door Angélique Vanderstraeten in ’t Pallieterke .
Proximus en bpost die hun beurswaarde vooral zien dalen. De NMBS die ondermaats blijft presteren. Belfius die als staatsbank terughoudend is om lokale besturen te financieren. Wordt het geen tijd om die Belgische staatsbedrijven te privatiseren ? Het geld kan voor schuldafbouw of investeringen in defensie gebruikt worden. Alleen lijkt het nu niet het ideale moment voor een verkoop, Belfius uitgezonderd.
4,93 euro. Dat was halverwege december de beurskoers van telecombedrijf Proximus. Vijf jaar geleden lag de koers op 25 euro per aandeel. Een ander bedrijf met de staat als meerderheidsaandeelhouder doet het eveneens slecht op de beurs. Een aandeel van bpost is 1,90 euro waard, in 2018 was dat nog 27 euro. Sinds de beursintroductie van bpost is de waarde van het aandeel met 83 procent gedaald. Wie belegd heeft in Proximus-aandelen zag de waarde ervan de voorbije vijf jaar met 75 procent dalen.
De Sutter heeft het op sociale media meer over de oorlog in Gaza dan over de bedrijven die onder haar voogdij staan
Wat is hier aan de hand ? Het antwoord is zeer eenvoudig : bedrijven met de overheid als aandeelhouder presteren gewoon minder goed. Nemen we een ander voorbeeld : Umicore. De Federale Participatiemaatschappij (FPIM) stapte in het kapitaal van het recyclagebedrijf. Dat zou ervoor moeten zorgen dat Umicore investeringen in Vlaanderen boven Noord-Frankrijk verkiest. Slim gezien op het eerste gezicht, maar sinds januari 2024 is de waarde van het Umicore-aandeel gedaald met 60 procent, daar waar de beurskoersen van de meeste bedrijven met 15 tot 20 procent zijn toegenomen in dezelfde periode.
Hier lopen dus een aantal zaken structureel verkeerd en men kan zich inderdaad niet van de indruk ontdoen dat het feit dat de Belgische staat aandeelhouder is, leidt tot wantrouwen bij de belegger.
De Sutter
Ontslagnemend minister voor Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) heeft het op sociale media meer over de oorlog in Gaza dan over de bedrijven die onder haar voogdij staan. De indruk overheerst dat de politiek vooral geïnteresseerd is in de honderden miljoenen euro’s aan dividenden die jaarlijks worden uitgekeerd aan de Belgische staat en die helpen om de begroting te stutten. Tegelijk verwacht de politiek echter dat een bedrijf ondanks die financiële aderlating voldoende investeert én voor tewerkstelling zorgt.
De uiteenlopende prestaties van de staatsbedrijven hebben het debat geopend over het aandeelhouderschap van de Belgische staat
Drie opdrachten tegelijk, die moeilijk te verzoenen zijn. Bij bpost bijvoorbeeld was de discussie rond de verlenging van het krantenbedelingscontract vooral bepaald door de vraag in welke mate dat banen zou redden. Het antwoord was positief : 4.000 jobs bleven op die manier overeind bij het postbedrijf.
Proximus
Een CEO of manager van een beursgenoteerd staatsbedrijf moet dus constant op verschillende borden schaken en evenwichten bewaren. Neem Proximus. Er moet massaal geïnvesteerd worden om tegen 2026 een 5G-netwerk uit te rollen, maar tegelijk moet CEO Guillaume Boutin de tewerkstelling garanderen. Verder is Proximus actief in het buitenland met een overname van het Indische Route Mobile. Beleggers stellen zich de vraag of dat de taak is van een ‘nationaal’ telecombedrijf.
Daar komt nog bij dat Boutin blijkbaar te laat de impact van de komst van een nieuwe telecomoperator – Digi – heeft ingeschat. Dat zijn allemaal elementen die beleggers ertoe aanzetten om het aandeel Proximus van de hand te doen. Op de koop toe is het mandaat van Boutin vorige zomer door de federale regering in lopende zaken verlengd, maar zijn de federale onderhandelaars nu aan het zoeken naar manieren om dat terug te draaien.
Bij bpost is er met de nieuwe CEO Chris Peeters iemand aan boord gekomen die het voordeel van de twijfel geniet omdat hij nog niet zo lang aan de slag is. Maar het bedrijf draagt een aantal moeilijke overnames – Radial in de VS en Staci in Frankrijk – met zich mee. Ook een niet-beursgenoteerd overheidsbedrijf als de NMBS blijft op de sukkel.
Belfius
Anders is het dan weer gesteld met staatsbank Belfius. Vorig jaar was er sprake van een winst van 1 miljard euro, met als gevolg dat de staat 440 miljoen euro aan dividenden mocht innen. Recent was er wel ergernis dat de staatsbank weigerde kredieten toe te staan aan armlastige lokale besturen in Wallonië, maar dat ongenoegen ebde snel weg.
De uiteenlopende prestaties van de staatsbedrijven hebben wel het debat geopend over de relevantie van het aandeelhouderschap van de Belgische staat. Kortom : moeten een aantal van die ondernemingen niet geprivatiseerd worden ? Het zou op de tafel van de federale onderhandelaars liggen. De miljarden euro’s die de verkoop van de laatste staatsbedrijven met zich mee zouden brengen, zijn gezien de moeilijke budgettaire situatie meer dan welkom.
Het geld kan gebruikt worden om de staatsschuld te doen dalen. Of om een fonds op te richten voor defensie-investeringen.
Beter nu dan later privatiseren, zou je dan denken. Maar dat ligt niet zo eenvoudig. Gezien de lage beurskoers en de zwakke reputatie van bpost en Proximus zou de regering hier het belang van 50 procent plus één van de aandelen aan een te lage prijs moeten verkopen. Waarom niet wachten tot de beurskoers opnieuw aantrekt ? Alleen zal men daar nog lang op moeten wachten. Idem voor de niet-beursgenoteerde NMBS dat met een slechte internationale reputatie zit.
Belfius dat in goede doen is, zou dan weer miljarden euro’s kunnen opbrengen, zelfs bij een gedeeltelijke verkoop of beursgang. Maar dan komt ook een einde aan de stroom van jaarlijks honderden miljoenen dividenden die niet de schuld doen dalen, maar welkom zijn voor de beheersing van het begrotingstekort. Een moeilijke keuze voor de politici.
foto’s (c) Gazet van Hove .