat hij het continue of onsterfelijke kiemplasma noemde (i.e., genen).
Velen horen het niet graag, maar de evolutie steekt organismen, inclusief hun psyche en voorkeuren, inderdaad gemiddeld zo in elkaar dat ze, binnen een bepaalde niche, maximaal genen verspreiden of kunnen verspreiden.
Vandaar dat die organismen zoveel belang hechten aan seks. Iets wat Schopenhauer, de vader van de moderne psychologie, met geniaal vooruitzicht verkondigde, lang voor zijn landgenoot Weismann zijn theorie publiceerde.* ‘Waarom is een minnaar zo absoluut toegewijd aan elke blik en draai van zijn geliefde, en bereid om elk soort offer voor haar te brengen’, vroeg hij zich onder meer af. ‘Omdat het het onsterfelijke deel van hem is dat verlangt naar haar’, luidde het antwoord.
En vandaar ook het verschil in seksuele voorkeuren. Chimpansee-mannetjes paren met name graag met oudere vrouwtjes omdat die vrouwtjes meer ervaren zijn in de moeilijke taak van het grootbrengen van hun nageslacht.
De mens is dan weer bekend voor de extreem lange opvoedingsperiode van haar en zijn kinderen. Dit vergt, biologisch gezien, uitzonderlijke en jarenlange investeringen van mannen. Oudere, succesvolle mannen zijn of waren daar, om meer dan een reden, doorgaans beter voor geschikt dan jongere mannen.
Twee adaptaties
Voor de vrouw geldt het omgekeerde : doordat zij biologisch gezien het meest investeert in de reproductie, vermindert haar fertiliteit snel, eens de 30 voorbij. Leeftijd is voor haar bijgevolg de grote vijand.
Dat onevenwicht is de voornaamste reden voor het samengaan van oudere mannen en jongere vrouwen. We lijken in dit verband echter nog een paar bijkomende adaptaties ondergaan te hebben.
Om te beginnen worden bij mannen de telomeren van de geslachtscellen langer met de leeftijd, met als gevolg dat kinderen van oudere mannen langere telomeren hebben.** Dat is belangrijk aangezien de lengte van de telomeren gelieerd is aan de levensduur.
Ten tweede kan gefragmenteerd mannelijk DNA hersteld worden door ‘kwaliteitsvolle’ eicellen. Ook dat kan geïnterpreteerd worden als een adaptatie aan het samengaan van oudere mannen en jongere vrouwen. Immers, hoe ouder de man, hoe groter de kans op fragmentatie, en hoe jonger de vrouw, hoe kwaliteitsvoller de eicel.
Toch blijft er anderzijds het onwrikbare feit dat DNA van oudere mannen (45+) vaker mutaties vertoont, met mogelijk negatieve gevolgen voor hun nageslacht. De zogenaamde biologische klok moge dan sneller en onverbiddelijker tikken voor vrouwen, dat betekent niet dat ze niet tikt voor mannen.
* Waar Weismann geïnspireerd was door het onderscheid tussen wat we nu genen en soma’s noemen, liet Schopenhauer zich inspireren door het Kantiaanse, epistemologische onderscheid tussen het noumenon (wat hij identificeerde met de onsterfelijke Wil) en het phenomenon.
** Dit kan enkel geïnterpreteerd worden als adaptatie indien de telomeren van mannelijke geslachtscellen van dieren niét langer worden met ouder worden. Daar vond ik echter niet meteen informatie over.
KOEN TANGHE
foto’s (c) Gazet van Hove – cover : Peter De Roover.