Door Mia De Schamphelaere – www.deredactie.be
De eerste Europese verkiezingen in 1979 waren ook mijn allereerste verkiezingen als kiezer. Als tiener was ik altijd al geboeid door de politieke actualiteit en werd vooral aangesproken door wie een betere, ideale wereld beloofde. Mijn eerste stem zou dus anders dan het gewone worden. Want de gewone partijen hadden ons nog geen ideale wereld gebracht. Tot die avond dat ik door mijn vader werd meegenomen naar een campagneavond met Leo Tindemans en mijn politieke visie gevormd werd.
In het dorp was de avond tevoren een grote tent opgetrokken en die zat afgeladen vol, meer dan tweeduizend mensen voor een politieke meeting. Er heerste de ambiance van een grote fanclub: er werd gedronken en meegezongen met Will Tura of Dana Winner.
Maar toen de hoofdspreker van de avond het woord nam werd het muisstil. Iedereen wilde de politieke boodschap van de avond begrijpen.
Bezielend en overtuigend
Er volgde dan een politieke toespraak van de Leo Tindemans die de ernst van de verkiezingen deed begrijpen, die de politieke situatie haarscherp stelde, maar die ook de mensen zelf deelgenoot maakte van een beginnend Europees proces.
Want dat kon Leo Tindemans als geen ander, de mensen betrekken bij de instellingen, de mensen verheffen en moeilijke politieke processen uitleggen en hun belang in dit alles aantonen. Ik zag die avond wat overtuigingskracht, bezieling en gedrevenheid van één politicus aan gemeenschapszin bij velen kon oproepen.
Eén miljoen stemmen
Bij die eerste Europese verkiezingen behaalde onze Christendemocratische kopman 983 600 of bijna 1 miljoen unieke voorkeurstemmen. Dit heeft in de geschiedenis van ons land hem niemand meer nagedaan. Eén miljoen stemmen, die moet je verdienen. En dan te weten dat toen de jonge Leo Tindemans zijn diensten voor de partij aanbood, Paul Vanden Boeynants hem ”te geleerd voor de politiek” vond en een grove vergissing maakte met zijn voorspelling: ”Leo Tindemans haalt nooit vijfduizend stemmen.”
We kunnen onze dankbaarheid uitdrukken, maar ook beseffen dat we vandaag nog altijd heel wat de leren hebben van deze authentieke politicus.
De grondwet is geen vodje
Aan de hand van drie kenmerkende slagzinnen van Leo Tindemans, kan de betekenis van zijn politiek nalatenschap aangetoond worden. We kennen allemaal de legendarische uitspraak van eerste minister Leo Tindemans op de tribune van de Kamer op 11 oktober 1978: ”De grondwet is geen vodje papier.” De bijhorende beelden staan in ons geheugen gegrift. Maar dit was niet zomaar een emotionele of impulsieve uitspraak van een toppoliticus in een crisissituatie. Neen, deze uitspraak verwoordt een diepe overtuiging: het respect voor de instellingen is de beste democratische waarborg.
Leo Tindemans werd enkele jaren na de Eerste Wereldoorlog geboren en beleefde bewust het drama van de Tweede Wereldoorlog. Zoals zovelen van zijn generatie zag hij het belang in van een stevig institutioneel kader voor de opbouw van een democratie. Zonder dat konden regimeavonturen, die de democratische instellingen bedreigen of afbreken en die al zoveel ellende veroorzaakt hebben op ons continent , zich herhalen.
Ook vandaag zullen Christendemocraten altijd het institutioneel kader respecteren bij hervormingen, of het nu gaat over versterking van Vlaamse autonomie of over een versterking of verbreding van de Europese Unie. En ja, dat betekent dat vaak maar kleine stapjes kunnen gezet worden en dat vaak heel lang onderhandeld moet worden om hervormingen mogelijk te maken. Dit vergt meer talent dan nodig om te roepen aan de zijlijn. Dit vergt veel politiek geduld en doorzettingsvermogen, en ook overredingskracht om de partners nodig voor een democratische meerderheid te overtuigen.
Dit is de wijze waarop de Christendemocraten België in zes staatshervormingen hebben hervormd van een unitaire staat naar een confederaal geheel waar de deelstaten nu over meer middelen en bevoegdheden beschikken dan het federale niveau.
De kracht van een overtuiging
Voor Leo Tindemans kon men niet aan politiek doen zonder een visie, een mens- en wereldbeeld, zonder een ideaal. ”De kracht van een overtuiging”, zo stelde hijzelf, was zijn leidmotief. Een politicus kan zich niet beperken tot een loutere technische actie. Politiek is zoveel meer dan management. Politiek moet de mensen ook inspireren, geestdriftig maken voor een bepaalde visie voor het algemeen belang. We moeten onze bezieling delen die achter de politieke voorstellen schuilgaat. Als we dat niet doen, wordt politiek een tijdrovend en vaak vervelend en zelden verheffend schouwspel.
In onze tijd wordt politiek ook vaak herleid tot infotainment, tot een wedstrijd die moet bekeken worden, maar waar mensen zich niet meer bij betrokken voelen. De kiezers gaan dan zweven en moeten keer op keer verleid worden met blitse voorstellen en goedklinkende oneliners. Maar als we slagen om een overtuiging te delen met de mensen, dan gaat het niet langer om de waan van de dag, maar dan delen we ons toekomstperspectief en ons ideaal voor de wereld van morgen.
Omdat mensen belangrijk zijn
En ten derde, misschien wel zijn belangrijkste uitspraak: ”Omdat mensen belangrijk zijn.” Vele politici zullen beweren dat ze zich enkel maar inzetten voor mensen. Maar bij Leo Tindemans was dat wel doorleefd. Hij kon met iedereen in gesprek gaan, gaf iedereen een gevoel van eigenwaarde en trots. Hij waardeerde kinderen en ouderen, mannen en vrouwen, arbeiders en studenten, middenstanders en landbouwers en gaf iedereen de moed om een essentiële bijdrage voor de gemeenschap te leveren. Politiek moest voor Leo Tindemans inspiratie vinden in een visie over de mens, een opvatting over menselijke waardigheid rekening houdend met alle levensdomeinen, ook met het spirituele. Ieder menselijk persoon is uniek, en moet altijd het doel zijn van politieke actie. De mens mag nooit ingezet worden als een middel om politieke macht te verwerven.
Is met Leo Tindemans een tijdperk voorbij ? Misschien, maar persoonlijke bezieling, idealisme en gedrevenheid zullen altijd nodig zijn om mensen deelgenoot te maken van wat politiek bereikt moet worden voor de gemeenschap.
Mia De Schamphelaere woont in Edegem, is ere-senator en ere-schepen CD&V en gewezen medewerkster van Leo Tindemans.
Coverfoto : Mia De Schamphelaere