Het Katholiek Secundair Onderwijs heeft beslist om vanaf september 2019 een lesuur Mens en Maatschappij als vak in te voeren in het lesurenpakket. Om dit te realiseren wordt één lesuur Nederlands geschrapt en vervangen door dit nieuwe vak ! Concreet betekent dit dat het lessenpakket in het Secundair Onderwijs een wijziging ondergaat. Er zijn 32 lesuren in het secundair onderwijs, waarvan 27 lesuren algemene vorming. Dit lessenpakket algemene vorming verandert als volgt : de 5 lesuren Nederlands binnen dit pakket van 27 lesuren verminderen vanaf september 2019 naar 4 lesuren Nederlands ! Bedoeling is om thema’s en kenniselementen die tot nog toe verspreid waren over verschillende leervakken, nu te centraliseren in één leervak Mens en Maatschappij. Kenniselementen en thema’s die aan bod komen in dit nieuwe leervak zijn : burgerzin, burgerschap, democratie, financiële kennis, economische kennis :

Op een ogenblik dat de kennis van het Nederlands op een laag peil staat, het niveau van begrijpend lezen zorgelijk is, de spellingfouten een stijging kennen, de visie op taal bedroevend is, lijkt deze maatregel onbegrijpelijk ! Een vloed van negatieve reacties op deze regelgeving was het resultaat. Zowel vanuit het beleidsniveau (politiek) als uit het taalacademisch niveau werd vol onbegrip gereageerd. Toch bleef het Katholiek Onderwijs, bij monde van Lieven BOEVE, doof voor de soms striemende kritiek : “Ingaan op de hedendaagse uitdagingen noopte de noodzakelijke invoering van dit nieuwe leervak“, aldus de voorman van het Katholiek Onderwijs.

We hebben twee belangrijke opmerkingen bij deze regelgeving. Onderwijs van de moedertaal (Nederlands) is een fundamenteel basisvak. Een zo groot mogelijke kennis van de eigen taal, in al zijn facetten, is basiskennis. Waar in het Basisonderwijs moedertaalonderricht nog technisch verloopt (lezen, schrijven, woordenschat) ligt de klemtoon vanaf het Secundair Onderwijs méér op taalbeschouwing, taalvisie, literatuur, teksten begrijpen  :.enz. De vijf lesuren Nederlands in het Secundair Onderwijs die hiervoor voorzien zijn vormen eigenlijk maar een minimum en zijn, eigenlijk te weinig om alles aan bod te laten komen! Wie hieraan morrelt, morrelt aan de kwaliteit en het niveau van het moedertaalonderricht !

Het nieuwe leervak ‘Mens en Maatschappij‘ komt er o.a. door de veranderende, snel evoluerende maatschappij en de nieuwe uitdagingen, aldus Lieven Boeve (cfr. supra). Het kan alleen maar toegejuicht worden dat onderwijs niet blind is voor de evoluties in de maatschappij.  Maar dat voor dit belangrijk en interessant leervak, een lesuur Nederlands moet sneuvelen is onbegrijpelijk en in tegenspraak met zichzelf: is het niet zo dat taal en cultuur met elkaar verbonden zijn ? Men moet geen grote pedagoog te zijn om deze waarheden te kennen !

Tijdens de verduidelijkingen door de verantwoordelijken werd opvallend vaag gesproken over enkele thema’s in dit nieuwe leervak : democratie en burgerzin. Het is maar te hopen dat deze thema’s de juiste invulling krijgen en op een kwalitatieve objectieve manier naar leerlingen toe gebracht worden.

We zijn benieuwd welke bevoegde leerkrachten dit vak mogen onderwijzen ? Hoe zal de opleiding van leerkrachten  voor de onderwijsbevoegdheid van dit leervak verlopen ? Democratie is in de huidige tijd een beladen woord: het wordt her en der veelvuldig gebruikt in allerlei situaties en problemen in onze maatschappij. Democratie onderwijzen bij tieners en jongeren is dus geen sinecure !

Laat ons hopen dat het vak Nederlands de waardering krijgt die het verdient en het nieuwe leervak ‘Mens en Maatschappij‘ door kwaliteitsvolle en gedegen opgeleide leerkrachten onderwezen wordt !

Johan BOODTS

In Nederlands Landstaal.