door Pieter Van Berkel in ’t Pallieterke.
Het boerenbestaan was eeuwenlang de meest gangbare levenswijze in West-Europa. Volgens de Amerikaanse historicus Victor Davis Hanson, zelf boer en gespecialiseerd in het oude Griekenland, is het ontstaan van de Griekse polis en de westerse beschaving zelfs onlosmakelijk verbonden met de opkomst van familieboerderijen.
Het is moeilijk om voor te stellen hoe snel de zaken veranderd zijn. Twee eeuwen geleden verwierf meer dan de helft van de Belgische beroepsbevolking een inkomen met landbouw. Vlaanderen had veel weg van Bokrijk, of een schilderij van Bruegel. In 1950, vlak na de Tweede Wereldoorlog, was nog zo’n 14 procent actief in de sector.
Tegenwoordig is dat nog geen 1 procent. Vroeger was de boerenstiel het fundament van de samenleving. Vandaag is het een marginaal fenomeen, iets uit een museum.
Veel is het gevolg van economische en technologische ontwikkelingen. Landbouwbedrijven werden efficiënter en marktgericht. De globale markt ging een grotere rol spelen. We veranderden opeenvolgend in een industriële economie, een diensteneconomie en een ICT-economie.
Beleidskeuzes
De achteruitgang kan echter ook het gevolg zijn van beleidskeuzes.
Wordt de doodsteek voor onze landbouw gegeven door de Vlaamse stikstof- en mestplannen, zoals vertegenwoordigers van de landbouwsector stellen ? Vlaams minister voor Omgeving Zuhal Demir (N-VA) was alvast niet opgezet met het uitgelekte voorstel voor een mestactieplan en benadrukte dat de soep zelden zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend.
De N-VA verwijst onder meer naar Europese stikstofregels die ons tot actie dwingen. De EU wordt door politici wel vaker als een soort natuurmacht aangewezen waartegen geen beroep mogelijk is. Het illustreert vooral de identiteitscrisis van de N-VA als quasi soft-eurokritische partij. Er zijn doorheen Europa traditionele en eurofiele partijen die harder op tafel durven slaan om hun nationale belangen te vrijwaren.
In Nederland, waar de stikstofcrisis intussen escaleerde, staan stad (progressieven en de bouwsector) en platteland (boeren) lijnrecht tegenover elkaar. De strijd tussen de twee is daar al lang geen beperkte cultuuroorlog meer en is ronduit toxisch.
Demir stelt dat ze een dergelijke situatie net wil vermijden. Hopelijk kan dat zonder de boeren te slachtofferen. Het verdwijnen van landbouw uit onze streken is niet alleen onuitlegbaar in tijden van dreigende voedselcrisissen, het zou bovenal het tragische verlies van een stukje van onze Vlaamse ziel betekenen.
foto’s (c) Gazet van Hove.