door Jurgen Ceder in ’t Pallieterke .
Niet dat ik het van plan ben, maar van de Belgische wetgever mag ik trouwen met mijn nicht. ‘Nicht’ en ‘neef’ zijn echter verwarrende begrippen. Ze verwijzen zowel naar een verwantschap van de derde graad (met de kinderen van een zus of broer) als naar een verwantschap van de vierde graad (met de kinderen van een oom of tante). Voor de wet is dat verschil echter essentieel, want die verbiedt huwelijken tussen verwanten in de derde graad, maar niet in de vierde graad.
Op zijn internetpagina’s legt Fedasil aan asielzoekers uit aan welke beperkingen ze zich dienen te houden bij het afsluiten van een huwelijk : “U mag niet altijd huwen wanneer uw partner familie is. U mag niet huwen met uw broer of uw zus, neef, nicht, oom of tante.” Zo geformuleerd, blijft het misverstand bestaan. De lezer krijgt de indruk dat hij/zij niet kan trouwen met zijn volle neef of volle nicht, wat onjuist is. Ik weet niet of Fedasil met die verwarrende formulering vreemdelingen bewust wil aanzetten om toch maar niet te trouwen met een volle neef of nicht, ook al mag dat. Die huwelijken binnen de familie komen immers bij inwijkelingen uit islamitische landen zeer vaak voor. Zo vaak zelfs dat een aantal Europese landen nu aan wetgeving werkt om die verbieden.
Jocasta en Oedipus
Noorwegen trok het spoor. Sinds de zomer van 2024 zijn huwelijken tussen volle neven en nichten er verboden. Denemarken en Zweden hebben al aangekondigd het voorbeeld te zullen volgen. In die landen wordt het geplande verbod vooral verdedigd met argumenten rond de vrouwonvriendelijkheid die schuilgaat achter de praktijk. Huwelijken binnen de familie zijn bijna allemaal gedwongen huwelijken, gearrangeerd door ouders of clanhoofden, vaak dan nog met de bedoeling om familieleden te kunnen overbrengen in de vorm van gezinshereniging. Ook eremoorden komen bij intrafamiliale huwelijken vaker voor, bijvoorbeeld wanneer een vrouw zich probeert te onttrekken aan de greep van familie.
Alle culturen ter wereld hebben regels tegen incest. Met uitzondering van het zoroastrisme, verbieden ze bijvoorbeeld allemaal seksuele relaties tussen ouders en hun kinderen. Jocasta en Oedipus huwden, zonder te weten dat ze moeder en zoon waren. Wanneer de waarheid aan het licht kwam, hing Jocasta zich op en stak Oedipus zijn eigen ogen uit. De oude Grieken lachten niet met incest.
Bij verdere verwantschappen lopen de culturele wegen wat uiteen. Weinig culturen kijken positief naar huwelijken van een oom met zijn nichtje, maar de meeste hebben geen probleem met huwelijken tussen volle neef en nicht. Vaak worden die zelfs aangemoedigd.
De Kerk versus het tribalisme
In het Westen zijn nicht-neefhuwelijken altijd taboe geweest. Ze zijn nu wel wettelijk toegelaten, maar worden nog steeds als abnormaal beschouwd. Net als op zoveel andere terreinen onderschatten we hoe apart de westerse cultuur is. De Katholieke Kerk, die door velen wordt gezien als een factor van verstarring en conservatisme, heeft in de Europese beschavingsgeschiedenis vaak net een progressieve rol gespeeld. Al sinds de vroege middeleeuwen voerde de Kerk campagne tegen incest. Ze viseerde zelfs bloedverwantschappen verder dan de vierde graad.
Fukuyama stelt dat strijd van de Kerk tegen huwelijken binnen de clan een belangrijke rol heeft gespeeld in de afbraak van het tribalisme en de promotie van het individualisme, dat een uniek beschavingskenmerk van het Westen is geworden. In de renaissance zou dat uitmonden in wat Karl Deutsch de ‘Romeo en Julia-revolutie’ noemde, het idee dat een individu bij de keuze van een partner de liefde mag voorrang geven op het belang van de clan. Bij ons is dat idee een vanzelfsprekendheid geworden, maar we vergeten dat we daarmee op deze planeet sterk in de minderheid zijn. Joseph Henrich, antropoloog aan Harvard, gaat nog een stap verder en stelt dat het verbod op intrafamiliale huwelijken zelfs de belangrijkste factor in de evolutie van het Westen naar de dominante beschaving is geweest.
In het Westen zijn nicht-neefhuwelijken altijd taboe geweest
Genetische code
Naast alle culturele, ethische en feministische argumenten tegen huwelijken tussen mensen met een te nauwe bloedband, is er een argument dat te weinig aan bod komt. Er is een heel goede reden waarom incest in alle culturen taboe is. Het is evolutionair namelijk dodelijk. Onze afkeer voor seksuele relaties met bloedverwanten zit dan ook in onze genen.
Voortplanting tussen bloedverwanten leidt veel vaker tot genetische afwijkingen, verminderde weerstand en zelfs cognitieve en neurologische problemen. In de harde strijd om te overleven, verdwenen de stammen die aan incest deden. Die met een taboe op inteelt overleefden. Die evolutie bracht ons tot wat men het Westermarck-effect noemt : omdat we niet in staat zijn om bloedverwantschap op zicht te herkennen, ontwikkelen we geen seksuele interesse voor alle mensen waar we mee opgroeien.
Hoe het niet moet : de Habsburgers
De instincten van onze voorouders komen goed overeen met wat kan aangetoond worden in de moderne wetenschappen. Hoe dichter de bloedverwantschap, hoe meer kans op aangeboren afwijkingen. De genetica werd pas een wetenschap door het werk van priester Gregor Mendel, maar eigenlijk bestonden ook al voordien vermoedens over de nadelen van inteelt.
De Habsburgers waren bijvoorbeeld een afschrikwekkend voorbeeld. De adel kon zich permitteren de regels van de Kerk naast zich neer te leggen, maar moest daar de gevolgen van dragen. Bij Karel II van Spanje had de over generaties opgestapelde inteelt van de Habsburgers al een coëfficiënt van 0,25 bereikt, wat betekent dat zijn vader en moeder evengoed broer en zus hadden kunnen zijn. Hij was angstaanjagend lelijk, had een tong zo groot dat hij niet meer behoorlijk kon spreken, leed aan epilepsie en was onvruchtbaar.
Charles Darwin, de stamvader van de evolutieleer, had ook beter moeten weten dan te trouwen met zijn nicht. Het staat vast dat hij niet vertrouwd was met het werk van Mendel. Drie van zijn tien kinderen stierven kort na de geboorte. Van de overlevenden hadden drie een kinderloos huwelijk. Het causale verband met de bloedverwantschap staat niet wetenschappelijk vast, maar het is een plausibele verklaring.
De factor islam
Helaas zijn niet alle culturen even ver gegaan in het uitbannen van incest. De Koran verbiedt huwelijken met een oom of een tante, maar zegt expliciet dat huwelijken tussen neven en nichten best kunnen. Mohammed trouwde met zijn nicht. Hij huwelijkte zijn dochter uit aan haar neef. Het resultaat zie je in vrijwel alle islamitische landen. De World Population Review van 2023 vergeleek het niveau van inteelt in 73 verschillende landen. De top 20 wordt volledig ingenomen door landen met een islamistische meerderheid.
Kampioen is Pakistan. Meer dan 61 procent van de huwelijken wordt afgesloten tussen mensen met een bloedverwantschap van minstens de vierde graad. Daarna volgen drie oliestaten. Plaats 5 is voor Soedan, met nog steeds 50 procent. Bij de Maghreblanden schommelt het percentage tussen 20 en 30 procent.
België bengelt met 1 procent achteraan. Zelfs die lage score is vrijwel uitsluitend op het conto van immigratie te schrijven. Bij de laatste studie waar ik kennis van heb, bedroeg het aandeel nicht-neefhuwelijken 22 procent bij de Turkse gemeenschap in België en 28 procent bij de Marokkaanse. Een aantal medische statistieken weerspiegelen de resultaten. Professor Schulpen, specialist kindergeneeskunde, berekende dat het sterftecijfer van zuigelingen in Nederland dubbel zo hoog ligt bij allochtonen. Bij Turken en Marokkanen is dat het gevolg van genetische factoren, stelt hij.
Bradford : klein Pakistan
Ook in het VK is het debat over inteelt en immigratie eindelijk begonnen. Het probleem is daar groter dan in enig ander Europees land, omdat de Pakistanen, recordhouders van de inteelt, er sterk vertegenwoordigd zijn. Alleen al in het stadje Bradford is 30 procent van de aangeboren afwijkingen een rechtstreeks gevolg van inteelt. De kosten voor de reeds geplaagde National Health Service zijn navenant.
In december diende Richard Holden, parlementslid voor de Conservatieve Partij, een wetsvoorstel in om nicht-neefhuwelijken te verbieden. Veel kans maakt het niet. 20 jaar geleden was het nog een socialistisch parlementslid, Ann Cryer, die de kat de bel aanbond over de problematiek. Haar huidige partijgenoten vrijen echter al enkele jaren de islam op en hebben dan ook het vrijzinnige beginsel opgegeven van de voorrang van wetenschap op godsdienst.
Die wetenschap zegt dat de waarschijnlijkheid van een aangeboren afwijking dubbel zo groot is wanneer de ouders neef en nicht zijn. Die kans neemt verder toe wanneer de ouders zelf reeds het product van inteelt zijn. Door opstapeling van de genetische last wordt het risico op afwijking dan vele malen groter, zoals bij de Habsburgers. Niemand ontkent nog dat inteelt de kans op medische problemen voor het nageslacht vergroot, maar de ideologische weerspannigheid tegen het erkennen van de culturele achterlijkheid in bepaalde migrantengemeenschappen is te groot om die wetenschap in beleid om te zetten.
Het inteeltprobleem is in het VK groter dan in enig ander Europees land, omdat de Pakistanen er sterk vertegenwoordigd zijn
Moeders van 35
De tegenstanders van het verbod werpen tegen dat ook moederschap boven de leeftijd van 34 de kans op afwijkingen vergroot. Volgens hen is ook dat een culturele keuze. Er zijn heel wat redenen waarom die gelijkstelling niet opgaat. De toename van geboortegebreken bij ouder moederschap is nog altijd een stuk kleiner en betreft ook een kleiner spectrum van aandoeningen. Maar ook dat is bijzaak. Het is uiteindelijk een kwestie van proportionaliteit. Het medische risico is slechts één van vele argumenten tegen de neef-nichthuwelijken, waarvan geen enkel toepasselijk is op ouder moederschap. Ouder moederschap is een vrije keuze, een huwelijk met een kozijn uit Afghanistan is gedwongen. Het gaat over vrouwenrechten, over de afbouw van de clangerichte achterlijkheid die integratie bemoeilijkt, over de strijd tegen het misbruik van gezinshereniging.
Het verbieden van nicht-neefhuwelijken heeft vele voordelen, maar, vanuit het standpunt van onze samenleving, geen enkel nadeel. Het is zelfs een bonus als we hiermee het duidelijke signaal uitzenden dat we geen geduld hebben met ingevoerde achterlijkheid of praktijken die ingaan tegen de waarden van onze beschaving, ook wanneer die verpakt zijn als religie of cultuur.
De ideologische weerspannigheid tegen het erkennen van de culturele achterlijkheid in bepaalde migrantengemeenschappen is groot
foto’s (c) Gazet van Hove .