door Angélique Vanderstraeten in ’t Pallieterke .
Vorige week werd koekjesfabrikant Lotus Bakeries van de familie Boone in de beursindex van de BEL 20 opgenomen. Het voorlopige sluitstuk van een lang succesverhaal waarbij internationalisering van het merk Biscoff het bedrijf de kaap van 1 miljard euro omzet doet ronden. Een groot contrast met busbouwer Van Hool, die nog meer activiteiten verhuist naar Macedonië en door interne strubbelingen aan de rand van de afgrond staat.
Eén van de telgen die Van Hool leidt, liet jaarlijks bij zijn verjaardag een uit biscuit gemaakte aanrukken. Of het koekjes waren van Lotus Bakeries, is niet bekend, maar de kans is klein. Vlaanderen kent al decennia een cultuur van familiale ondernemingen. De huidige financieel-economische situatie bij Lotus Bakeries en Van Hool toont aan hoe de zaken totaal anders kunnen lopen bij bedrijven die sterk vergelijkbaar zijn door hun lokale verankeringen.
Biscoff
Vorige week was Lotus Bakeries één van de bedrijven die werd opgenomen in de BEL 20-beursindex. Nu is de beurs niet meer de aantrekkingspool die het een aantal jaren geleden was, maar men kan er niet omheen dat die ‘promotie’ symbool staat voor het succes van de koekjesfabrikant uit Lembeke in Oost-Vlaanderen. Wat jarenlang bekend stond als een lokaal bedrijf met een lokaal Vlaams product (speculaaskoekjes) en geleid door de familie Boone, is een wereldspeler aan het worden in de branche. Recent besteedde zelfs de Financial Times uitgebreid aandacht aan de hype. De cijfers spreken voor zich. Dankzij het wereldwijde succes van het koekje Biscoff, steeg de jaaromzet in 2023 met 21 procent tot 1 miljard euro. Alleen al de verkoop van de Biscoff-koekjes rondde de kaap van 500 miljoen euro, een stijging met 20 procent. Tegen 2027 zou de verkoop van die koekjes 800 miljoen euro opbrengen.
Het familiebedrijf Van Hool heeft nooit een langetermijnvisie gehad, waardoor het zich te laat heeft aangepast aan een gewijzigde vraag
Geheim recept
Aanvankelijk werd in Vlaanderen schamper gereageerd toen men het product met die naam op de markt bracht. Bij ons kent iedereen toch speculoos, waarom dan van naam veranderen, was de vraag. Maar CEO Jan Boone en zijn entourage zagen het anders. Het werd tijd om de lokale markt te overstijgen met een nieuw merk dat eigenlijk de samenvoeging is van ‘biscuit’ en ‘koffie’. Extra voordeel is dat het koekje goedkoop is, een eigen kruidige smaak heeft en tamelijk goedkoop te produceren is. Er bleek een duidelijke vraag te bestaan naar het koekje. Onder meer geholpen door een eerder toevallige campagne met TikTok-filmpjes, werd Biscoff een mondiaal begrip. Dat het op vliegtuigen wordt uitgedeeld als snack hielp eveneens. Tijdens de coronapandemie surfte Lotus Bakeries ook mee op de golf van een stijgende vraag naar koekjes. Ten slotte is er rond de koekjes een soort van mythe gecreëerd: slechts zes mensen zijn op de hoogte van het recept. En men gaat niet op zijn lauweren rusten: het bedrijf blijft investeren in bijkomende productiecapaciteit om de groei te kunnen ondersteunen. Voor 2024 en 2025 zijn voor 200 miljoen euro aan investeringen voorzien.
Gebrek aan langetermijnvisie bij Van Hool
Wat een verschil met busbouwer Van Hool die door gebrek aan toekomstvisie ten onder dreigt te gaan. Het bedrijf uit Koningshooikt moet nog maar eens herstructureren. De voorbije tien jaar zijn er al 1.400 banen verdwenen en straks zouden er van de 2.500 resterende werknemers nog eens 600 verdwijnen. Het verhaal lijkt op het eerste gezicht een herhaling van wat in vele andere Vlaamse industriebedrijven is gebeurd, namelijk een verhuis naar een locatie waar de loonkosten lager zijn. Van Hool is al lang actief in Macedonië. Daar liggen de loonkosten voor de busbouwer drie keer lager. Maar er is meer aan de hand dan het loonkostenverhaal. In Macedonië bedraagt het absenteïsme 1 procent, in Vlaanderen 8 procent.
Onder meer geholpen door een eerder toevallige campagne met TikTok-filmpjes, werd Biscoff een mondiaal begrip
Het grote probleem situeert zich echter elders en is breder. Het familiebedrijf heeft nooit een langetermijnvisie gehad, waardoor het zich te laat heeft aangepast aan een gewijzigde vraag. Zo heeft men daar in de buurt van Lier te laat gekozen voor de elektrificatie van de bussen. Het familiebedrijf werd op een paternalistische manier geleid, wat betekent dat er geen discussie mocht zijn over de te volgen strategie. De verschillende telgen die het busbedrijf hebben geleid, waren Van Hools die tot een stuk in de 70 aan het roer bleven. Een gerontocratie die bovendien bekend stond voor het ruziemaken. Gevolg: 2019 was het laatste jaar waarin de producent van bussen, touringcars, maar ook van industriële voertuigen, winst boekte. Drie verliesjaren op rij en het eigen vermogen bedraagt iets meer dan 7 procent van het balanstotaal (33 miljoen euro eigen vermogen versus een balanstotaal van 446 miljoen euro). Ondertussen zijn er 200 miljoen euro aan bankschulden.
Kortom, een herstructurering zal niet voldoende zijn. Het bedrijf rijdt naar de afgrond. Door eigen schuld. Het is pijnlijk, maar het is een essentieel onderdeel van een moderne economie met oprichting van bedrijven, maar ook destructie. Dat erover gediscussieerd wordt of de Vlaamse overheid met geld over de brug moet komen om Van Hool te redden, is om emotionele redenen begrijpelijk, maar eigenlijk onaanvaardbaar. En klinkklare economische onzin.
foto’s (c) Gazet van Hove .