En berg die leeuwenvlag maar op
COLUMN – door Johan Sanctorum – www.doorbraak.be .
Tamelijk ongezien : in de Vlaamse gemeente Hoeilaart voerde een Open Vld-burgemeester campagne onder MR-vlag.
Vlaamse politici in de rand werken, omwille van electorale berekeningen, ijverig mee aan de verbrusseling, en overtreden zelfs de taalwetten.
Bij de Val van Antwerpen in 1585 legde de Spaanse bezetter de ingenomen stad een aantal capitulatievoorwaarden à la Versailles op – vergeef me het anachronisme. Daaronder een herstelbetaling van 400.000 gulden, op te hoesten via belastingen. Merkwaardig genoeg verkoos de bezetter geen slachting aan te richten onder de aanwezige ketters en protestanten. Ze mochten rustig hun boeltje pakken en naar het noorden verhuizen. Een tegemoetkoming die door Marnix van Sint-Aldegonde werd bedongen, naar het schijnt.
Zo gezegd, zo gedaan. Alles wat naam en faam had, vertrok naar de Republiek der Nederlanden. In hun zog de Antwerpse pasteibakkers, die in Amsterdam en omstreken hun bakkunsten opnieuw te gelde maakten. De burgerlijke elite van de Hollandse Gouden Eeuw (de 17de) is in een niet onbelangrijke mate opgebouwd met Antwerps kapitaal, financieel én intellectueel. Ik vraag me af, in hoeverre die braindrain zijn blijvende weerslag heeft gehad op de mentaliteit van de achterblijvers. Is het gebrek aan fierheid en zelfbewustzijn de Vlaamse underdog blijven parten spelen ? Ondanks het economische succesverhaal ?
‘A titre exceptionel’
In Beersel, de thuishaven van Ben Weyts, Vlaams minister van de rand, wordt een officieel rondschrijven in drie talen verstuurd.
In het jongste papieren Doorbraak Magazine deed ik nog eens een boekje open over de taaltoestanden in de Vlaamse rand rond Brussel, waar het Nederlands zwaar in de verdrukking staat, door de inwijking van Franstaligen die hun taal willen blijven spreken in de winkel, het postkantoor én op het gemeentehuis. Of buitenlanders die verwachten in het Engels bediend te worden.
Het ligt dus ook aan de Vlamingen zelf, vooral handel, horeca en onthaal, waar veel te weinig fierheid op eigen taal en cultuur aan de dag wordt gelegd. In een volgende fase wordt personeel aangenomen dat nauwelijks het Nederlands machtig is.
Niet allemaal. Ik maakte in de Colruyt van Overijse een babbel met een Amerikaanse expat, die het vreemd vond dat hij een inwoner in het Nederlands aansprak en een antwoord kreeg in een soort steenkolenengels. Het ligt dus ook aan de Vlamingen zelf, vooral handel, horeca en onthaal, waar veel te weinig fierheid op eigen taal en cultuur aan de dag wordt gelegd. In een volgende fase wordt personeel aangenomen dat nauwelijks het Nederlands machtig is.
Hoe stellen de gemeentebesturen zich daarin op ? Over naar Beersel, tot nader order een ééntalig Vlaamse randgemeente, in theorie toch. Voor Vlamingen buiten de rand vooral bekend van de middeleeuwse vestingruïne en het Suske-en-Wiske album dat zich daar afspeelt. Het gemeentebestuur heeft zonet een onthaalbrief gestuurd naar nieuwe bewoners, in het Nederlands, Frans en Engels. Weliswaar spreekt men over een uniek-meertalige mededeling (‘à titre exceptionel’), maar nergens blijkt verder dat de bestuurstaal in Beersel het Nederlands is. Dat ook Vlamingen de meertalige brief krijgen, is bij sommigen in het verkeerde keelgat geschoten. Een en ander schijnt zelfs onwettig, het Vlaams Belang diende klacht in bij de Vaste Commissie voor Taaltoezicht.
Pittig detail : Beersel is de thuishaven van Ben Weyts, minister voor de Vlaamse rand. De brief in kwestie is ondertekend door waarnemend burgemeester Elsie De Greef (N-VA). Dat de verkiezingen in aantocht zijn, is wellicht niet vreemd aan het initiatief.
Rotte compromissen
De Vlaamse rand met zes faciliteitengemeenten (violet);
In Hoeilaart, een andere Vlaamse randgemeente, voerde ‘bourgmestre’ Vandenput (Open Vld), geflankeerd door twee partijgenoten, een campagne die zich tot de francofone bewoners richtte, onder het motto : ‘Nous sommes libérales comme le MR!’ Op de facebookpagina Libéraux d’Overijse blijkt Vandenput zelfs helemaal zijn karretje aan de MR gehangen te hebben. Wat voor signaal geeft een Vlaamse burgemeester daarmee ? Dat er zaken kunnen worden gedaan in de rand.
De oude wens om de hoofdstad territoriaal te ontsluiten tot de fameuze as Wallobrux, blijft sluimeren, ook vandaag, vooral in MR-kringen.
De faciliteiten waarvan zes Vlaamse randgemeenten ‘genieten’ (op de kaart violet gekleurd) stammen uit 1963 toen de taalgrens werd vastgelegd. Met een typisch Belgische zin voor rotte compromissen : voor de Vlaamse onderhandelaars was het een instrument om anderstaligen te integreren (en de faciliteiten uiteindelijk te laten uitdoven), voor de francofonen was het een breekijzer om verdere rechten af te dwingen naarmate hun minderheid tot een meerderheid uitgroeide. Het werd – uiteraard – de laatste optie.
Het faciliteitenscenario is voor herhaling vatbaar. Van de zes grenst enkel Sint-Genesius-Rode (waar rabiate francofonen de plak zwaaien, met ene Sophie Wilmès als eerste schepen) aan Wallonië. De oude wens om de hoofdstad territoriaal te ontsluiten tot de fameuze as Wallobrux, blijft sluimeren, ook vandaag, vooral in MR-kringen. Wacht tot het communautaire luik op tafel komt in de regeringsonderhandelingen, en wees niet verrast als ene Georges-Louis Bouchez in zijn gekende stijl eens stevig op tafel klopt om de rechten van de Franstaligen in de rand én in Vlaanderen te verdedigen.
‘Provocatie’
Café ’t Klein Verzet in Terlanen/Overijse mag van de Albanese overbuur geen Vlaamse leeuw uithangen (‘vlag is een teken van onverdraagzaamheid’).
De vraag is, wie er nu eigenlijk intolerant is. Onlangs een trip doorheen Frans Vlaanderen gemaakt. In Duinkerke (Dunkerque) wapperen op een doordeweekse dag méér Vlaamse vlaggen dan in mijn gemeente Overijse op 11 juli. Ik had de mijne uitgehangen, toen ik terugkeerde van de Doorbraak-barbecue bleek hij spoorloos. De dag nadien vond ik hem bij een wandeling in de berm, half verbrand.
Mijn cafébaas Dirk van ‘t Klein Verzet zag iets gelijkaardigs gebeuren met zijn leeuwenvlag : de concurrentie aan de overkant, nota bene Albanezen, was er niet van gediend en haalde hem weg. Leve de verbinding en de inclusie.
Als het uithangen van de officiële vlag van de Vlaamse gemeenschap, in een Vlaamse gemeente, door sommigen als ‘een provocatie van extremisten’ wordt gezien, klopt er iets niet.
Ik wil er geen derde wereldoorlog van maken – alles binnen proportie – maar als het uithangen van de officiële vlag van de Vlaamse gemeenschap, in een Vlaamse gemeente, door sommigen als ‘een provocatie van extremisten’ wordt gezien, klopt er iets niet. Dankzij Beulemansen als bourgmestre Tim Vandenput wordt het misverstand aangewakkerd dat anderstaligen zich niét moeten aanpassen – zoals wij in Wallonië wél doen – en dat de rand rond Brussel te koop is. Dat is natuurlijk ook zo, de immoboeren gebruiken de verbrusseling van de regio als extra verkoopsargument. Waarbij de flexibiliteit en gastvrijheid van de inboorlingen hoog wordt geprezen.
De lokale overheden kunnen de instroom van anderstaligen niet verhinderen. Ze hoeven dat ook niet te doen. Wel kan er op zijn minst ondubbelzinnig gecommuniceerd worden, en moet het Nederlands als dominante voertaal in het openbare leven gelden. Middenstand en horeca zijn cruciale hefbomen. Anders is het dweilen met de kraan open, en is de verbrusseling onafwendbaar. Merci pour votre confiance.
foto’s (c) Gazet van Hove .