Hoewel er mondjesmaat nieuws naar buiten komt over de vervolging van de islamitische Oeigoeren in China, blijft de vervolging van christenen in het land nog altijd onderbelicht. Christenen worden vervolgd in China en experts verwachten dat er een verslechtering zal komen van de toch al zeer slechte situatie voor christenen onder het strenge communistische bewind in de Volksrepubliek China.
Volgens de organisatie Open Doors, die jaarlijks een rapport uitbrengt over de situatie van de vervolgde kerk in de wereld, is China voor het eerst in jaren hun top-20 binnengekomen. Dat zijn de twintig landen waarin het voor christenen het zwaarst is om hun geloof in alle vrijheid te kunnen belijden.
Staatskerken
In communistisch China is er in 1959 een Bureau voor Religieuze Zaken opgericht. Dit bureau staat een aantal religieuze groepen toe, maar onder controle van de overheid. Dit zijn de islam, het christendom (protestant en katholiek), het boeddhisme en het taoïsme. Er is controle op publicaties van deze geloofsgemeenschappen en op hun financiële zaken.
Religie wordt in China gezien als een bedreiging voor het communistische regime dat er heerst. Zeker sinds Xi Jipping in 2012 aan de macht is gekomen, zijn de maatregelen en de vervolging van gelovigen sterk toegenomen : “De staat probeert alle mogelijke middelen om alle gelovigen het leiderschap van de partij te laten accepteren en hen rond het Centraal Comité te mobiliseren, met president Xi Jinping als kern.”
Het land met communistische, antireligieuze opvattingen is er niet in geslaagd het christendom uit te wissen. In tegendeel: het aantal volgers van Christus in China blijft stijgen. Naar schatting zijn er zo’n honderd miljoen christenen in het land. Dit blijft een schatting, omdat er zoals gezegd ook illegale ondergrondse kerken zijn. De explosieve groei, met name van protestantse, christenen begon tijdens de jaren ‘70 en ‘80 van de vorige eeuw.
Acht zelfbenoemde bisschoppen die aanvankelijk door Rome waren geëxcommuniceerd, zijn sinds de deal erkend door paus Franciscus. Drie bisschoppen van de ondergrondse katholieke kerk werden erkend door China. Het Vaticaan probeert door middel van deze overeenkomst de situatie voor katholieken in China te verbeteren. De overeenkomst is van begin af aan bekritiseerd door mensen die vreesden dat dit de situatie van rooms katholieke gelovigen niet zou verbeteren, maar eerder doen verslechteren.
Zo zegt David Curry, CEO van Open Doors USA, bijvoorbeeld over de deal : “Ik geloof dat de bereidheid van het Vaticaan om zich te onderwerpen aan de voorwaarden van een verraderlijke staat meer dan misleidend is. Het bedreigt en verraadt de miljoenen christelijke gelovigen in China die het nodig hebben dat Kerk een standpunt inneemt in hun belang.”
Ook protestantse kerken moeten zich houden aan de regels van de overheid om voortzetting van hun bestaan te kunnen waarborgen. Zowel vanuit de protestantse Drie-Zelfkerk als de Rooms Katholieke kerk wordt bericht over toenemende beïnvloeding van de overheid. Kerk in Nood rapporteerde bijvoorbeeld al in 2020 dat het Chinese regime voorgangers dwingt te preken over socialistische waarden en de traditionele Chinese cultuur. Dit wordt sinificatie genoemd en geldt ook voor andere religies zoals de islam en het boeddhisme.
Er is melding van camera’s in kerken, waardoor de overheid kan meekijken- en luisteren naar wat er gebeurt tijdens de aanbidding. Toenemende controle, huisarrest van voorgangers, gevangenisstraffen en andere bedreigende en intimiderende maatregelen komen steeds vaker voor.
Ondergrondse kerk
Officieel is het christendom in China toegestaan, maar er is binnen de staatserkende, formele kerkelijke structuren veel overheidscontrole. Daarom bestaat er een grote ondergrondse beweging. Deze heeft geen enkele overeenkomst ondertekend met het Chinese bewind. De Chinese overheid heeft volgens eerwaarde Bob Fu, een christen vluchteling die nu in de Verenigde Staten woont, 20.000 huiskerken gedwongen te sluiten. Zij moesten zich aansluiten bij een kerk die wel door de overheid erkend is.
De overheid heeft kerken gesloten en het christelijke symbool, het Kruis, vernietigd. Als reden werd opgegeven dat deze een overtreding van overheidsregels zouden zijn. Bob Fu zegt dat er tussen de 4.000 en 6.000 kruizen van staatskerken zijn vernietigd. Crucifixen binnen de kerken moeten beeltenissen van Mao en leider Xi Jinping aan beide kanten van het kruis afbeelden.
De coronapandemie heeft de Chinese overheid de gelegenheid gegeven een kijkje in de huizen van de bevolking te nemen. Een deur-tot-deur enquête biedt de overheid om religieuze groepen te identificeren, dit treft met name christenen. Een van de enquêteurs zegt : “De overheid vertelt ons dat buitenlandse mogendheden het protestantisme of katholicisme gebruiken om in China te kunnen infiltreren. Daarom moesten wij oplettend zijn op het vertoon van religieuze symbolen om de binnenlandse veiligheid te kunnen veiligstellen.”
Naar verluidt is er tijdens deur-tot-deuracties geprobeerd christenen te bewegen een document te ondertekenen waarin zij verklaren afstand te nemen van hun geloof.
Censuur
In het kader van ‘kennismaken met andere culturen’ heeft het Chinese ministerie van Onderwijs lesmateriaal uitgebracht. Daarin staan een viertal boeken, Robinson Crusoë van Dafoe, Het meisje met de zwavelstokjes van Andersen en Vanka van Chekhov. Waar in deze originele teksten God, Bijbel of Christus worden genoemd, zijn deze woorden vervangen. Zo vindt de hoofdpersoon uit Robinson Crusoë geen Bijbels wanneer hij schipbreuk leidt, maar ‘een paar boeken’. In Vanka zijn alle verwijzingen naar de naam van Christus verwijderd.
Maar de censuur gaat verder. Er is een vijfjarenplan ontwikkeld voor de kerk, waarin een hervertaling van de Bijbel, met toevoeging van socialistische idealen, plaatsvindt.
Aan het begin van de dienst of mis moet het koor eerst een aantal liederen van de communistische revolutie zingen, alvorens zij mogen beginnen met de eigenlijke christelijke eredienst.