door Angélique Vanderstraeten in ’t Pallieterke.
In Ieper werden bij opgravingen restanten gevonden van een kasteel van de graaf van Vlaanderen. Al snel pleitten archeologen en geschiedenisadepten ervoor om de site toeristisch te ontwikkelen. Maar volgens de Vlaamse Regering is dat te duur, ook al bedraagt de kost hooguit 20 miljoen euro, een fractie van de 18 miljard euro subsidies die Vlaanderen jaarlijks uitkeert. Wel is er geld voor gratis schoolmaaltijden en koelkastpremies. De Vlaamse Regering heeft haar subsidiebeleid duidelijk niet op orde.
Beton of zand erover. Letterlijk. Dat is dus wat er hoogstwaarschijnlijk zal gebeuren met de restanten van een muur van het middeleeuwse grafelijke kasteel in Ieper. In maart werden bij archeologische opgravingen sporen gevonden van de burcht van de graaf van Vlaanderen, zoals Gent er een telt met het Gravensteen. Een unieke vondst noemden experts het. Al snel werd het debat gevoerd over wat er met deze interessante archeologische sporen uit het rijke Vlaamse verleden moet worden gedaan.
Kasteel Carrefour
Waarom er geen park van maken, waarbij de muren van het oude kasteel als toeristische attractie kunnen dienen. Je zou ervan uit kunnen gaan dat Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) daarvoor gewonnen is. Hij was in het verleden tenslotte bevoegd voor Vlaams erfgoed.
“Erfgoed en Vlaamse geschiedenis zijn van ondergeschikt belang voor een regering geleid door een Vlaams-nationalist”
Het probleem is echter dat de opgravingen gebeurden in het kader van een bouwproject : een nieuwe Carrefour-supermarkt met daarboven appartementen. Maar, niet geklaagd, er was een alternatieve oplossing mogelijk : de restanten van het kasteel konden in een nieuwe kelderruimte bewaard worden en zo konden ze fungeren als een toeristische attractie. Zoals je in Brussel ondergronds de resten van het Coudenbergkasteel kan bezoeken.
Dat zal echter niet gebeuren. De site zal worden toegedekt, beton of zand erover en de oorspronkelijke planning van de bouw van de supermarkt plus appartementen blijft behouden. Al lagen er dus verschillende opties op tafel, aldus burgemeester Katrien Desomer (Team Ieper) aan de VRT : “Een van de opties was om de bouwwerken te laten doorgaan, maar de burcht zichtbaar te houden onder een glazen vloerplaat. We hebben ook onderzocht om de site in zijn geheel op te kopen. Op een bepaald moment was er zelfs bijna sprake om die supermarkt onder te brengen in de stadsschouwburg. Maar het bleek allemaal bijzonder duur, de prijs ging minstens een getal met 8 cijfers worden.”
Erfgoed van ondergeschikt belang
De uitleg van Vlaams minister van Begroting en Erfgoed Ben Weyts (N-VA) was dezelfde : niet genoeg geld. Want zo’n restauratie en uitbouw van een toeristische site kost 10 miljoen euro en daarna nog een aantal miljoenen om de site uit te bouwen en te onderhouden. Weyts zelf zegt dat hij een budget van 100 miljoen euro per jaar heeft voor erfgoed, maar blijkbaar was het geld al op.
Dit is om meer dan één reden een vreemde en zelfs bedenkelijke stelling. Je kan er enkel uit besluiten dat erfgoed en Vlaamse geschiedenis van ondergeschikt belang zijn voor een regering geleid door een Vlaams-nationalist. Akkoord, de Vlaamse begroting heeft het op zich niet gemakkelijk. Het tekort varieert tussen 4 en 6 miljard euro, afhankelijk of je bepaalde investeringsprojecten als de Oosterweelverbinding meetelt of niet. Het tekort in de Vlaamse begroting is sinds vorig najaar met 680 miljoen euro opgelopen. Door een lager dan voorspelde economische groei krijgt Vlaanderen aanzienlijk minder belastinginkomsten doorgestort vanuit de federale overheid. Er moeten dus extra inspanningen gebeuren om tegen 2027 een begroting in evenwicht te bereiken.
Maar kan dat de reden zijn om niet wat meer uit te geven aan erfgoed en bijvoorbeeld de site van het oude gravenkasteel in Ieper te redden ? Wat Weyts en co er niet bijzeggen, is dat ze hun subsidiebeleid nog altijd niet op orde hebben. Er is weliswaar een subsidieregister, maar dat belet voorlopig niet dat 18 miljard euro of ongeveer een derde van het Vlaamse budget naar subsidies gaat. In Vlaanderen heerst er een subsidieziekte en daar raakt men niet van verlost. Dat is niet alleen een verantwoordelijkheid van politici, maar ook van belangengroepen zoals vakbonden en werkgevers. Opvallend is bijvoorbeeld dat de vele besparingen die minister van Werk Zuhal Demir (N-VA) plant in het arbeidsmarktbeleid – minder geld voor de VDAB, opleidingssubsidies en loopbaancheques –, kritiek krijgt waarbij vakbonden en werkgeverorganisaties schouder aan schouder staan.
Politiek probleem
Fundamenteel blijft het probleem echter bij de politiek zitten. Denk maar aan de koelkastbon van 250 euro van Vlaams minister Melissa Depraetere. Een op drie Vlaamse gezinnen zou in aanmerking komen voor de korting. Dat komt neer op ruim een miljoen Vlaamse huishoudens. Vorig jaar werden zo’n 20.312 van die kortingsbonnen uitgedeeld. Als effectief alle gezinnen zo’n bon aanvragen, kost dat 250 miljoen euro. Is dat de kerntaak van een regering ? De vraag stellen is ze beantwoorden. Minstens een deel van dat geld kan naar erfgoed gaan. Ander voorbeeld : de Vlaamse regering zal jaarlijks 70 miljoen euro vrijmaken om het aanbod van gezonde voeding op kleuter- en basisscholen uit te breiden. Voor dit jaar wordt een budget van 23 miljoen euro voorzien en vanaf volgend jaar 70 miljoen euro. Gelukkig dat niet alle lokale besturen meestappen in dit plan, maar deze Vooruit-eis die tijdens de verkiezingen gratis schoolmaaltijden beloofde, is een dure grap.
Wanneer voert Vlaanderen eindelijk een verstandig subsidiebeleid ? Het argument dat de N-VA aanhaalt dat subsidies onvermijdelijk zijn omdat Vlaanderen onvoldoende fiscale autonomie heeft en te weinig eigen belastingen kan heffen, klopt dus niet. Men heeft aan het Martelaarsplein in Brussel gewoon een gat in de hand.
foto’s (c) Gazet van Hove.