Sociale mediabedrijven zoals Twitter en Facebook moeten zelf (potentieel) strafbare boodschappen verbannen van hun platformen. Dat staat in een resolutie die vorige week door de Kamer van Volksvertegenwoordigers werd aangenomen.
De resolutie is het resultaat van anderhalf jaar aan hoorzittingen in het Adviescomité voor Wetenschappelijke en Technologische Vraagstukken rond het thema ‘artificiële intelligentie (en algoritmes) en de impact op de sociale media in het democratisch proces’. Dit mondde uiteindelijk uit in het voorstel van resolutie ‘over de nood aan meer transparantie en verantwoordelijkheidszin van de sociale media en platformen met betrekking tot online-inhoud en -informatie’.
NGO’s
Concreet verzoekt de tekst de federale regering er op EU-niveau voor te pleiten dat de algoritmen die gebruikt worden door sociale mediaplatformen “transparanter en verklaarbaarder” worden en dat de strijd wordt aangebonden met mogelijk strafbare inhoud op dergelijke websites.
De voorstanders van de tekst willen sociale mediabedrijven verplichten om een moderatiesysteem in te voeren om klachten over potentieel strafbare inhoud te behandelen. Ook worden halfjaarlijkse transparantieverslagen verzocht om te bewijzen dat de platformen de ‘best practices’ op het vlak van moderatie hanteren.
Zogenaamde ‘trusted flaggers’ zullen de taak op zich nemen om de mogelijk illegale inhoud te melden. Het gaat daarbij om instellingen en ngo’s “waarvan de taak onder meer met de bestrijding van discriminatie, kinderpornografie, terroristische propaganda en haatboodschappen verband houdt”.
Vrije meningsuiting
Oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang verzetten zich tegen het voorstel en vrezen een beperking van de vrijheid van meningsuiting. De Vlaams-nationalisten willen de sociale mediabedrijven net verbieden om aan censuur te doen. Hoewel de meerderheidspartijen er herhaaldelijk op hamerden dat de voorstellen net dienen om het vrije woord te waarborgen, lieten enkele leden van de meerderheid zich toch enkele opmerkelijke uitspraken opvallen bij de bespreking van de tekst.
Zo benadrukte Kamerlid Vincent Scourneau (MR) dat “de vrijheid van de meningsuiting moet ophouden waar zij de ander begint te schaden”. N-VA-Kamerfractieleider Peter De Roover neemt aanstoot aan die passage. “De kern van de vrije meningsuiting omvat het recht om te kwetsen, het recht om te choqueren, het recht om te verontrusten. Dat is er geen onderdeel van, dat is er de kern van”, zegt de N-VA’er. “Het is gevaarlijk wanneer het begrip schade en het schadebeginsel worden uitgebreid naar het zich beledigd voelen.”
Vlaams Belang vreest dat de ‘trusted flaggers’ zullen optreden als een soort ministerie van de Waarheid. “Men wil de inhoud van berichten laten controleren door zogezegde onafhankelijke factcheckers, een door de overheid beschikbaar gestelde lijst van trusted flaggers, men bedoelt hiermee instellingen en ngo’s waarin maar al te vaak personen de plak zwaaien die eerder tot het linkse politieke spectrum behoren”, zegt Vlaams Belang-Kamerlid Erik Gilissen. “Eigenlijk is dat een soort ministerie van de Waarheid. Het spreekt voor zich dat men een dergelijke controle bezwaarlijk neutraal kan noemen.”
Pervers effect
De meerderheidspartijen werpen op dat hun voorstel net dient om te vermijden dat sociale mediaplatformen zelf gaan oordelen wat wel en niet kan en zo de vrije meningsuiting zullen beknotten. Het is de ambitie ervoor te zorgen dat onlinemisdrijven op dezelfde manier behandeld worden als offlinemisdrijven, valt te horen.
N-VA en Vlaams Belang waarschuwen dat de resolutie het perverse en paradoxale effect zal hebben dat sociale mediabedrijven proactief net meer gaan censureren. “Offline wordt er niets geschrapt, tenzij nadat een rechter intervenieert”, zegt De Roover. “Nu, met deze resolutie, krijgen wij het systeem dat aan de overheid wordt gevraagd om de naleving ervan uit te besteden aan sociale mediabedrijven. Niet langer oordeelt de rechter, wel moeten de sociale mediabedrijven gaan modereren. Als zij dat niet doen, dan worden zij gestraft. Dat wil dus zeggen dat uw resolutie ertoe leidt dat de sociale mediabedrijven moeten beoordelen wat al dan niet oorbaar is. Best worden zij daarin extra streng, want anders dreigen zij beboet te worden.”
Vlaams Belang-Kamerlid Steven Creyelman vroeg zich dan weer af of “wat offline toegelaten is, ook online toegelaten moet zijn”. Hij haalde het voorbeeld van Zwarte Piet aan : iets wat door Facebook gecensureerd wordt – wat Creyelman en partijgenoten aan den lijve ondervonden – terwijl het offline nog altijd toegelaten is.
Foto’s (c) Gazet van Hove.